Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таьлим вазирлиги ислом каримов номидаги тошкент


  Курс ишининг топшириш даври



Yüklə 1,31 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə2/45
tarix02.01.2022
ölçüsü1,31 Mb.
#42772
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   45
ozbekiston sharoitida quyosh enyergiyasini elektr enyergiyasiga-конвертирован

6. 

Курс ишининг топшириш даври 

Курс ишини 

олган сана 

Имзо 

Маслахатга келган сана 

Имзо 

Химоя 

қилган 

сана 









 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

  

 



 

 

 

 

 

 

Тошкент-2021  йил 


3

 

 



MUNDARIJA 

 

KIRISH ……………………………………………………………………….. 



 



I BOB. 

QUYOSH 

ENYERGIYASI 

VA 

UNDAN 

ELEKTR 

ENERGIYA OLISH…………………………………………….. 

 

1.1 



Quyosh enyergiyasidan foydalanish……………………………… 



 

1.2 

Tashqi muhitning fotoelektrik batareya parametrlariga salbiy 



ta’siri……………………………………………………………... 

 

15 


1.3 

O‘zbekistonda quyosh energetikasi rivojlanishi…………………..  19 

 

I bob bo‘yicha xulosa…………………………………………….. 

23 


II BOB. 

YARIMO‘TKAZGICHLI  QUYOSH ELEMENTLARINING 

FIZIK ASOSLARI………………………………………………. 

 

24 


2.1 

Quyosh nurlanishining xususiyatlari……………………………... 

24 

2.2 


Quyosh enyergiyasini elektr enyergiyasiga aylantirish…………...  26 

2.3 


Quyosh elementini asosiy parametrlari va ishlash prinspi………...  35 

 

II bob bo‘yicha xulosa…………………………………………… 

44 

 

 

III BOB. 

O‘ZBEKISTONNING 

ISSIQ 

IQLIM 

SHAROITIDA 

FOTOELEKTRIK 

BATAREYALARNI 

QO‘LLASH 

SAMARADORLIGINI 

OSHIRISH 

VA 

SFERIK 

KO‘ZGULAR YORDAMIDA QUYOSHDAN ELEKTR 

ENERGIYASI LISH................................................................... 

 

 



45 

 

3.1 


Sferik ko‘zgu yordamida quyosh energiyasini elektr  energiyasiga 

aylantirish…………………………………………………………. 



 

45 


 

3.2 


Ximoya  shishasi  optik   parametrlarining  fotoelektrik    batareya 

parametrlariga ta’siri……………………………………………… 



 

49 


 

3.3 


Majburiy sovitish orqali fotoelektrik modul ishini samaradorligini 

oshirish……………………………………………………………. 



 

54 


 

III bob bo‘yicha xulosa…………………………………………... 

65 


XULOSA………………………………………………………………………. 

66 


ADABIYOTLAR RO‘YXATI…………………………………......................  67 

CHOP ETILGAN ILMIY MAQOLALAR………………………………... 

71 



4

 

 



KIRISH 

Bugungi    kunda    dunyo      aholisining      enyergiyaga      bo‘lgan      extiyoji 

kundan  –  kunga  ortib  bormoqda.  Buning  asosiy  sababi  dunyo  axolisining  keskin 

ravishda  ortib  borishidir.  Shu  jumladan  O‘zbekistonda  xam  enyergiyaga  bo‘lgan 

extiyoj  ortmoqda.  Yurtimizda  bugungi kunda  enyergiya  extiyojini  to‘la  qondirish 

maqsadida,  ekologik  toza  enyergiya  manbalaridan  foydalanish  dasturlari  ishlab 

chiqilgan. 

O‘zbekiston  qayta  tiklanadigan  enyergiya  resurslaridan  foydalanish 

imkoniyalari  katta  bo‘lgan  mamlakatlar  sirasiga  kiradi.  Ayniqsa,  mamlakatda 

Quyosh enyergiyasidan foydalanish imkoniyatlari kattaligi bilan ajralib turadi. 

O‘zbekistonning geografik – iqlim sharoitlari Quyosh enyergiyasidan sanoat 

masshtablarida elektr va issiqlik enyergiyalari olishda faol foydalanish imkoniyatini 

yaratadi. 

Quyosh  enyergiyasi  –  bu  ishlatishga  qulay  va  oddiy,  amaliy  maqsadda 

foydalanish nuqtayi nazaridan samarador, qayta tiklanadigan enyergiyadir. 

O‘zbekistonda quyosh enyergiyasining yalpi imkoniyati taxminan 51 mlrd. 

t.n.e.  tashkil  etsa,  texnik  imkoniyati  177  mln.  T.n.e.  tashkil  etadi  va  qazib 

olinayotgan enyergetik qazilmalarning uch baravarini tashkil etadi. 

