Yosh fiziologiyasi va gigienasi

4.5. Kasb-hunar kollejlari talabalarining kun tartibi

Talabalar kun tartibini belgilashda ular zimmasiga tushadigan umumiy og’irlik, ularning yoshi va bajarish qobiliyatini hisobga olish lozim. Shunda organizmda dinamik stereo tip yuzaga kelib, hosil bo’lgan shartli refleks tufayli ish bajarish qobiliyatini asta-sekin fiziologik sharoitda oshirish mumkin bo’ladi. Dinamik stereotip o’smirlarda o’z-o’zidan shakllanmaydi, bu ish bajarishni takomillashtirish unga o’rganish va ko’nikish natijasida yuzaga keladi.

Kasb-hunar kollej talabalarining o’quv kuni 6 soatni tashkil qilib, agar ishlab chiqarish mashg’ulotlari ma’lum kunlarda o’tkazilsa, dars soat 8 dan boshlanishi kerak. Nazariy va amaliy mashg’ulotlar kun davomida almashib qo’yilishi, ma’lum kunlarda faqat nazariy, ma’lum kunlarda faqat amaliy mashg’ulotlar o’tishga nisbatan fiziologik jihatdan to’g’ri hisoblanadi. Talabalarning ishlab chiqarish ta’limini yo’lga qo’yishda turli yo’nalishdagi kasb-hunar kollejlarning sanitar sharoiti katta rol o’ynaydi. Shovqin, tebranish, havoning ifloslanishi va changi, xona haroratining ko’tarilishi kabi kuchli ta’sirlotchilar e’tiborga olinadi. Talabalarning barchasi ish uslubiga qarab himoya moslamalari (oyoq kiyimlari, xalat, maxsus ko’zoynaklar, qo’lqoplar va h.k.) bilan ta’minlanishi kerak.
Kasb-hunar kollej talabalari o’quv korxonalarida amaliy mashg’ulotlarni boshlashlaridan avval sanitariya va gigiyena hamda texnika xavfsizligidan saboq olishlari kerak. Bunda ishlash jarayonida qanday gigiyenik qoida va tadbirlarga rioya yetish va avariya holati yuz berganda, tibbiyot xodimlari kelguncha o’z-o’ziga yordam berish usullarini o’rganadilar.
Talabalar kuniga uch mahal gigiyenik talablarga ko’ra energetik harajatlarini hisobga olgan holda ovqatlanishlari kerak. Ovqatlanish uchun 40-60 daqiqa ajratiladi.
Kasb-hunar kollejlarida ishlab-chiqarish ta’limi albatta mehnatni himoya qilish qonunlariga tayangan holda ishlab chiqiladi.
Talabalar ish kunining 70-75% da ishlab chiqarishda band bo’lishlari lozim. Kasb-hunar kollej talabalariga korxonalar tartibida qulay sharoit yaratish hamda qobiliyatini oshirish maqsadida mart oyining oxirida yoki aprel oyining boshida bir haftalik ta’til beriladi. Har kuni talaba ikki soat ochiq havoda bo’lishlari, sport bilan muntazam shug’ullanishlari kerak. Bular talabalar kun tartibidagi asosiy sog’lomlatiruvchi omil hisoblanadi.
Talabalar ijodiy ishlarga munosabatlar, turli mavzularda o’tkaziladigan suhbat va kechalarga, konsert, xalq xo’jaligi yutuqlari zallariga ekskursiya va suhbatlarga jalb qilinishlaridan oldin va o’qish davrida takror tibbiy ko’rikdan o’tib turishlari kerak. Sog’ligida biror nuqsoni bo’lgan talabalar tibbiy ko’rikdan o’tkazilib, sog’ligi bo’yicha guruhlari aniqlanadi va ularga tegishli davo tadbirlari tavsiya qilinadi.