Азярбайъан милли елмляр академийасы м. Фцзули адына ялйазмалар институту
Yüklə 4,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Filologiya məsələləri – №3, 2014
- Azər
|
1. Tahirov A.T., Salayeva Ə.N. İngilis dilinin tədrisi metodikası. Bakı: Maarif, 1978. 2. Qədimova X.H. İnteraktiv təlim metodları və onların tətbiqi yolları. Metodik tövsiyyə. Bakı, 2003. 3. Соловова Е.Н. Методика обучения иностранным языкам. Базовый курс лекций. M.: Просвещение, 2005. 4. Миролюбов А.А. Проблемы обучения грамматику и фонетике иностран ных языков, МИОО, М., 2006. 5. Пассов Е.И., Залесова Е.Г. Методика обучения иностранным языкам: “Формирование грамматических навыков», комплект пособий №9, Воронеж 2002. 6. Китайгородская Г.А. Методика интенсивного обучения иностранным языкам. М., 1982. 7. Гальскова Н.Д. Современная методика обучения иностранным языкам. Пособие для учителя. М., 2004. 8. Brimful C.J., Johnson H. The Communicative Approach in Language Teac hing. Oxford University Press, 1991. 9. Harmer J. Teaching and Learning Grammar. Longman Group UK Limited, 1987.
Filologiya məsələləri – №3, 2014
160 Рахима Бабаева Обучение грамматике английского языка в рамках коммуникативного подхода Резюме
Данная статья рассматривает обучение грамматике английского языка в рамках коммуникативного подхода. Изучение иностранных языков сос- тавляют несколько аспектов. Одним из таких аспектов является грамматика. Обучение грамматике – один из важнейших аспектов обучения иностранному языку, так как полноценная коммуникация не может происходить при отсутствии грамматике. Нет сомнения, что знание грамматических правил необходимо для успешного владения языком. Обучение грамматике и пра- вильному оформлению высказывания, а также распознавание грамматических форм в речи и письме происходит посредством формирования граммАтичес- ких навыков. Грамматические знания служит для формирования устной и письменной деятельности у студентов. Грамматические знания имеют боль- шое значение в появлении стилистических умений и навыков у студентов. Од- ним словом, грамматика практически служит для того чтобы говорить, для создания и формирования умения и навыков.
Rahima Babayeva Teaching of English grammar within communicative approach Суммарй
This article deals with teaching of English grammar within communicative approach. There are a few aspects of the study of foreign languages. Grammar is one of such aspects. Learning grammar is one of the most important aspects of lear- ning of a foreign language because full communication can’t happen without gram- mar. There is no doubt that the knowledge of grammar rules is necessary to know for language learning. To learn grammar and to express opinions correctly and also recognition of grammar forms in the speech and in writing happens by means of formation of grammar skills. Grammar knowledge serves formation of the students’ oral and written speech activities. Grammar knowledge plays a major role in the creation of stylistic skills in students. In short grammar practically serves to speak, the creation and formation of ability and skills.
Filologiya məsələləri – №3, 2014
