Bajardi: Esanova Adolat

Gryunvald (Polsha) Deklaratsiyasida (1982),
axborot savodxonligi
va insonning butun hayoti davomida oladigan ta’limi buyicha «Axborot jamiyatining mayoqlari» Aleksandriya deklaratsiyasi
(2005) va Parij YUNESKO kun tartibida (2007) belgilangan maqsadlarga erishishda YUNESKO a’zo davlatlarini qullab-
quvvatlayd Grunvald deklaratsiyasining muhimligini yana bir bor tasdiqladilar.
Globallashuv sharoitida jamiyat va yangi bilimlar alohida ahamiyatga ega. Zamonaviy jamiyatda ommaviy axborot
vositalarining roli va o'rni sezilarli darajada oshdi. Yaxshisi uchun ijtimoiy va kasbiy o'zgarishlarga moslashish, bugungi kunda
ko'proq fuqarolar har qanday ramziy ma'lumotni tanqidiy tahlil qilish ko'nikmalarini egallashi kerak tizimlar (majoziy, tovush,
matn), o'z media matnlarini yaratish. Jarayonida media ta'lim uning tarafdorlarini iloji boricha ko'proq jalb qilishi kerak.
Maxsus Grunvald deklaratsiyasining dolzarbligi ham uning puxtaligidadir tahlil qilish va jamoatchilik e'tirofining hali ham
etarli emasligini ta'kidlashda media ta'limga bo'lgan ehtiyoj.
YUNESKOning Ta’limda axborot texnologiyalari Instituta (TATI) tomoiidai 2010 yilda «Media savodxonlik va yangi
gumanizm» nomli monografiya nashr qilindi. Bunda tadqiqot, media madaniyat va mediata’lnmnnng zamonaviy
an’analarining mohiyatini chuqurroq tushunish, xamda media savodxonlikning va ukituvchilar uchun muljallangan media va
axborot savodxonligi (MAC) buyicha yangi ta’lim dasturlarining konseptual asoslarini rivojlantirishga
qaratilgan. Monografiya o`zida mantiqiy fikrlash va pedagogik tadqiqotlarda
qoqllannladigan yondashuvlarni birlashtirgan. Sunggi yillarda YUNESKO, Yevropa Ittifoqi va
aloxdda davlatlar tomonidan media savodxonlikni targ`ib qilish borasida amalga oshirilayotgan tashabbuslarni tahlil qilish
asosida, tadqiqot mualliflari Xose Manuel Peres Tornero va Tapio Varis tomonidan media savodxonlikning madaniyatlararo
muloqotga qushayotgan hissasini oshirish uchun hal qilinishi lozim bulgan asosiy muammolar belgilandi. 

