Vetinariya 2016. pmd

2-mavzu. To‘qimalarning ochiq va yopiq jarohatlanishi 
Hayvonlarda lat eyish – eng ko‘p uchraydigan travmatik shikast-
lanishlardan biri bo‘lib, ular bir biri bilan urishib ketishi tufayli 
paydo bo‘ladi. Tayoq, tosh bilan urish, yiqilib tushish natijasida 
ham hayvon tanasi lat eydi. Lat egan joyda yumshoq to‘qima 
shikastlanadi, qon tomirlari uziladi, to‘qimaga qon quyiladi, lekin 
teri butunligi saqlanadi. Lat yegandan keyin ko‘p vaqt o‘tmasdan 
qon quyilib, joyning chuqurligiga qarab to‘qimalarning jaro-
hatlangani bilinib turadi. 
Patogenezi – to‘qimalar orasiga tarqalib, singib ketgan qonga 
qontalash deyiladi. Yo‘g‘on qon tomirlari shikastlanganda qon ko‘p 
miqdorda quyilib, to‘planib qoladi va bu gematoma deb ataladi. 
To‘qimalar ichida to‘planib qolgan qon suyuqligicha turadi. Gema- 
tomaning atrofida biriktiruvchi to‘qimadan tashkil topgan parda 
hosil bo‘lib, bu hosil bo‘layotgan «kistalar»ning devori vazifasini 
o‘taydi. Teri shikastlanishi bilan bir vaqtda gematomalar osongina 
infeksiyalanadi va yiringlar paydo bo‘ladi. Quyilgan qon badandagi 
bo‘shliqlarga yig‘ilib qolishi mumkin. Nihoyat qon tomirlarining 
ko‘p shikastlanishi natijasida to‘qimalarning oziqlanishi buziladi, 
bu to‘qimalarni, hatto organlarni ham o‘limga olib kelishi mumkin. 
Kasallik belgilari. Lat egan joy og‘riydi, shishib ketadi, funksiyasi 
buziladi va qon quyilishi ko‘rinib turadi. Og‘riq lat egan joyga va 
quyilgan qonning miqdoriga qarab turlicha bo‘ladi. Qon oqish to‘x-
tashi bilan, og‘riq ham to‘xtaydi. Lat egan joylar nihoyatda qattiq og‘-
risa (katta nervlar, qorin bo‘shlig‘i) hayvonda shok paydo bo‘lishi 
mumkin. Hayvonning lat egan joyidagi qon oqishni va og‘riqni to‘x-
tatish uchun o‘sha yerga sovuq kompress qilish, muz qo‘yish kerak. 
Lat yeganda quyilgan qon tezroq singib ketishi uchun 2–3 kundan 
boshlab isituvchi kompresslar, iliq vannalar va massaj qilinadi.