161 NABAT CƏFƏROVA AMİ-nin dosenti cafarova_nabat@ mail.ru OXU BACARIQLARININ AŞILANMASINDA İNTEQRASİYADAN İSTİFADƏ Açar sözlər: ifadəli oxu, mətnin növü, intonasiya, ədəbi tələffüz Ключевые слова: выразительное чтение, вид текста, интонация, литеРатур- ное произношение Key words: expressive reading, kind of the text, intonation, literary pronuncia- tion
İbtidai siniflərdə oxu dərslərində şagirdlərə vətənə məhəbbət və sədaqət tərbi- yə olunur, onlara xeyirxahlıq, ədalətlilik, mərdlik, fədakarlıq, düzlük və doğruçuluq kimi sosial-əxlaqi keyfiyyətlər aşılanır, onların dünyagörüşünün formalaşması üçün ilkin bünövrə qoyulur. Oxunun mühüm keyfiyyətlərindən biri də onun ifadəliliyidir. İfadəli oxu uşaqların diqqətini qavramalı olduqları başlıca fikrə cəlb edir, məzmunu tam aydın, obrazlı şəkildə çatdırır. Oxunun ifadəliliyi həm anlamanın dərinləşməsi, həm emosi- yanın, həm təxəyyülün inkişafı, həm də estetik zövqün tərbiyəsi üçün son dərəcə mühüm əhəmiyyət daşıyır. İfadəli oxu prosesində şagird əsərin ideya məzmununa daxil olmaqla obrazların xarakter xüsusiyyətlərini açır, hadisələrə, qəhrəmanların hərəkətlərinə, daxili aləminə müəllifin münasibətini öyrənir. Beləliklə, deyə bilərik ki, “İfadəli oxu bədii oxu sənətinin qanunlarına əsaslanmaqla məktəb şəraitində tətbiq olunan oxu olub, müxtəlif mətnlərin səslənən söz vasitəsilə sinif qarşısında canlandırılmasıdır”(12, 12). İfadəli oxu bədii əsərlərin qavranılmasında mühüm vasitə hesab edilir. İbtidai siniflərdə oxuya verilən tələblər: oxunun düzgünlüyü, oxunun rəvanlığı, oxunun şüurluluğu, oxunun ifadəlliyi ifadəli oxu bacarıqlarının aşılanmasına istiqamətlən- mişdir. İfadəli oxu vasitəsilə şagirdlər müxtəlif mətnlərin məzmununu müəyylənləş- dirir, hadisələrin gedişini anlayır, obrazların daxili aləmini duyur, söz sənətinin gü- cünü dərk edirlər. Oxu zamanı şagirdlərdə müxtəlif hisslər (şadlıq, kədər,sevinc, rəğbət, kin və s.) yaranır ki, bu hisslər əsərin ideya məzmununu və obrazların ifadə tərzini üzə çıxarır. Məsələn şeirin ifadəli oxusu şagirdlərdə gözəl, aydın, ifadəli, rəvan, və nəhayət məntiqi vurğunun normalarını gözləməyi öyrədirsə, sözün ifadə tərzi isə onlarda bədii zövq, həyəcan, sevinc, kədər, hissi oyadır(8, 74). İbtidai siniflərdə şagirdlər dörd il ərzində oxu texnikasına, oxu bacarıq- larına, ifadəli oxu vərdişlərinə yiyələnirlər. Onlar dörd il ərzində bir çox bədii və elmi-kütləvi mətnlər oxuyurlar. Onlar şəhərlərimizin, kəndlərimizin, dağları- mızın, yamaclarımızın, meşələrimizin və s. gözəllikləri təsvir olunmuş oxu mətn- ləri vasitəsilə vətəni sevməyi öyrənir, keçmişdə, müasir dövrümüzdə baş verən hadisələr haqqında məlumatlara yiyələnirlər. Elə mətnlər də oxunur ki, kiminsə yaxşı, ya da pis hərəkətindən bəhs edilir və həmin hərəkətlər şagirdlərin müha- kiməsinə verilir. Dərsliklərdə tarixi hadisələrin, ya da elmi axtarışların nəticələri Filologiya məsələləri – №3, 2014
162 haqqında mətnlər verilir. I-II siniflərdə bu mətnlər oxu materialı kimi dəyər- ləndirilib, daha çox oxu bacarıqlarının yaradılmasına xidmət etdiyi halda, III- IV siniflərdə oxunan mətnlər xüsusiyyətlərindən asılı olaraq fərqli üsullarla oxunur və fərqli üsullarla dərk edilir. Mətnin xüsusiyyətindən, quruluşundan xəbərdar olan şagird əsas məlumatların harada yerləşdiyini bilir və onları asanlıqla mənimsəyir. Qeyd etmək lazımdır ki, şagird hansı yaşda olursa olsun, oxuduğu mətnin növü və onun quruluşu haqqında