Vetinariya 2016. pmd

Tuyoqning jarohatlanishi. Kasallik hayvonlarning turli o‘tkir 
narsalarni (mixlar, temir parchalari, tikanli sim, uchli yog‘och, 
shisha va boshqalar) bosib olishi sababli paydo bo‘ladi. 
Kasallik belgilari. Tuyoq kafti sin-
chiklab kuzatilsa, kirgan yot jism yoki 
paydo bo‘lgan jarohat ko‘rinadi (18-
rasm). Odatda tuyoq ostini yaxshilab 
tozalagandan keyingina jarohatni ko‘rish 
mumkin. Qoramollarda, qo‘ylar va echk-
ilarda, cho‘chqalarda jarohat ko‘pincha 
tuyoq orasi gumbazida, otlarda esa tuyoq 
yumshog‘ining egatlarida bo‘ladi. Tuyoqni qisqich bilan tekshiril-
ganda jarohatlangan joyda kuchli og‘riq borligi bilinadi. Tuyoq 
jarohati chuqurroq bo‘lsa hayvon qattiq oqsaydi. 
Pododermit. Tuyoqning teriga qo‘shilgan joyining yiringsiz 
yallig‘lanishi aseptik pododermit deyiladi. Bunga ot, ho‘kizlarni 
shag‘al va toshli joylarda ishlatganda, uzoq vaqt toshli yo‘llardan 
haydab o‘tilganda tuyoqning teriga qo‘shilgan joyining urilishi, 
ezilishi va siqilib qolishi, shuningdek, molxonalarda buqalarning 
tagiga to‘shama solmasdan boqish va boshqalar sabab bo‘ladi. 
Shuningdek, kasallikka tuyoqni noto‘g‘ri tozalash (tuyoq kaftini 
yupqalatib yuborish) va noto‘g‘ri taqa qoqish (taqalarning tor va 
kalta bo‘lishi), hayvon oyoqlarini noto‘g‘ri qo‘yishi va tuyoqlar-
ning deformasiyasi ham sabab bo‘lishi mumkin, pododermit 
yallig‘lanishi otlarda va qora- mollarda ko‘p uchraydi. 
Kasallik belgilari. Hayvon kasal oyog‘ini yerga bosganda 
oqsaydi, oqsash qattiq yerda zo‘rayadi. Tuyoq qisqich bilan qisib 
ko‘rilsa va oyoq kafti perkussiya qilinsa og‘riydi. Tuyoqning o‘zi 
qiziydi. Qon to‘planishi tufayli tuyoq kafti qizaradi. Keyinchalik 
esa kaft ko‘karib ketadi, so‘ng jigarrang va sariq tusga kiradi. 
Tuyoq bo‘g‘imining yiringli yallig‘lanishi. Bu kasallikka 
tuyoq milki, tuyoq kafti va tuyoq ayrisidagi chuqur jarohatlar sabab 
bo‘ladi. Bu ikkilamchi dermatitlar, bursaning yallig‘lanishi va 
18-rasm. Qattiq narsa 
sanchilishi oqibatida pay-
do bo‘lgan jarohat. O‘tkir 
jismning yo‘nalishi 

---

72 
barmoqlarda bo‘ladigan boshqa yiringli nekrotik jarayonlarda 
uchraydi. Ba’zan gematogen infeksiya (soqov kasalligi, sepsislar) 
tufayli yuz beradi. 
Kasallik belgilari. Tana harorati 40 darajaga ko‘tariladi, tomir 
urishi tezlashadi, hayvon lohas bo‘ladi. Jarohatdan chiqib turadigan 
suyuqlik sinovial suyuqligi bilan qo‘shilgan yiringli ekssudatning 
quyuq va qotib qoladigan aralashmasidan iborat bo‘ladi. Hayvon 
yurganda qattiq oqsaydi, tinch holatida esa tuyoqning oldingi 
qismiga tayanib turadi. Bo‘g‘imni bukib, yozib va rotatsiya qilib 
ko‘rilsa qattiq og‘riydi.