B. A. Davlatov

- 69 -
- 69 -
5.  Ipining uzunligi l bo‘lgan matematik mayatnikning tebranish 
davri T ga teng. Agar ipning l/2 qismini kesib tashlab, qolgan 
qismiga yana o‘sha yuk osilsa, tebranish davri qanday bo‘ladi? 
A)774     B)
T
2
     C)
2
T
     D)2T/3 
 
6. Matematik mayatnikning tebranish chastotasi qanday formula 
bilan ifodalanishini ko‘rsating. 
A)
g
2
1
l
p
=
n
     B)
l
g
2
1
p
=
n
     C)
g
2
l
p
=
n
     D)
l
g
2
p
=
n
 
 
7. Tebranish davri T bo‘lgan matematik mayatnikka tashqi kuch 
ta’sir qilganda rezonans yuzaga kelishi uchun tashqi ta’sir chastotasi 
ν nimaga teng bo‘lishi kerak bo‘ladi? 
A)ν=2πT     B)ν=T/2π     C)ν=1/T     D)
T
2
1
p
=
n
 
 
8. Matematik mayatnik tebranish chastotasi nimalarga bog‘liq? 
1)mayatnik massasiga; 2)tebranish amplitudasiga; 3)erkin tushish 
tezlanishiga; 4)mayatnik uzunligiga 
A)3; 4     B)1; 4     C)2; 3     D)2; 4 
 
9. Matematik mayatnik 1 daqiqada 180 marta tebranadi. Tebranish 
chastotasini aniqlang (Hz). 
A)6     B)2     C)3     D)12 
 
10. Matematik mayatnikning bir davri davomida uning potensial 
energiyasi necha marta kinetik energiyaga aylanadi? 
A)3     B)2     C)4     D)1 
 
11. Gorizontal yo‘nalishda a tezlanish bilan harakatlanayotgan 
vagon ichida tebranayotgan matematik mayatnik tebranish davri 
nimaga teng bo‘ladi? 
A)
a
g
2
T
+
p
=
l
     B)
a
g
2
T
-
p
=
l
 
C)
2
2
a
g
2
T
+
p
=
l
     D)
2
2
a
g
2
T
-
p
=
l
 
 
12. Gorizontal yo‘nalishda o‘zgarmas a tezlanish bilan harakat 
qilayotgan vagonda osilgan l uzunlikdagi mayatnikning tebranish 
davri uchun keltirilgan ifodalarning qaysi biri to‘g‘ri? 
A)
2
2
a
g
2
+
p
l
     B)
a
g
2
+
p
l
     C)
g
2
l
p
     D)
a
g
2
-
p
l
 
 
13.  Yuqoriga  a tezlanish  bilan harakatlanayotgan  liftda l 
uzunlikdagi matematik mayatnikning tebranish davri nimaga teng? 
A)
a
g
2
T
-
p
=
l
     B)
a
g
2
T
+
p
=
l
     C)
a
2
T
l
p
=
     D)0 
 
14. Liftga o‘rnatilgan matematik mayatnikning tebranish davri lift 
tinch turgan holdagiga nisbatan  2  marta kamayishi uchun lift 
qanday harakat qilishi kerak? 
A)pastga 4,9 m/s
2
 tezlanish bilan 
B)yuqoriga 4,9 m/s
2
 tezlanish bilan 
C)yuqoriga 9,8 m/s
2
 tezlanish bilan 
D)yuqoriga 2,45 m/s
2
 tezlanish bilan 
 
15. Binodagi lift 6 m/s
2
 tezlanish bilan pastga tushmoqda. Liftga 
osilgan 1 m uzunlikdagi matematik mayatnikning tebranish davrini 
toping. 
A)6,28     B)3,14     C)1     D)2,1 
 
16. O‘zgarmas a tezlanish bilan pastga tushayotgan liftga osilgan l 
uzunlikdagi matematik mayatnikning tebranish chastotasi qaysi 
javobda ko‘rsatilgan? 
A)
l
a
g
2
1
+
p
     B)
l
a
g
2
1
-
p
     C)
l
a
g
2
1
-
p
     D)
l
a
g
2
1
+
p
 