məlumatı olmalıdır. Belə məlumatlılıq əsərdə- ki əsas fikri müəyyən etməkdə onlara kömək edir. Çünki, mətnlərin növünə, xüsusiyyətinə, quruluşuna uyğun təşkil olunmayan oxunun təlim səmərəsi az olur. Oxu üzrə işin optimal təşkili şagirdlərin təsviri, nəqli, mühakimə və tədqi- qat xarakterli mətnlərlə, bədii nümunələrlə tanışlığını, onları bir-birindən fərq- ləndirə bilməsini təmin edir. İbtidai siniflərdə təsviri, nəqli, mühakimə və tədqiqat xarakterli mətnlərin, bədii nümunələrin, elmi-kütləvi mətnlərin oxusu zamanı oxunun düzgünlüyü, sürəti, şüurluluğu və ifadəliliyinin gözlənilməsinə ciddi diqqət yetirilməlidir. Lakin bu yeganə məqsəd deyildir, bədii nümunələrin oxusunun təşkili yolları, əsərin ideya və məzmununu müəyyən etməyin üsullarını da öyrənmək zəruridir. Şagird oxunan əsərin quruluşunu və obrazların xarakterindəki başlıca cəhətləri müəyyən etməyi bacarmalıdır. Hətta bununla da kifayətlənmək olmaz. Şagird- ləri yaradıcılığa təhrik etmək, yönləndirmək əsas məqsədlərdən biri olmalıdır. Çünki şagirdin malik olduğu bilik və bacarıqları tətbiq etməklə yeni bədii nümu- nələr hazırlayıb yolaşlarına oxuması onun yaradıcılıq sferasının açarıdır. Odur ki, müəllim ifadəli oxu təliminin səmərəli yollarını axtarıb tapmalı, fəal təlim metod- larından istifadə etməklə şagirdləri öyrənməyə sövq etməli, ifadəli oxu bacarıqları aşılamalıdır. Bununla belə, ifadəli oxu zamanı nəzərə alınacaq bəzi məqamları bilmək la- zımdır: bədii mətnlərdə əks olunan fikrin dəqiq və aydın şəkildə dinləyiciyə çatdırılması, məntiqi ifadəlilik; mətndə əksini tapan fikirlərin dəqiq və düzgün verilməsi ilə yanaşı onun emosional və obrazlı ifadəliliyinə nail olunması, emosional-obrazlı ifadəlilik; nitq vərdişlərinin yaradılması, məşq etdirilməsi, səs, tələffüz və tələffüz üzrə müvafiq bacarıq və vərdişlərə yiyələnmək, nitq texnikası(12 ,5). Ümumiyyətlə, ifadəli oxu şagirdlərə kiçikhəcmli bədii nümunələrin mahiyyətini anlamağa, sözün təsir gücünü dərk etməyə kömək edən ən güclü vasitədir. İfadəli oxu bacarıqlarına yiyələnmiş şagird oxumağı sevir, oxuduğu əsərlərdən bəhrələnə bilir, onun həm şifahi, həm də yazılı nitqi inkişaf edir. İbtidai siniflərdə ifadəli oxu bacarıqlarının inkişafında inteqrasiya prinsipinə əsaslanmaq şagirdlərin təlim fəaliyyətinin yüksəlməsinə, həmçinin digər elm sahələrinə aid biliklərin möhkəmlənməsinə səbəb olur. Məsələn, fонетиканын орфографийа вя орфоепийа иля ялагяли тядриси ифадяли оху вярдишляринин инкишафы цчцн чох ящямиййятлидир. Адятян мяктябляримиздя чох вахт мцяййян сящвляр цзцндян китаб дилиня, щярфи тяляффцзя цстцнлцк верилир. Бу оху просесиндя юзцнц даща бариз эюстярир. Шаэирдляр мцхтялиф бядии мятнляри мящз йазылдыьы кими охумаьа мейл эюстярирляр вя юз алямляриндя буну дцзэцн сайырлар. Яслиндя ися
Filologiya məsələləri – №3, 2014
