Ümumi histologiya

hemositoblast→promielosit→mielosit→metamielosit→yetişmiş qranulosit
Hemositoblastlar mitoz yolu ilə bölünərək üç müxtəlif istiqamətdə diferensasiya edir və üç növ mielosit – neytrofil, asidofil (eozinofil) və bazofil mielosit hasil edir. Bu mielositlərin hər biri gələcəkdə müvafiq leykositi yaradı r. Yetişmiş leykosit əmələ gəldikcə hüceyrənin ölçüləri kiçilir, sitoplazmada spesifik dənələr meydana çıxır.

Bu və ya digə r növ mielosit yaranmadan əvvəl promielosit meydana çıxır. Beləliklə, promielosit qranulopoez zamanı hemositoblastlardan sonra əmələ gələn birinci hüceyrə generasiyasıdır. Bunlar adətən

28

hemositoblastlardan böyük olur. Promielositlərin sitoplazması azca bazofil xassəyə malikdir, burada yeti şmiş dənəli leykositlərə xas olan spesifik dənə lər hələ çox zəif nəz ərə çarpır və ya heç olmur. Nüvələri çox vaxt girdə ya oval şəklində olur, açıq rəngli görünür, içərisində isə bir neçə nüvəcik olur. Nüvənin yanında sentrosom yerləşir.

Promielositlər mitoz üsulu ilə bölünür və onların sitoplazmasında spesifik dənələr meydana çıxır, nəhayət mielositlər əmələ gəlir. Bunlar üç növ olur: neytrofil, asidofil və bazofil mielositlər. Beləliklə, bu mərhəl ədən başlayaraq ayrı-ayrı dənəli leykositlərin (neytrofillərin, asidofillərin və bazofillərin) spesifik inkişaf yolu müəyyənləşir.

Neytrofil mielositlər yetişmiş neytrofil ə nisbətən böyük hüceyrələrdir, onların diametri 12-18 mikrona çatır. Sitoplazma asidofil xüsusiyyət kəsb edir və içərisində spesifik neytrofil dənələ r meydana çıxır və onları n miqdarı getdikcə artaraq sitoplazmanın demək olar ki, hər yerini tutur, əvvəllər açıq rə ngli olan girdə və ya oval şəkilli nüvələri bölünmə davam etdikcə tünd boyanmağa başlayır və nüvəciyi itir. Elektron mikroskopu vasitəsilə bu hüceyrələrin sitoplazmasında hər cür orqanel olduğu müəyyən edilmişdir (lakin mitoxondrilərin miqdarı azdır). Endoplazmatik tor qovuqcuqlar şəklindədir, onların ətrafında ribosomlar olur, bunlardan əlavə sərbəst ribosomlar da müşahidə edilir. Spesifik dənələrin ətrafında incə zar müəyyənləşdirilmişdir, dənələr özləri isə elektron-sıxdır, buna görə tünd görünür. Mielositlər mitoz üsulu ilə dəfələrlə bölünük, yaranan hüceyrələrin nüvəsi formasını dəyişə rək nal şəklini alır. Bunlar metamielositlər adlanır və artıq bölünmür. Metamielositlərdə yetişmə prosesi getdikcə daha da dəyi şilir, nüvələri əyilmiş çöp şəklini alır və bunlar cavan neytrofilləri (çöpnüvəli neytrofilləri) əmələ gətirir. Daha sonra nüvələr bir qədər dəyişilir və nəhayət seqmentnüvəli neytrofillər meydana çıxır. Asidofil və bazofil mielositlərin diferensasiyası da analoji yolla gedir. Asidofil mielositlə rin diametri təxminən 14-16 mikrona bərabərdir. Elektron mikroskopu vasitəsilə sitoplazmanın spesifik dənələrinin xarakter lövhəli silindr quruluşuna malik olduğunu aşkar edilmişdir. Mielositlərdə bölünmə davam etdikcə nüvələrin forması dəyişir, onlar nal şəklini alır və asidofil metamielositlər meydana çıxır. Daha sonra nüvə yenə də dəyişir, iki (nadir hallarda üç) paycı qlı şəkil alır və bu qayda ilə yetişmiş asidofil leykositlər əmələ gəlir. Bazofil mielositlər böyüklə rinə görə əvvəlki mielositlərdən bir o qədər də fərqlənmir. Bunların sitoplazmasında müxtəlif ölçüdə spesifik, bazofil və metaxromatik dənələrə təsadüf olunur. Dənələr suda asanlıqla əriyir. Mielositlərin dig ər növlərindən fərqli olaraq bazofil mielositlə rin nüvələri nisbətən kövşək olur, onların incə strukturları aydın görünmür və nüvəciklər olmur. Bunlar da bölünərək nəhayə t bazofil metamielositlərə və sonuncular getdikcə yetişərək definitiv bazofillərə diferensasiya edir. Beləliklə, dənəli leykositlə rin hər üç forması qırmızı sümük iliyində inkişaf edir və sinusoidşəkilli kapillyarların divarından qana keçir. Qeyd etmək lazımdır ki, sümük iliyində normal orqanizmdə ehtiyat halda çoxlu miqdarda hazır mielositlər olur. Bunların hesabına dənəli leykositlər əmələ gəlir və orqanizmin ehtiyacını ödəyir. Belə qranulopoez homoplastik qranulopoez adlanır. Lakin bəzi xəstəliklərdə orqanizmin dən əli leykositlərə tələbatı artdıqda mielositlər bunun öhdəsindən gələ bilmir və prosesə hemositoblastlar və hətta sütun hüceyrələri qoşulur. Belə qranulopoezə heteroplastik qranulopoez deyilir.