---

YUNESKO tomonidan 2011 yilda ommaviy axborot vositalari, axborot, AKT, ta’lim va ta’lim dasturlarini ishlab chiqish kabi turli xil soxa
mutaxassislarining xamkorligida uqituvchilar uchun muljallangan «Media va axborot savodxonligi» ta’lim dasturi nashr qilindi. 2008 yildan
buyon dastur ishlab chiqilishi davrida ta’lim dasturlarini ishlab chikish strategiyalari va dasturning birinchi variantini tadkik kilish masalalari
buyicha mutaxassislardan iborat bir nechta xalkaro maslaxat kengashlari tashkil etildi, dunyoning turli mamlakatlarida media va axborot
savodxonligini shakllantirish uchun ishlab chikilgan ta’lim resurslari anikdandi; ta’lim dasturining loyixasi ustida to`rtta mutaxassislar guruxi
ish olib bordi; Janubiy Afrika, Lotin Amerikasi va Karib dengizi xamda Janubiy Osiyo mamlakatlarida tashkillashtirilgan o`quv seminarlari va
konsultatsiyalar
davomida
sinovdan
utkazildi.
Dasturga
sunggi
uzgarishlar
kiritilib,
taxrir
kilingach,
nashr
kilindi.
YUNESKOning
kommunikatsiya
va
axborot
buyicha
Bosh
direktori
janob
YAnis
Karklinshning
aytishicha,
bu
ta’lim
dasturi
mazkur
soxada
yangi
suzdir.
“Chunki birinchidan, bu dastur istikbolga yunaltirilgan bulib, radio, televideniye, Internet, gazeta, kitoblar, elektron arxivlar va kutubxonalar
umumiy bir platformadagi konvergensiyasining zamonaviy tendensiyalariga tayangan tarzda tayyorlangan va ilk bor MAC ga yagona
yonDashuvni namoyish kiladi. Ikkinchidan, dastur pedagoglar extiyojlarini xisobga olgan xolda ukituvchilarning rasmiy tayyorlov tizimiga
kiritilishi
uchun
tuzilgan”.
MAC ukituvchilarni ukitash dasturi fransuz, ispan va arab tillariga tarjima kilingan. 2012 yilda TATI tomonidan dasturning rus tilidagi nashri
chop etilgan. Dasturni Rossiya media kontekstining uziga xosliklarini xisobga olgan xolda maxalliylashtirish va tadbik etish yullarini zfganish
maksadida Institut tomonidan YUNESKOning Moskva shaxridagi Byurosi va «Axborot hamma uchun» YUNESKO dasturining Rossiya
kumitasi bilan xamkorlikda 2011 yil dekabr oyida va 2012 yil iyun oyida ikkita mutaxassislar kengashi tashkil etildi. Mazkur kengashlar TATI
bilan xamkorlikda mediata’lim Fin jamiyatining ekspertlari bilan tayyorlangan «Media va axborot savodxonligini shakllantirishning pedagogik
jixatlari» darsligining konsepsiyasi va loyixasi Rossiya, Belorusiya, Meksika va Norvegiya davlatlarining media va axborot savodxonligi
buyicha mutaxassislari tomonidan muxokama kilindi. Darslik MAC kunikmalarini shakllantirishning pedagogik asosini yaratish va bu
ko`nikmalarni baholash yullarini taklif qilish uchun muljallangan.

---

Qisqa metrajli vizual media mahsulotlar
yaratish. 
Bajardi:Esanova Adolat
O‘zbekiston-Finlyandiya pedagogika instituti
Boshlang`ich ta`lim 106-guruh

---

Qisqa metrajli vizual media mahsulotlar yaratish
. 
Media-
ta’lim hozirgi davrda shaxs¬ning ommaviy
axborot vositalari orqali rivojlanish jarayonini anglatadi. 
Media-
ta’lim — bu media mahsulotlari bilan: • muloqot
madaniyatini kommunikativ imkoniyatlari tanqidiy
tafakkuri
media¬matnini to‘liq qabul qilish; • 
intepritatsiya etish
; • tahlil qilish hamda baholashdan
iborat. Media-savodxonlik insonga ekranli
san’atni: • 
televideniye
; • radio; • video; • kinomotograf; • pressa; • 
matbuot internet va boshqalarni taqdim etadi. 
Manbalardan kelayotgan axborot
oqimi¬dan to‘g‘ri
foydalanib, 
o‘zining rivojlanishi uchun kerakli bo‘lgan
axborotlarni
o‘rganish. Hozirgi axborotlashgan
jamiyatda barcha media-resurslarini tahlil qilish muhum
rol
o‘ynaydi. Xorijiy media-ta’limning tahlili shuni
ko‘rsatadiki, talabalar o‘zining o‘qish jarayonida asosan
internet, televideniya manbalaridan foydalanishadi. 
Jahon mediapedagogikasida
media¬ning tarbiyaviy
ijodiy ususllaridan
foydala¬nish yo‘lga qo‘yilgan. 
Media-
ta’lim usullari asosan kiyingi muhum
bosqichlarga
bo‘li¬nadi.

