B. A. Davlatov

MAXSUS NISBIYLIK NAZARIYASI ASOSLARI 
125. Eynshteyn postulatlari 
 
1.  Quyidagi  ta’riflardan  qaysilarini  nisbiylik  nazariyasining 
postulatlari deb hisoblasa bo‘ladi? 1)har qanday inersial sanoq 
sistemasida tabiatdagi  barcha jarayonlar bir xil  yuz beradi; 
2)yorug‘likning  vakuumdagi  tezligi  barcha  inersial  sanoq 
sistemalari uchun bir xildir; 3)tabiatdagi barcha jarayonlar nisbiydir 
va har xil inersial sanoq sistemasida har xil yuz beradi; 4)yorug‘lik 
tezligi olingan sanoq sistemasiga bog‘liq o‘zgaradi 
A)1     В)2     C)3     D)1; 2 
 
2.  Tezliklarni  qo‘shishning  relyativistik  qonuni  quyidagi 
ifodalarning qaysi birida to‘g‘ri ko‘rsatilganini aniqlang? 
A)
2
2
1
2
1
c
1
u
u
+
u
+
u
=
u
     B)
2
2
1
2
1
c
1
u
u
-
u
+
u
=
u
 
C)
2
2
1
2
1
c
1
u
u
+
u
×
u
=
u
     D)
2
2
1
2
1
c
1
/
u
u
+
u
u
=
u
 
 
3. Ikkita elementar zarra bir to‘g‘ri chiziq bo‘ylab, bir – biri tomon 
0,8с va 0,9c tezlik bilan uchmoqda. Ikkinchi zarraning birinchi 
zarraga nisbatan tezligini aniqlang? c – yorug‘likning vakuumdagi 
tezligi. 
A)0,99c     B)c     C)1,7c     D)0,8c 
 
4. Ikkita gallaktika qo‘zg‘almas koordinatalar sistemasiga nisbatan 
bir – biridan c/3 tezlik bilan uzoqlashayapti. Bu gallaktikalarning 
nisbiy tezligi topilsin. 
A)2c/3     B)4с/3     С)3c/5     D)c/3 
 
5. Ikki elementar zarra bir – biriga qarab har biri 5c/8 tezlik bilan 
harakatlanmoqda. Ularning nisbiy tezligi qancha bo‘ladi? 
A)0,5c     B)0,6c     C)0,7c     D)0,9с 
 
6. υ tezlik bilan harakatlanayotgan kosmik kemadan harakat 
yo‘nalishida  yorug‘lik impulsi  yuborildi.  Agar  bu yorug‘lik 
impulsining tinch turgan sanoq sistemasiga nisbatan tezligi с bo‘lsa, 
uning kemaga nisbatan tezligini aniqlang? 
A)c–υ     B)c+υ     C)υ     D)c 
 
7. Ikki elektron bir nuqtadan chiqib, shu nuqtaga nisbatan 0,8c 
tezlikda qarama – qarshi tomonga uchib ketdi. Elektronlarning bir – 
biriga nisbatan tezligini toping? 
A)0,8c     B)0,9c     C)0,95c     D)0,98c 
 
8. Yerga nisbatan υ tezlik bilan bir – biriga qarama – qarshi 
yo‘nalishda ikkita avtomobil harakatlanmoqda. Birinchi avtomobil 
faralaridan chiqayotgan yorug‘lik nurining ikkinchi avtomobil bilan 
bog‘liq bo‘lgan sanoq sistemasida tezligi qanday bo‘ladi? Yer bilan 
bog‘liq sanoq sistemasida yorug‘lik tezligi с ga teng. 
A)c+υ     B)c–υ     C)c     D)c–2υ 
 
9. Ikkita kosmik raketa qo‘zg‘almas kuzatuvchiga nisbatan 0,5c va 
0,8c tezliklarda bir to‘g‘ri chiziq bo‘ylab bir xil yo‘nalishda 
harakatlanmoqda. Ikkinchi raketa birinchi raketaga nisbatan qanday 
tezlikda uzoqlashib boradi? с – yorug‘likning vakuumdagi tezligi. 
A)0,3c     B)0,5c     C)0,6c     D)0,4c 
 

---

@FizikaTermiz                                                                                                                                                                            Bahodir Davlatov 
@FizikaTermiz                                                                                                                                                                            Bahodir Davlatov