Backup of Uz Qabigi

§ 8.1. Ay haqqında qısa məlumat
Аут kütləsi

radiusu orta sıxlığı

М, = 7.34-10²⁵q = 0.012-Ме R, = 1738 km = 0.23R ,

və orta geosentrik məsafəsi

r, = 384 400 km - dir.

Ayın səthində ağırlıq qüvvəsinin təcili g, = 163sm/s² = 0.167-g_e ,

parabolik sürət isə
u_p(Ay) = 2.38 km/s = 0.217-Op(Yer)-dir.
§ 8.2. Ayın öz oxu ətrafında fırlanması
Ay özü işıqlandırmayan kürə şəkilli cisimdir. О Günəş işı-ğını qaytarır və ona görə parlaq görünür. Ay öz oxu ətrafında (diametrlərindən biri ətrafında) qərbdən şərqə doğru, yəni Ayın Yer ətrafında dolanma istiqamətində fırlanır. Onun fır-lanma oxu orbit müstəvisilə 83°20'-lik bucaq əmələ gətirir.

Ayın öz oxu ətrafında fırlanma oxunun fəzada vəziyyəti şəkil 8.1- də göstərilmişdir.

Şəhil 8.1. Äyın fırlcmma охипип orbit müstəvisinə meyli

Ayın öz oxu ətrafında fırlanma dövrü 27.32 orta Günəş gününə bərabərdir. Maraqlıdır ki, Ayın öz oxu ətrafında fır-lanma dövrü onun Yer ətrafında dolanma dövrünə bərabər-dir. Ayın öz oxu ətrafında fırlanması və Yer ətrafında dolan-ması eyni istiqamətdə baş verdiyindən Yerdən Ayın yalnız bir tərəfi, daha doğrusu, Ay səthinin yarısı görünür.

Ayın ekvatoru (müstəvisi Ayın mərkəzindən keçən və onun fırlanma oxuna perpendikulyar olan böyük Ay dairəsi) ekliptika ilə 1°30' -lik, Yer ətrafı orbit müstəvisilə isə 6°39' -lik bucaq əmələ gətirir. Bu üç müstəvi (Ayın ekvator müstə-visi, orbit müstəvisi və ekliptika müstəvisi) bir düz xətt üzrə kəsişir. Bunu ilk dəfə Kassini aşkar etmiş və kassiııi qanunu adlanır. Yerin cazibə təsiri ilə Ayın fırlanma oxu 1861 illik dövrlə konus cızır, yəni Yerin oxu kimi pressesiya edir.

Ayın ekvatorunda xətti fırlanma sürəti

olar.