B. X. Azizkulov, B. K. Janzakov iqtisodiy siyosatga kirish samarqand

 
Nazorat uchun savollar 
1. Integratsiya va millat ustidan iqtisodiy siyosat yuritilishi. 
2. Davlat iqtisodiy siyosatining usullari va vositalari 
3. Davlatning mintaqaviy siyosatini takomillashtirish yo‘nalishlari. 
4. Mintaqaviy siyosatni amalga oshirish usullsri. 
5. Iqtisodiy siyosatni amalga oshirish usullari davlat iqtisodiyotiga bilvosita va 
to'g'ridan-to'g'ri qanday ta'sir qiladi. 
 
9-BOB: YUKSALISH, RIVOJLANISH VA IQTISODIY SIYOSAT 
 
9.1. Rivojlanishga nisbatan iqtisodiy o‘sish: turmush sifati va ekologik cheklovlar. 
9.2. Iqtisodiy siyosatning asosiy yo'nalishlari 
9.3. Davlatning makroiqtisodiy barqarorlashtirish siyosati. 
 
Tayanch iboralar:
yuksalish, rivojlanish, iqtisodiy o‘sish, turmush sifati, 
ekologik cheklovlar, makroiqtisodiyot, makroiqtisodiy barqarorlashtirish 
 
9.1. Rivojlanishga nisbatan iqtisodiy o‟sish: turmush sifati va ekologik 
cheklovlar. 
O‗zbekistan Umumiy Mamlakat Tahlili (UMT) ning yangi taxriri COVID-
19 inqirozining 2020 yildagi ta‘sirini va 2021 yildagi davom etayotgan ta‘sirini 
hisobga olib, nafaqat xalq salomatligi va iqtisodiyotni, balki boshqa ko‗plab 
sohalarni va ko‗plab ijtimoiy-iqtisodiy guruhlarni qamrab oladi. Shu yo‗l bilan, 
BMT Mamlakat Jamoasi (BMTMJ) 2019 yilda va 2020 yil boshida kelishib 
olingan asosiy tahlilni qayta ko‗rib chiqishni va COVID-19 yuzaga chiqargan 
tizimli buzilishlar sharoitida O‗zbekiston oldida turgan rivojlanish muammolari va 
imkoniyatlarini jamoaviy tushunishni yaxshilashni o‗z oldiga maqsad qilib qo‗ydi. 
COVID-19 Epidemiyasi Oldidan Ta‘sirchan Taraqqiyot Pandemiyaga qadar 
O‗zbekistonda jamiyatning barcha jabhalarini qamrab olgan keng va tarkibiy 
o‗zgarishlar yuz berdi. O‗zbekiston iqtisodiyoti yillik 4, 1 foizga o‗sib bordi. 
Boshqaruvga oid qonunchilikdagi o‗zgarishlar va unga nisbatan siyosiy 

---

95 
aralashuvlar tez sur‘atlarda sodir bo‗la boshladi. O‗zbekiston ijtimoiy sohalarga 
ham investitsiyalarni ko‗paytirdi.
E‘tiborga molik iqtisodiy, ijtimoiy va siyosiy o‗zgarishlarga qaramay, 
O‗zbekiston 2020 yil boshida inson huquqlari, qonun ustuvorligi, korrupsiya, sud 
mustaqilligi, shuningdek atrof-muhit va ijtimoiy himoya kabi qator sohalarda hali 
ham muhim muammolarga duch keldi. Ushbu muammolar pandemiyaga qaramay 
davom etmoqda. COVID-19 ga javob Hukumatning pandemiyaga bo‗lgan 
munosabati, umuman olganda, xalqaro hamjamiyat tomonidan olqishlandi. 
Amalga oshirilgan chora-tadbirlarning ayrimlariga quyidagilar kiradi: 
Xujjatning qisqa ta‘rifi 1 milliard AQSh dollari miqdoridagi Inqirozga Qarshi 
Jamg‗armani yaratish; Sog‗liqni saqlashni moliyalashtirishni kengaytirish; Ijtimoiy 
nafaqa oladigan oilalar sonini ko‗paytirish; COVIDdan ta‘sirlangan biznes va 
butun tarmoqlarga soliq ta‘tillari va boshqa imtiyozlarning keng ko‗lami orqali 
yordam berish; va Mamlakatning BRM ustuvor yo‗nalishlariga e‘tiborni qaratish 
uchun davom etadigan harakatlar. Ammo yangi muammolar va xatarlar paydo 
bo‗ldi Qanday bo‗lmasin, pandemiya jiddiy iqtisodiy va ijtimoiy oqibatlarga olib 
keldi, jumladan: Taxminan 900 ming kishining, ulardan 500 ming nafari bolalar, 
inqiroz tufayli kambag‘allik darajasi oshdi. 475 mingga yaqin kichik biznes 
vaqtincha yopildi. Pandemiya norasmiy sektor xodimlariga tegishli ijtimoiy 
ta‘minotning yetarli mexanizmini ishlab chiqish zarurligini ko‗rsatib berdi.
Ushbu qayta ko‗rib chiqilgan UMT avvalgi UMT-dan olingan uchta 
xulosalarni tasdiqlaydi: Insonlarni chetlatib qo‗yish va tengsizlikka qarshi 
kurashish milliy rivojlanish ustuvorliklariga erishishda rivojlanishning asosiy 
muammolari hisoblanadi. 2030 yil Dasturiga erishish uchun milliy BRMlarning 
olib borilayotgan milliy islohotlar bilan mustahkamroq integratsiyasi talab etiladi. 
Siyosat izchilligini ta‘minlash, ma‘lumotlar va statistik bo‗shliqlarni to‗ldirish va 
fuqarolik jamiyati imkoniyatlarini qo‗llab-quvvatlash hayotiy muhim omil bo‗ladi. 
Pandemiya eng katta muammo - sog‗liqni saqlash sohasida o‗zini ko‗rsatdi: 
COVID-19 ga nisbatan javob berishni qo‗llab-quvvatlashdan tashqari, shu bilan 
birgalikda, ayniqsa, aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlami uchun muhim 
tibbiy xizmatlarni davom ettirish muammosi tug‗ildi.
Boshqa muammolar qatoriga ma‘muriy imkoniyatlarning cheklanganligi, 
ichki muvofiqlashuvning sustligi, fuqarolik jamiyati uchun haddan tashqari 
cheklovlar va hukumatlararo cheklangan yondashuvlar kiradi. Bularning barchasi 
BRM ga erishishda muhim to‗siq bo‗lib qolayapti. Pragmatik (Dasturiy) 
Yondashuv Hozirgi BMTning Barqaror Rivojlanish bo‗yicha Hamkorlik Dasturi 
BMT tizimining 2025 yilgacha mo‗ljallangan faoliyatini olib boradigan asosiy 
dastur bo‗lib xizmat qiladi.

---

96 
Ushbu Dastur milliy ustuvorliklarga to‗liq mos keladi va quyidagi asosiy 
tamoyillarni hal qilish uchun kompleks yondashuvga asoslanadi: hech kimni ortda 
qoldirmaslik, rivojlanish uchun inson huquqlari asosida yondashuv, gender tenglik 
va ayollarning imkoniyatlarini kengaytirish, chidamlilik, barqarorlik va 
javobgarlikka asoslangan yondashuv. Xulosa qilib aytganda, COVID-19 inqirozi 
―hech kimni ortda qoldirmaslik‖ tamoyilining tashkilotchilik tamoyili sifatida 
muhimligini ta‘kidladi va bu BMTning barcha sa‘y-harakatlarida yanada qat‘iy 
qo‗llanilishi kerak.