---

1. Media-nazariyasi, uning tarixi, 
struk¬turasi hamda tili haqida bilim olish
(
o‘qitish media-texnologiyasi); 2. Mediamatnlarni qabul qilishni rivojlantirish
«o‘qish, anglash, tasavvurni faollashtirish, xotirani rivojlantirish, fikrni turli
usullarini rivojlantirish
» (kritik, ijodiy, intuitv hamda obraz yaratish). Media-
ta’lim faoliyatini olib borish uchun ma’lum bir profissional bilim ko‘nikma va
ko‘rsatgichlariga ega bo‘lish lozim: • maxsus yo‘naltirilgan mediata’lim
soha¬sida nazariy bilimlar hamda eng so‘nggi axborotlarga ega bo‘lish
darajasi; motivatsiyalashgan
ko‘rsatgich. Masalan, ta’lim jarayoniga: • aqliy; • 
visual; • sensor; • audio bo‘lgan faoliyat; • tezkor media-ta’lim sohasida
metodik
ko‘nikmalarini darajasi, masalan, media-manbalarni va ulardagi
axborotlarni ijodiy yondashish orqali qabul qilish. Ularning kelib chiqish
sabablarini sharoitlarini va harakatini
o‘rganib tahlil etish tashviqotchilik
harakatini olib borish va optimal natijani tallash. Kreativ (ijodiy media-
ta’lim
faoliyatidagi ijodiy fikrlash darajasi) (mobillilik, kommunikativlik, 
o‘ziga xoslik, 
tasavvurni rivojlantirish fantaziya kabi xususiyatlarga ega
bo‘lish). Dunyoda
media-
ta’limini ahamiyati turli xalqaro tashkilotlar UNESKO tashkilotining
rezolyutsiya hamda tavsiyalarida media-
ta’lim muhumligi alohida ta’kidlanib, 
media-
ta’lim rivojlanishini qo‘llab-quvvatlagan (mediaeducation barcha turlari
elektron, bosma, grafik, media va boshqalar) hamda turli texnologiyalar bilan
uzviy
bog‘langan holda rivojlanadi va insonlarni quyidagi faoliyatlarga
yo‘naltiradi. 1. Media-matnlarni tahlil qilish tanqidiy anglash va yaratish. 2. 
Media-mahsulotlarni (matn, video-audio) manbalarini toppish va
ular¬ning
quyidagi
: • siyosiy; • iqtisodiy; • madaniy; • iqtisodiy xususiyatlarini aniqlash va
ularni asl
ma’nosini o‘rganish.

---

3. Media-mahsulotlarini tushunish. 4. Shaxsiy media-mahsulotlarini yaratish tarqatish va
ularga qiziqadigan
audito¬riyaga ega bo‘lish. 5. O‘rganish hamda yaratgan media 
mahsulotlarni hayot tarzini aniqlash. Media-
ta’lim — bu butun hayot uchun konsep¬siyasi
deyiladi.
Bugungi kunda axborot olamida Internet, internet-televideniye, internet-radio, elektron
pochta, onlayn-video kabi
ko‘plab yangi axborot tarqatish texnologiyalari tez sur’atlar bilan
rivojlanib, ularning auditoriyasi va
ta’sir doirasi tobora kengayib borayotganligiga guvoh
bo‘lmoqdamiz. Bunday axborot vositalariga asosan yoshlar juda katta qiziqish bilan qarashi
va ulardan keng foydalanishini hisobga olsak, haqiqatdan ham, bu masalaning naqadar
ulkan ahamiyatga ega ekanini anglash qiyin emas. 
Ma’lumki, aholi o‘rtasida, jumladan, yosh
avlod ongida dunyoda, yon-atrofimizda
bo‘layotgan voqea-hodisalar, yangiliklar haqidagi
fikrlarning shakllanishida ommaviy axborot vositalari katta rol
o‘ynaydi. Shuning uchun ham 
bugungi kunda zamonaviy
ta’lim tizimiga yana bir muhim vazifa — bolalarni turli
manbalardan, birinchi navbatda, televizor, Internet va mobil telefoni kabi axborot uzatuvchi
vositalardan olinayotgan turli axborotlarni
to‘g‘ri qabul qila olishga o‘rgatish vazifasi
yuklatilmoqda. Farzandlarimiz har qanday axborotlarning sifati va ishonchliligini baholay
olishlari, axborotlardan
to‘g‘ri foydalana bilishlari, tanlay olishlari va har bir ma’lumotga
tanqidiy yondashishni
o‘rganishlari zarur. Shu bilan birga, Internet, televideniye, kino, radio, 
video, mobil telefoni, turli
ma’lumotlar aks etgan slayd va suratlar kabi aloqa va ma’lumot
uzatuvchi vositalarning jadal rivojlanib borishi hayotimizni sifat jihatdan
o‘zgartirib, ko‘plab
yangi muammolarni, masalan, axborot madaniyatini shakllantirish hamda
o‘sib kelayotgan
avlodning axborot xavfsizligini
ta’minlash muammolarini yuzaga keltirmoqda.