163 бу, чох зярярли бир вярдишдир. Китаб дилиня мейл ифадяли оху нормаларыны позур, дили тябиилийиндян узаглашдырыр. Она эюря дя мцяллим фонетиканын тядриси просесин- дя орфографийа вя орфоепийа цзяриндя иш апараркян йазылышы иля тяляффцзц арасында фярг олан сюзлярин орфоепийасыны юйрятмякля шаэирдлярин ифадяли оху вярдишлярини инкишаф етдирмиш олuр. Бир чох щалларда шаэирдляр, мясялян, сону ъинэилтили самитлярля (б, д, з, г, ъ вя с.) битян сюзлярин айры-айрылыгда йазылышы вя тяляффцзц арасындакы фярги дейир, изащ едир, бунлара даир мцхтялиф мисаллар да эюстярирляр. Лакин оху просесиндя онларын ядяби тяляффцз гайдаларына мцвафиг тяляффцз олунмасына риайят етмирляр. Мцяллим чалышмалыдыр ки, фонетиканын тядриси иля баьлы юйрядилян щяр бир офрографик вя йа орфоепик гайдайа шаэирдляр йазы вя оху просесиндя ямял етсинляр, юйрянилян гайдалары ямяли фяалиййятляриндя тятбиг етмяйя сяй эюстярсинляр. Ишин беля тяшкили, сюз йох ки, шаэирдлярин ифадяли оху вярдишляринин инкишафына чох мцсбят тясир эюстярмиш олuр. Həmçinin rяърцбяли мцяллимляр III синифдя ъцмлянин интонасийайа эюря нюв- ляринин тядрисини мянтиги вурьу цзря ишля ялагяляндирирляр. Беля ялагяляндирмя щям ъцмлянин интонасийайа эюря нювлярини дяриндян мянимсямяйя кюмяк едир, щям дя мянтиги вурьу щаггында шаэирдлярин билийини артырыр. Беля ялагяляндирмяйя лап илк мяшьялялярдян башламаг мяслящят билинир. Мясялян, нягли ъцмляляр цзря апары- лан илк мяшьялялярдя мцяллим шаэирдлярин диггятини бу ъцмлялярин тяляффцз тярзиня ъялб едир вя эюстярир ки, нягли ъцмлялярдя сяс уъалыьы орта дяряъядя олур. Лакин щяр ъцмлядя ясас мягсяди ифадя едян бир сюз олур ки, бу сюз ъцмлядяки о бири сюз- лярля нисбятян бир гядяр гцввятли тяляффцз едилир. Ъцмлядя мцяййян бир сюзцн башга сюзляря нисбятян гцввятли тяляффцз едилмясиня isə мянтиги вурьу дейилир. Мянтиги вурьу иля дейилян сюз ися вурьулу сюз адланыр. Мянтиги вурьулу сюз ъцм- лянин мяркяз сюзц сайылыр вя щямин ъцмлядя ифадя едилян фикрин мягсядини юзцндя ъямляшдирир. Ъцмлядя ифадя едиляъяк фикрин мягсядиндян асылы олараг мянтиги вурьу щямин ъцмлядяки мцхтялиф сюзлярин цзяриня də дцшя биляр. Мцяллим буну шаэирдляря баша салмаг цчцн бир ъцмля эютцрцр вя щямин ъцмлядя мянтиги вурьуну мцхтялиф сюзляр цзяриня кечирмякля тяляффцз едир вя щяр дяфя ясас мягсядин ня олдуьуну шаэирдлярдян сорушур. Мясялян: 1. Azər kəndə getdi. 2. Azər kəndə getdi. 3. Azər kəndə getdi. Беля чалышмалар шаэирдлярин мягсяддян асылы олараг мянтиги вурьудан истифадя етмяк баъарыьыны артырыр вя нягли ъцмлянин мащиййятини анламаьа имкан йарадыр. Ъцмлянин сонунда нюгтя, суал вя йа нида ишарясинин дцзэцн ишлядилмяси нягли, суал вя нида ъцмляляринин интонасийасы иля баьлыдыр. Беля ки, бу ъцмля нюв- ляриндян щяр биринин юзцнямяхсус интонасийасы вардыр. Буну билмядян, яввяла, ъцмлянин нювцнц мцяййянляшдирмяк чятин олар, икинъиси щямин ъцмлялярдян сон- ра мящз щансы ишарянин гойулмасыны шаэирд дягигляшдиря билмяз, цчцнъцсц, оху просесиндя щямин ъцмляляри интонасийа бахымындан дцзэцн тяляффцз едя билмяз. Odur ki, mягсядя эюря ъцмлянин нювляри цзря иш ифадяли оху вя нитг bacarıqlarının инкишафы иля сых ялагяляндирилмяли, ъцмля вя онун мащиййяти, нитгдяки ящямиййяти барядя шаэирдлярин анлайышы эенишляндирилмялидир. İbtidai siniflərdə şagirdlərin ifadəli oxu üzrə ilkin vərdişlərə yiyələnmələri müəllimin özünün bu vərdiş nə dərəcədə yiyələnməsindən, şagirdlərə necə Filologiya məsələləri – №3, 2014