O‘zbekiston  hududi  samarador  quyosh  nurlanishiga  ega  bo‘lib,  eng  yangi 

fotoelektrik  texnologiyalar  asosidagi  elektrostansiyalar  mamlakatning  enyergetika 

sohasida  qayta  tiklanadigan  enyergiya  manbalaridan  foydalanish  imkoniyatini 

kengaytiradi.  Hukumat  2031  –  yilga  qadar  jami  enyergiyaning  20  %  dan  ortig‘ini 

qayta  tiklanadigan  enyergiya  resurslari,  jumladan,  quyosh  enyergiyasi  yordamida 

ishlab chiqarishni rejalashtirmoqda. 

Bugungi  kunda  O‘zbekistoning  5  ta  hududida,  jumladan,  Samarqand, 

Surxondaryo,  Qashqadaryo,  Namangan  va  Navoiy  viloyatlarida  katta  quvvatli 

quyosh fotoelektrik stansiyalari qurilishi rejalashtirilgan. Osiyo taraqqiyot banki bu 

boradagi  ishlarni  moliyalashtirishni  rejalashtirgan  bo‘lib,  O‘zbekistonda  tashkil 

etilgan Quyosh enyergiyasi xalqaro institutini ham moliyaviy qo‘llab- 

quvvatlamoqda. 




5

 

 



Osiyo  taraqqiyot  banki  ushbu  jarayonni  Osiyo  taraqqiyot  fondi  hisobidan 

amalga oshirmoqda. 

“Quyosh  enyergiyasi  xalqaro  instituti”  ning  asosiy  vazifasi  va  faoliyat 

yo‘nalishi  quyosh  enegiyasidan  sanoat  miqyosida  foydalanish  maqsadida  yuqori 

texnologiyali  ishlanmalar  yaratish,  iqtisodiyot  va  ijtimoiy  tarmoqning  turli 

sohalarida  ilg‘or  iqtisodiy  samarador  texnologiyalar  asosida  quyosh  enegiyasi 

imkoniyatlaridan  amaliy  foydalanish  borasida  takliflar  tayyorlash,  iqtisodiyotning 

turli  sohalarida,  jumladan,  maxsus  matyeriallar  sintezi  va  tyermik  qayta  ishlashda 

quyosh  enegiyasidan  foydalanish  bilan  bog‘liq  amaliy  tadqiqotlar  olib  borish; 

quyosh enyergetikasi bo‘yicha yirik loyihalar hujjatlarini muofiqlashtirish ishlarini 

amalga oshiradi. 

O‘zbekistonda  alternativ  enyergiya  manbalari,  jumladan,  birinchi  navbatda 

quyosh  enyergiyasidan  foydalanish  yuzasidan  uzoq  yillik  yetarli  tajriba  mavjud. 

Respublika  Fanlar  akademiyasi  qoshida  Markaziy  Osiyoda  analogi  bo‘lmagan 

ilmiy  –  tadqiqot  markazi  “Fizika  –  Quyosh”  birlashmasi  faoliyat  ko‘rsatmoqda. 

Ushbu markazning tadqiqot natijalari dunyo olimlari tomonidan tan olingan. 

Qizilqum  regioni  O‘zbekistonning  Quyoshli  hududlaridan  biri  hisoblanadi. 

Hududimizda quyoshli kunlarning  uzoq davom etishini  hisobga olsak, yoz kunlari 

uning  enyergiyasidan  15  –  16  soatgacha  foydalanish  imkoniyati  bor.  Qizilqum 

hududining aksariyat aholi punktlari va cho‘ponlar o‘tovlarining elektr enyergiyasi 

markaziy  tarmog‘idan  ancha  uzoqda  joylashganligini  hisobga  olsak,  bu  joylarni 

enyergiya  bilan  ta’minlashda,  quyosh  elementlaridan  foydalanish  iqtisodiy 

samarador ekanligini anglash mumkin. Bizda quyoshli kunlar bir yilda 3000 soatdan 

ortiq. Shu vaqt ichida 1 m

2

 joyga 1200-2000 kVt soatni tashkil qiluvchi enyergiya 



tushadi. 

Qizilqum regionida 1 m

2

 joyga 1600-2000 kVt soatni tashkil qiluvchi quyosh 



enyergiyasi tushadi.  Bu esa regionda quyosh enyergiyasidan elektr enyergiyasi  va 

issiqlik  enyergiyasi  olish  imkoniyati  yuqoriligini  bildiradi.  O‘zbekistonda  quyosh 

enyergetikasini  rivojlantirish  borasidagi  davlat dasturi  asosida  Karmana  tumanida 

100  MVt  quvvatga  ega  quyosh  fotoelektrik  stansiyasi  qurilishi rejalashtirilgan. 




6

 

 



Bundan tashqari, quvvati 1 MVt bo‘lgan fotoelektrik stansiyaning Zarafshon shahri 

atrofida  qurilishi  rejalashtirilgan  bo‘lib,  ushbu  stansiya  akkumulyasiya  tizimisiz, 

enyergiyani to‘g‘ridan-to‘g‘ri iste’molchilarga yetkazib beradi. 


Yüklə 1,31 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   45




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin