Baǵdarì 4-kurs 3003-19/1 tt(qq) topar studenti Bekmurzaeva Nuraynanin’ Optikaliq baylanis tiykarlari pa’ninen

Tolqın uzınlıǵı boyınsha ajıratıw texnologiyası
Talshıqlı optikalıq baylanıs liniyalari boyınsha informaciyalardı uzatıw tezligin, informaciya kólemin asıwı jańa optikalıq talshıqlı texnologiyalardı, ásirese kanallardı tolqın uzınlıǵı boyınsha multipleksorlovchi (zichlovchi) WDM hám DWDM dep atalıwshı texnologiyalardı jaratılıwına alıp keldi.
WDM (wavelength division multiplexing) tolqın uzınlıǵı boyınsha ajıratıwǵa iye bolǵan multipleksorlash, DWDM (dense wavelength division multiplexing) - tolqın uzınlıǵı boyınsha ajıratıwǵa iye bolǵan tıǵız multipleksorlash mánisin ańlatadı.
WDM texnologiyası bir waqtıniń ózinde keń spektrdagi optikalıq nurlanıwlardı ótkeriwshi optikalıq talshıq qábiletine yamasa interferensiyalanmaydigan hám óz-ara baylanıspaǵan tolqın uzınlıqlarınıń kútá úlken kompleksine tiykarlanǵan. Hár bir
tolqın uzınlıǵı talshıq boylap informaciyalar aǵımın uzatıwshı óz-ara baylanıslı bolmaǵan optikalıq kanal bolıp xızmet etedi. Qońsılas kanallar aralıǵı júdá kishi nanometrlerdi quraydı.
WDM texnologiyası talshıqlı optikalıq kanallardıń hám baylanıs tarmaqlarınıń ótkezgishlik qábiletin júz retge shekem asırıw hám optikalıq tolaning ótkeriw qábiletinen nátiyjeli faydalanish imkaniyatın beredi. Onı vaqtli zichlashtiruvchi texnologiya (TDM) lar menen birgelikte qóllaw arqalı, bir optikalıq talshıq boylap informaciyalardı uzatıwdı terabit tezligikgacha jetkiziw múmkin.
WDM texnologiyası dupleks rejimde (bir waqtıniń ózinde óz-ara jóneliste ) bir talshıq boylap bir-birine baylanıslı bolmaǵan júzlegen optikalıq kanallardı uzatıwshı talshıqlı optikalıq sistema hám tarmaqlardı jaratıw imkaniyatın berdi.
Siziqli emes optika
Siziqli emes optika - quwatlı jaqtılıq dásteleriniń tarqalıw procesi uyreniletuǵın fizikaning optikalıq bólimi bolıp tabıladı hám olardıń element menen tásiri uyreniledi.
Ádetde optikalıq hádiyselerdi siziqli emes degende olardıń xarakteristikaların jaqtılıq intensivligine baylanıstırnmaslik túsiniledi. Sızıqlı optikalıqada elementtıń jaqtılıq yutilishini qaytıwın hám shashilishini, jaqtılıq tolqının chastotası hám qutplanıwın anıqlawshı xarakteristikalar anıqlanadı. Elementtıń jaqtılıq menen óz-ara tásiri effektin sinflaydigan tiykarǵı shkalası chastota yamasa tolqın uzınlıǵı bolıp tabıladı. Bul shkalanıń tiykarında olardıń óz-ara tásiri processinde jaqtılıq chastotası ózgermeydi. Jaqtılıqnıń ashıq ortalıq menen óz-ara tásirin muǵdarlıq hám sapalı nátiyjeler sındırıw, yutilish koeffitsenti hám shashilish jaqtılıqnıń intensivligine baylanıslı emes. Mısalı, sındırıw kórsetkishi no=c/v bul jerde, c - jaqtılıqnıń boslıqtaǵı tezligi ; v - ortalıqtaǵı tezligi - ortalıq ushın hám berilgen tolqın uzınlıqları ushın ózgermeytuǵın bolıp tabıladı.
Jaqtılıqnıń yutilish nızamı teńlemes
I  I0 et
Bul jerde I0 - tushuvchi jaqtılıq intensevligi, I - ortalıqtan ótken jaqtılıq intensivligi, l - jaqtılıqnıń ortalıqta basıp ótken jolı, yutilish koefficiyentleri áyne ortalıq ushın ózgermeytuǵın shama bolıp tabıladı. Baslanǵısh parallel nurlardıń dástesi boslıqtan ótedime yamasa elementdanmi, baribir tarqaladı.
Túrli chastotalı jaqtılıq tolqınları ortalıqta bir- birine big'liq bolmaǵan halda ǵárezsiz tarqaladı, yaǵnıy óz principine ámel etedi.
Kúshli lazerlar jaratılǵannan keyin túrli ortalıqlarda optikalıq effektler xarakterin yo'rug'lik intensivligine baylanıslılıǵı úyrenildi. Bul izertlewler fizikaning jańa tarawı - siziqli emes optikalıqani payda bolıwına alıp keldi.