---

Mazkur jarayonda
Mediata’lim o‘quvchini mustaqil fikr yuritishga, ijodkorlik
faoliyatlarini rivojlantirishga, axborot olish, uni qayta ishlash, umumlashtirish, 
xulosa chiqarishga
o‘rgatib, yoshlarning dunyoqarashi, intellektual salohiyatining
rivojlanishiga va kamol topishiga zamin yaratadi. Yoshlarimizning axborot bilan
ishlash, axborot qidirish, turli
yolg‘on ma’lumotlarga aldanib qolmaslik, zarur
axborotlarni ajrata bilish, qayta ishlash, tartibga keltirish, axborot mazmunini
tushunish, 
do‘stlarga xolis manbalarni uzatish, mantiqiy fikrlay olishni o‘rganish
kabilar asosida axborot madaniyati shakllanadi. Axborotning kim uchun va nima
maqsadda tayyorlanganligini tushuna bilish muhim ahamiyatga ega. Har bir
o‘quvchi aloqa sohasida qanday texnik vositalar ishlatilishi to‘g‘risida umumiy
tasavvurga ega
bo‘lishi kerak. Bugungi globallashuv jarayonida yoshlarda
axborotlarni tahlil qila olish, axborotdagi asosiy xabarni ajratish, aloqaning
yo‘nalishini, uning yashirin ma’nosini to‘g‘ri tushunish, qisqa qilib aytganda, har 
qanday axborotni tahlil qilish
ko‘nikmalarini shakllantirishga ta’limning barcha
bosqichlarida alohida
e’tibor qaratish lozim. Rivojlangan xorijiy mamlakatlar
pedagogikasida
mediata’lim tushunchasi asosiy o‘rinlardan birini egallasada, 
mediata’limga aniq tavsif berilmagan. Hozirgi kunda, mediata’lim resurslaridan
butun dunyoda keng foydalanilmoqda. YUNESKO tashkilotining 1982-yil 
Germaniyaning Gryunvald shahrida, 1997-yil Parijda, 2002-yil Ispaniyaning
Sevilya shahrida
o‘tkazilgan konferensiyalari rezolyutsiya va tavsiyalarida
mediata’lim masalalariga alohida to‘xtalib o‘tilgan. Bugungi kunda
mediasavodxonlik Buyuk Britaniya va Avstraliyada gumanitar fanlar majmuasida
alohida fan sifatida
o‘tilsa, Finlyandiyada 1970-yildan o‘rta maktablarning, 1977-
yildan esa oliy
ta’lim muassasalarining o‘quv dasturlariga kiritilgan