 
17. Matematik mayatnikning tebranish davri 2 s ga teng bo‘lsa, 
uning uzunligini toping (m). g=10 m/s
2
 
A)1     B)0,7     C)0,25     D)0,5 
 
18. Matematik mayatnikning uzunligi 2,5 m, unga osilgan 
sharchaning massasi 100 g. Tebranish davrini hisoblang (s). g=10 
m/s
2
 
A)3,14     B)2,5     C)1,57     D)1,25 
 
18.  Birinchi  matematik mayatnikning tebranish davri  5 s, 
ikkinchisiniki 4 s ga teng. Bu mayatniklar uzunliklari farqiga teng 
uzunlikdagi mayatnikning tebranish davrini hisoblang (s). 
A)3     B)4     C)5     D)1 
 
20. 1 m uzunlikdagi mayatnik biror vaqt ichida 8 marta, 2 – 
mayatnik shu vaqtda 1 marta ko‘p tebrandi. 2 – mayatnikning 
uzunligini hisoblab toping (cm). 
A)76     B)79     C)87     D)14 
 
21. Bir daqiqada ikkita matematik mayatnikning biri 20 marta, 
ikkinchisi 30 marta tebranadi. Ularning uzunliklari farqi 10 cm 
bo‘lsa, uzunliklari yig‘indisini toping (cm). 
A)30     B)26     C)20     D)32 
 
22.  Birinchi  matematik mayatnikning tebranish davri  8 s, 
ikkinchisiniki  6  s.  Ularning uzunliklari  yig‘indisiga  teng 
uzunlikdagi matematik mayatnikning tebranish davrini hisoblang 
(s). 
A)10     B)12     C)14     D)5 
 
23. Teng vaqt oralig‘ida biri 10 marta, ikkinchisi 30 marta 
tebranadigan matematik mayatniklarning uzunliklari necha marta 
farq qiladi? 
A)3     B)4     C)7     D)9 
 
24. Ikkita matematik mayatnikning uzukliklari 16:9 nisbatda bo‘lsa, 
ularning tebranish chastotalari qanday nisbatda bo‘lishini toping. 
A)9:16     B)81:256     C)3:4     D)16:9 
 
25. Ikkita matematik mayatnikdan birining tebranish davri T
1
=0,5 s. 
Agar birinchi mayatnik 6 marta tebrangan vaqtda ikkinchisi 4 marta 
tebransa, ikkinchi mayatnikning tebranish davri qancha bo‘ladi (s)? 
A)1,2     B)1,5     C)0,75     D)0,35 
 
26. Ikkita matematik mayatnikdan biri qandaydir vaqt ichida 24 
marta, ikkinchisi 16 marta tebranadi. Ularning uzunliklari orasidagi 
farq 10 cm ga teng. Har bir mayatnikning uzunligini toping (cm). 
A)8; 18     B)12; 22     C)16; 26     D)10; 20 
 
27. Biri 5 marta tebranganda, ikkinchisi 10 marta tebranadigan 
ikkita  mayatnikning  l
1
  va  l
2
  uzunliklari  qanday munosabatda 
bo‘ladi? 
A)l
1
=16l
2
     B)16l
1
=l
2
     C)l
1
=4l
2
     D)4l
1
=l
2
 
 
28. Matematik mayatnik ipining uzunligi 9 cm ga ortganda, uning 
davri 0,1 s ga oshdi. Tebranishlarning dastlabki davrini toping (s). 
π
2
=10, g=10 m/s
2
 
A)1,4     B)1     C)1,75     D)1,55 
 
29. Matematik mayatnikning yerdagi tebranish davri T ga teng 
bo‘lsa, erkin tushish tezlanishi yerdagidan n marta katta bo‘lgan 
sayyoradagi tebranish davri nimaga teng? 
A)n
2
T     B)nT     C)T/n     D)
n
T
 
 
30. Yerda tebranish chastotasi 0,5 Hz bo‘lgan matematik mayatnik 
oyga olib chiqilsa, u qanday chastotada tebranadi (Hz)? Oyda erkin 
tushish tezlanishi yerdagidan 6 marta kichik. 

---

@FizikaTermiz                                                                                                                                                                            Bahodir Davlatov 
@FizikaTermiz                                                                                                                                                                            Bahodir Davlatov