164 nümünə olmasından asılıdır. Müəllim əsəri ifadəli oxumalı, onun ideyası üzərində düşünməli, yazıçının nə demək istədiyini bilməlidir. O,oxu prosesində hadisələrin iştirakçısı kimi hərəkət etməli, əsərin ruhu ilə yaşamalıdır. Müəllimin yaradıcı təsəvvürünün köməyi ilə şagird oxunanı “görməli” və “göstərməyə” çalışmalıdır. Şagird əsərdə bədii istifadə vasitələrini tapmalı, məzmuna və formaya uyğun olaraq oxumağı bacarmalıdır. Yalnız belə olduğu halda, şagirdin ifadəli oxuya yiyələnməsindən danışmaq olar. İfadəli oxu məktəb şəraitində tətbiq olunan bədii oxu sənətidir. İfadəli oxunun əsas məqsədi bədii və elmi-publisistik mətnlərdə əks olunan məzmunu şagirdlərə daha yaxşı mənimsətmək, obrazları, hadisə və ya əhvalatın təsvirini, gedişatını olduğu kimi canlandırmaqla şagirdlərə estetik zövq və yüksək əxlaqi mənəvi dəyərlər aşılamaqdır(12, 5). İbtidai siniflərdə ifadəli oxu üzrə ilkin vərdişlərə yiyələnməinin başlıca məqsədi şagirdləri bədii oxu sənətinin incəlikləri ilə tanış etmək və onların intellektual inkişafını təmin etməkdən ibarətdir. Bu strategiya tələb edir ki, dərs zamanı müəllim şagirdin idrak fəallığını stimullaşdırmaq üçün əvvəlcə “İntellektual tələblər”qurmalı, maraqlı problem situasiyalar yaratmalıdır. Şagird ona bələdçilik edən müəllimin yardımı ilə malik olduğu oxu bacarıq və vərdişlərindən yararlanaraq ifadəli oxu üzrə bacarıq və vərdişlərə yiyələnməli- dir. Beləliklə, sagird oxuya dair biliklərini sistemləşdirmək, analiz, sintez və tət- biq etməklə ifadəli oxuyadək bir yol keçir ki, bu da müasr dərsin idraki aspekti- ni təşkil edir.
Ядябиййат 1. Bалыйев Щ. Мцасир Азярбайъан дилиндян синтаксис бящси цзря методик эюстяриш. Бакы, 1987 2. Hясянов М. Азярбайъан дили синтаксисинин тядрисиндя гаршыйа чыхан чятинликлярvə onların aradan qaldırılması yolları. Бакы: Маариф, 1972 3. Ибтидаи синифлярдя синтаксис тялиминин тяшкили (методик тювсийя). Бакы, 1988 4. Ибтидаи синифлярдя синтаксис тядрисинин бязи мясяляляри. Бакы, 1991 5. İsmayılov R., Orucova G., Xəlilov Z., Cəfərova D. Azərbaycan dili (2-ci si- nif üçün dərslik). Bakı: Altun Kitab, 2009, 208 s. 6. İsmayılov R., Orucova G.,Cəfərova D., Xəlilov Z. Azərbaycan dili (3-ci sinif üçün dərslik). Bakı: Altun Kitab, 2010, 207 s. 7. Kərimov Y.Ş. Ana dilinin tədrisi metodikasının nəzəri problemləri. Bakı: Nasir, 2005 8. Tağıyev B. Oxu təlimi. Bakı, 2006 9. Таьызадя З. Мцасир Азярбайъан дилинин синтаксиси. Бакы, 1960 10. Təhsil lüğəti. Bakı, 2011 11. Ümumtəhsil məktəblərinin I-IV sinifləri üçün fənn kurikulumları. Bakı: Təhsil, 2008, 480 s. 12. Yusifov F. İfadəli oxu. Bakı: ADPU, 2005
Filologiya məsələləri – №3, 2014
165 Н.ДЖафарова Прививание способностей выразительного чтения Резюме
Учителя начальных классов должны стараться внедрять ученикам зна- ния выразительного чтения, создавать привычки и навыки, способствующие активации выразительного чтения, технику, а также должны держать под присмотром данные
требования. Способность учеников учиться
выразительному чтению формируются именно в начальных классах. Прис- тупая к обучению выразительному чтению, учителю нужно очень многое знать и уметь. Но прежде всего нельзя забывать о том, что чтение-это раздел практического курса родного языка.
N.Cəfərova Assignment of abilities of expressive reading Summary
The teacher of initial classes should try to introduce to the schoolboys of knowledge of expressive reading, to create habits and skills promoting activation of expressive reading, engineering, and also should hold under supervision the given requirements. Ability of the schoolboys to study in expressive reading are formed in initial classes.