---

1990-yillarda esa mamlakatda mediasavodxonlik
mediata’lim tushunchasi bilan almashtirildi. Shvetsiyada u 
1980-yildan boshlab
ta’lim muassasalarida alohida fan sifatida o‘qitila boshlangan. 1990-yillarda Rossiyada
mediata’lim bo‘yicha tadqiqot ishlari olib borilgan. 2002-yilda pedagogika oliy ta’lim muassasalari uchun
mediata’lim ixtisosligi bo‘yicha yo‘nalish ochildi. Shuningdek, 2005-yil YUNESKO homiyligida «Mediata’lim» 
darsligi yaratildi va Rossiyada
kinota’lim va mediapedagogika sayti ishga tushirildi. Mediasavodxonlik alohida
bir fan sifatida kiritilmagan
bo‘lsada, Respublikamiz umumta’lim maktab-larida ham mediata’lim elementlari
«Adabiyot», «Tarix», «Vatan tuyg‘usi», «Milliy istiqlol g‘oyasi va ma’naviyat asoslari», «Informatika» va
«Musiqa» fanlari tarkibiga singdirilgan holda o‘qitilmoqda. Umuman, ta’lim tizimi oldidagi ustuvor vazifalardan
biri
— yosh avlodga zamonaviy bilim berish bilan birga, ularni mustaqil fikrlovchi, umuminsoniy va milliy
qadriyatlarni
e’zozlovchi, yuksak insoniy fazilatlarga ega vatanparvar inson sifatida tarbiyalash hamda yoshlar
ongida turli mafkuraviy tahdidlar va axborot xurujlariga qarshi
ma’naviy immunitetni shakllantirishdan iboratdir. 
Bugungi globallashuv jarayonida yoshlarning zamonaviy axborot-kommunikatsiya tarmoqlaridan, xususan, 
Internetdan foydalanish, axborotlarni tahlil etish borasidagi bilim va
ko‘nikmalarini yuksaltirish muhim masala 
hisoblanadi. 
Ma’lumotlarda keltirilishicha, har bir foydalanuvchi kuniga Internetdan foydalanish uchun ko‘plab
vaqt ajratar ekan. Biroq bugungi kun talabiga
ko‘ra esa, zarur axborot va ma’lumotlarni keraksiz va yaroqsiz, 
soxtalaridan ajrata olish, 
ya’ni mediasavodxonlikka ega bo‘lish zarurati yuzaga keldi. Avvalo, 
mediasavodxonlikning
o‘zi nima, nega unga bugun dunyo bo‘ylab talab ortib bormoqda kabi savollariga javob
topish lozim. Chunki
so‘nggi yillarda axborot oqimining bir necha barobar tezlashishi, ijobiy ma’lumotlar bilan
bir qatorda, salbiy xarakterdagi axborotning
ko‘payishi mediasavodxonlikka ega bo‘lish zaruratini qo‘ydi. 
An’anaviy tarzda mediasavodxonlik shaxsning asarlarni tahlil eta olish va sifatli matnlarni yaratishdan iborat
bo‘lgan. «Bugun mediasavodxonlik — bu axborotning nega va nima uchun uzatilayotganligini bilish demakdir. 
Mediasavodxon inson
o‘ziga — bu axborotni kim va nima maqsadda yaratgan? Ushbu xabar men uchun
zarurmi? 
— degan savolni bera olishi va to‘g‘ri xulosa chiqarishi, unga nisbatan tanqidiy yondasha olishi
lozim.

---

Mazkur savollar nafaqat oila davrasida televizor
ko‘rayotgan, 
mashinada radio eshitayotgan yoki Internetdagi xabarlarni
ko‘rayotgan paytda berilishi, balki har qanday axborotni qabul
qilayotgan va unga baho berayotganda ham kerakdir
», — deydi
jurnalist Nargis Qosimova
o‘zining «Mediasavodxonlik va mediata’lim: 
Mohiyat
» nomli maqolasida. Ma’lumotlarda keltirilishicha, medialoglar
media va mediatexnologiyalarni
o‘rganib chiqib, ularni shartli ravishda
5 turga
bo‘lganlar: 1. Dastlabki media — yozuv; 2. Bosma media —
bosma nashrlar, litografiya, fotografiya; 3. Elektrik media 
— telegraf, 
telefon, ovozli yozuv; 4. Mass-media 
— kinematograf, televideniye; 5. 
Raqamli media 
— kompyuter, Internet. «Media» — lotincha «media» 
so‘zidan olingan bo‘lib, «vosita», «vositachi» yanada aniqrog‘i, 
«ommaviy axborot vositalari» degan ma’noni anglatadi. Media 
uzluksiz
ta’lim jarayonini vizual materiallar bilan boyitishga, darsning
sifatli
o‘tilishi va o‘quvchi-talabalar tomonidan o‘zlashtirish
samaradorligini oshirishga xizmat qiladi. Shu bilan birga, modem, 
foto, video, kompyuter texnologiyalari, Internet bilan
do‘stlashish, 
bilimlarni kengaytirish imkonini yaratadi
. «Lekin media yaxshilik bilan
bir qatorda, yovuzlikka ham xizmat qilishga qodir. Bugun
«o‘rgimchak
odam»ga havas qilib, o‘zini pastga otgan bolalar, reklamalarda
berilayotgan barcha axborotlarga ishonuvchi shaxslar, yot
g‘oyalarga
ergashib ketayotgan kimsalar ham bor
», — deydi jurnalist o‘z fikrining
davomida.