Rəyçi: Professor Sayalı Sadıqova
Filologiya məsələləri – №3, 2014
166 AYTEN IBISHOVA ASPU ayten/ibishova@mail.ru
AMERICA IS RUINING ENGLISH
dəyişmək.
язык, разница, менять. Key words: English, Americans, prince, ruin, barbarism, language, different, change
America is ruining the English language – everyone knows that. We have heard it from early days right up to the present. We have heard it from English men and English women, of course, but from Americans as well – self-confessed linguistic vandals. We have heard it from the famous and the obscure. So it must be true. But in what does the ruination lie? How are Americans ruining English? In the early days, British travelers in the American colonies often commented on the ‘purity’ of the English spoken in the new world. It wasn’t until the American impertinence of 1776 that Americans seem to have begun ruining English. Yet, as early as 1735, a British traveler in Georgia, Francis Moore, described the town of Savannah: ‘It is about a mile and a quarter in circumference; it stands upon the flat of a hill, the bank of the river (which they in barbarous English call a bluff) is steep.’ The Americans had taken an adjective of nautical and perhaps Dutch origin, meaning ‘broad, flat and steep’, to use as a noun for the sort of river bank that hardly existed in England and for which, consequently, earlier English had no name.American English is ‘very corrupting’ In 1995, in much the same vein as the comment of 260 years earlier, His Royal Highness the Prince of Wales was reported by The Times as complaining to a British Council audience that American English is ‘very corrupting.’ Particularly, he bemoaned the fact that ‘people tend to invent all sorts of nouns and verbs and make words that shouldn’t be.’ By this time the barbarous use of bluff for a steep bank had been civilized by being adopted into the usage of the motherland, but doubtless if the Prince had lived about nine generations earlier, he would have agreed with Francis Moore that bluff was a word that shouldn’t be. The Prince concluded: ‘We must act now to insure that English – and that, to my way of thinking, means English English – maintains its position as the world language well into the next century." His concern seems to be as much commercial as merely ethnocentrically aesthetic, the English language being one of England’s most popular exports, along with gossip about the escapades of the Royals. The Prince, after all, was only doing his bit to keep the English pecker up.One way Americans are ruining English is by changing it. One way Americans are ruining English is by changing it. Many of us, like Francis Moore and Prince Charles, regard what is foreign to us as barbarous and corrupt. We owe the term barbarous to the Greeks; they pitied the poor foreigner Filologiya məsələləri – №3, 2014
167 who could only stammer ‘bar-bar’ and hence was a ‘barbaros’. Barbarians are simply those who do not talk as we do, whether they are outsiders, Yanks or fellow countrymen and countrywomen whose style we do not admire. The journalist Edwin Newman is a linguistic prophet who sees the language style of his fellow Americans as deadly. In 1974 he vaticinated in a book called Strictly Speaking, which was subtitled Will America be the Death of English? In it, he too objected to the invention of all sorts of nouns and verbs and words that shouldn’t be. In particular he objected to verbosity and euphemism as bad style. A number of Americans bemoan the baleful influence of their fellow citizens on the health or integrity of the language, but only a few, like Edwin Newman, have been able to make a career of it. In England, on the other hand, a perception that America is ruining the language pervades the discourse of the chattering classes. Indeed, a fair number of British intellectuals regard ‘new’, ‘distasteful’, and ‘American’ as synonymous. A knowledgeable British author complained about the supposedly American pronunciation conTROVersy and was surprised to hear that the antepenult accent is unknown in the States, being a recent British innovation. The assumption is that anything new is American and thus objectionable on double grounds. Change in language is, however, inevitable, just as it is in all other aspects of reality. Particular changes will be, in the eyes of one observer or another, improvements or degenerations. But judgements of what is beautiful or ugly, valuable or useless, barbarous or elegant, corrupting or improving are highly personal idiosyncratic ones. There are no objective criteria for judging worth in language, no linguistic Tables of the Law, no archetypical authority called ‘The Dictionary’, though there are wannabe authoritarians aplenty. A language - or anything else that does not change - is dead On the other hand, no one is required to like all or any particular changes. It is, in the great Anglo-American tradition, our God-given right to have our own opinions and to take it or leave it when it come to style in couture, diet, entertainment, religion and language. We need not be equally enthusiastic about catsuits and muu-muus, macrobiotics, and haute cuisine, grunge rock and Philip Glass, the World Wide Web and MTV, bank and bluff or conTROVersy and CONtroversy. We don’t have to like particular changes, or even the fact of change itself. But a language or anything else that does not change is dead. The eighteenth-century hope that language could be ‘fixed’ – that is, improved, or changed in a way some self-appointed linguistic judge would approve of until it reached a state of perfection and then preserved so that it would not thereafter degenerate or change in a way the judge disliked – was a chimera. It was an illusion based on misunderstandings about the nature of language, values and human nature. The earliest English we can catch sight of in manuscripts of the seventh century was the product of millennia of change. We can only reconstruct its earlier history back through stages we call Anglo-Frisian, Germanic, Indo-European, and maybe even Nostratic and Proto-World. During the recorded history of English, the language has changed from something quite incomprehensible to a present-day
Filologiya məsələləri – №3, 2014
168 English speaker, which we call Old English (Hwaet! We Gar-dena in geordagum theodcyninge thrym gehyrdon) to something equally incomprehensible to many of us, computerspeak (Some memory resident programs steal too much of the CPU to work with an asynchronous download). During its roughly thirteen centuries of recorded history, English has diversified in many ways. Any two varieties of a language become increasingly different from each other when their speakers do not communicate with one other but more alike as those who use them talk among themselves. That is the way language works. British and American started to become different when English speakers first set foot on American soil because the colonists found new things to talk about and also because they ceased to talk regularly with the people back home. The colonists changed English in their own unique way, but at the same time speakers in England were changing the language too, only in a different way from that of the colonists. As a result, over time the two varieties became increasingly different, not so radically different that they amounted to different languages, as Italian and French had become a millennium earlier, but different enough to notice. The differences between American and British are not due to Americans changing from a British standard. American is not corrupt British plus barbarisms. Rather, both American and British evolved in different ways from a common sixteenth-century ancestral standard. Present-day British is no closer to that earlier form than present-day American is. Indeed, in some ways present-day American is more conservative, that is, closer to the common original standard than is present- day British. Americans generally retain the r-sound in words like more and mother, whereas the British have lost it Some examples of American conservatives versus British innovation are these: Americans generally retain the r-sound in words like more and mother, whereas the British have lost it. Americans generally retain the ‘flat a’ of cat in path, calf, class,whereas the British have replaced it with the ‘broad a’ of father. Americans retain a secondary stress on the second syllable from the end of words like secretary and dictionary, whereas the British have lost both the stress and often the vowel, reducing the words to three syllables, ‘secret’ry’. Americans retain an old use of the verb guess to mean ‘think’ or ‘suppose’ (as in Geoffrey Chaucer’s catch-phrase ‘I gesse’). Americans have retained the past participle form gotten beside got, whereas the British have lost the former. (The British often suppose that Americans use only gotten, in fact they use both, but with different meanings: ‘I’ve got a cold’ = ‘I have a cold’ and ‘I’ve gotten a cold’ = ‘I’ve caught a cold’). Americans retain use of the subjunctivein what grammarians call ‘mandative’ expressions: ‘They insisted that he leave,’ whereas the British substituted for it other forms, such as ‘that he should leave’ or ‘that he left’. On the other hand, the British are more conservative than Americans in other ways. Thus, they continue to distinguish atom (with a t-sound) and Adam (with a d- sound), whereas Americans typically pronounce the two words alike, with a flap sound that is more d- than t-like. Similarly, in standard British callous and Alice do not rhyme, whereas they usually do in standard American, both having a schwa. So
Filologiya məsələləri – №3, 2014
169 too, the British have different stressed vowels in father and fodder, whereas Americans pronounce those words with the same first vowel. The British have retained an old use of reckon in the sense ‘think’ or ‘suppose’in serious discourse, whereas that use in America is old-fashioned or rural, a comic marker of ‘hick’ talk. The British have retained the term fortnight, whereas Americans have lost it. The British have retained the primary meaning of corn as ‘grain’, whereas Americans have changed it to ‘maize’ (the image many Americans have of ‘Ruth amid the alien corn’ being both anachronistic and ectopic). The British have retained the inversion of have with its subject in questions: ‘Have you the time?’ whereas Americans use the auxiliary verb do with it: ‘Do you have the time?’ On balance, it is hard to say which variety of English, American or British, is the more conservative and which the more innovative. A lot depends on how you look at the question. It is clear that the British are keen on (Americans would say ‘fond of’) the pluperfect, whereas Americans prefer the simple past: British ‘He had left before they arrived’ versus typical American ‘He left before they arrived.’ But it is less clear which usage should be regarded as older. Is the American preference a degeneration of the tense system? Or a preservation of the English of the Anglo- Saxons, who had little truck with complex tenses? Both American and British have changed and go on changing Both American and British have changed and go on changing today. Among recent innovations in British English, in addition to the pronunciation of controversy already cited, are such vocabulary novelties as gazumping and gazundering, Essex man and Estuary English, toy boy, and redundancy for ‘sacking’ or ‘firing’ (a bureaucratic euphemism fit to exercise the spleen of a British Edwin Newman). Paralleling the American retention of the mandative subjunctive (‘They insisted that he leave’) is a British innovative use of the indicative in such expressions: ‘They insisted that he left,’ which in American use could only be a statement of fact (‘They insisted it was a fact that he had left’). British speakers have also been extraordinary fertile in expanding the range of use for tag questions. Tag questions are little bobs at the end of sentences that can turn them into questions, or sometimes into something else. The basic tag questions are general English, shared by British and American: informational: ‘You don’t wear glasses, do you?’ (I’m not sure, but think you don’t. Am I right?) inclusive: ‘It’s a nice day, isn’t it?’(It obviously is – I’m not really asking, but just making polite remarks so you can join in the conversation). emphasizing: ‘I made a bad mistake, didn’t I?’ (This is a soliloquy. I’m not talking to anybody but myself and don’t expect an answer to the rhetorical question. It’s the verbal equivalent of underlining.) antagonistic: ‘I telephoned you this morning, but you didn’t answer.’ ‘I was in the bath, wasn’t I?’ (The reason I didn’t answer was that I was in the bath, and it was a great annoyance having you phone at that time; if you had any sense and consideration, you would not have called then. [Never mind that the caller could not possibly know all that – I was annoyed at the time and I’m even more annoyed now at what I perceive to be a complaint when I am the one who was put upon.])
Filologiya məsələləri – №3, 2014
170 Both Americans and the British innovate in English pronunciation, vocabulary and grammar. British people, however, tend to be more aware of American innovations than Americans are of British ones. The cause of that greater awareness may be a keener linguistic sensitivity on the part of the British, or a more insular anxiety and hence irritation about influences from abroad, or the larger number of American speakers and their higher prominence in fields that require innovation, or perhaps the fact that present-day Americans have cultural rootlets all over the world and so are less aware of the British Isles.
Literature: 1) Ilyish B.A. ,The structure of modern English;Leningrad,1965. 2) Jesperson O.Growth and structure of the English language. 3) Məmmədova T.R. Müxtelif dovrlerde ingilis diline daxil olan sozler 4) Zoltan Kovecses.Aamerican english.Canada 5)http://www.dictionary.reference.com 6)http://www.idioms.thefreedictionary,com
A.İbişova Amerika İngilis dilini məhv edəcək Xülasə
Biz oyrəndik ki, erkən dövrlərdə, Amerika koloniyalarında Ingilis turistləri bütün dünyada danısılan ingilis dilinin təmizliyinə rəy bildirdilər. İngilislər ve Amerikanlar ilk dəfə ingiliscə danısanlar Amerikanın ruhuna iz qoyarkən fərgli olmaga basladılar. Cunki kolonistler danısmaga yeni birseylər tapdılar. Kolonistlər ingilis dilini oz üslublarında dəyisdilər. Ancaq eyni zamanda Ingiltərədəki ingiliscə danısanlar dili dəyisdilər. Bu bir faktdirki Amerika və Ingilislər arasında fərg yalnız Amerikanlar sayəsində deyil. А.Ибишова Америка уничтожит английский язык Резюме
риканских колониях прокомментировали чистоту английского языка на котором говорят во всем мире. Британцы и американцы начали становится неравными при носители английского языка впервые ступил на американскую душу. Потому что колонисты нашли новые вещи, чтобы обсуждать об этом. Колонисты изменили английский в своем собственном пути.Но в то же время выступающих в Англии меняли язык. Это является тем фактом, что разница между американским и британским является не только за счет американцев.
Reyci: H.Ramilə filologiya elmleri doktoru
|