---

Bugungi axborot muhitini tushunishda mediasavodxonlik muhim ahamiyat kasb etadi. Yoshlarda avvalo, OAV 
orqali uzatilayotgan va qabul qilinayotgan kundalik axborotni saralash
ko‘nikmalarini, turli axborotlarni qabul
qilgandan keyin ham har qanday vaziyatda
to‘g‘ri qaror qabul qilish, axborot qayerdan, kim tomonidan va nima
maqsadda uzatilyapti, 
o‘zida kimning manfaatlarini aks ettiryapti degan tushunchalarni shakllantirish lozim. 
Mohiyati
o‘rganilmagan, yolg‘on tarqatilayotgan xabar va axborotlarning hayotimizni tubdan o‘zgartirib yuborishi
muqarrardir. Yuqoridagi maqolada
: «Aynan axborotni tahlil etmay, o‘z holicha qabul qilish oqibatida, dunyoning turli
chekkalarida yoshlar jinoyatga
qo‘l urmoqda, o‘zini kino qahramoni sifatida his qilganlar esa, «qahramon» xatti-ha-
rakatlarini takrorlagan holda
qo‘llariga qurol olib, begunoh insonlar hayotiga zomin bo‘lishmoqda. …Demak, aynan
ana shu holatlarning oldini olish, axborotga ongli ravishda yondashish bugun zamon talabidir
» — degan satrlar
bayon etilgan. Qayd etganimizdek, globallashuv, global axborot jamiyati shakllanishi sharoitida axborot-
kommunikatsiya texnologiyalari, avvalambor, Internet bolalar va
o‘smirlar rivojlanishiga ta’sir etuvchi muhim omilga
aylanib bormoqda. Shu bilan birga, axborot-kommunikatsiya, internet-texnologiyalarining jamiyat hayotining barcha
sohalariga keng miqyosda joriy etilishi yoshlarni axborot sohasidagi xavf-xatarlardan himoya qilish, chetdan kirib
kelayotgan mafkuraviy xurujlardan, ularning ongini
buzg‘unchilik ta’sirlaridan saqlash masalalarining dolzarbligini
kuchaytirdi. Ijtimoiy tarmoqlar, kompyuter
o‘yinlari foydalanuvchilari, video va kinomahsulot iste’molchilari ularning
jismoniy va
ma’naviy-axloqiy rivojlanishiga salbiy ta’sir ko‘rsatuvchi axborotlarga duch kelayotgan holatlari
uchramoqda. Bu borada rivojlangan demokratik mamlakatlar tajribasi alohida
e’tiborga molik, ularda mazkur
masalalar quyidagi vazifalar orqali hal etiladi
: • yoshlar va bolalarni axborot makonida himoya qilishga qaratilgan
milliy qonunchilikni rivojlantirish
; • media-savodxonlik, tarmoqda muloqot qilish odobini yuksaltirish; • Internetda
xavfsiz ishlashni
qo‘llab-quvvatlashning texnik mexanizmlarini yaratish; • mazkur masalalarni hal etishda davlat
organlari, 
ta’lim muassasalari, oila, fuqarolik jamiyati institutlari, OAV keng ishtiroki va o‘zaro hamkorligini
ta’minlash va boshqalar. Bu borada, Germaniyada ushbu masalalar Yoshlarni himoya qilish to‘g‘risidagi qonun, 
Inson qadr-qimmatini himoya qilish
to‘g‘risidagi hamda teleradioeshittirish va telemediaxizmatlar sohasida yoshlarni
muhofaza qilish
to‘g‘risidagi davlat shartnomalari orqali tartibga solinadi. Nosog‘lom axborot oqimlaridan yoshlarni
himoyalashga oid dunyoda qator huquqiy mexanizmlar yaratilgan.

---

Jumladan, xalqaro amaliyotda
«Kiber jinoyatlar to‘g‘risida» Konvensiya, «Voyaga yetmaganlar uchun xavfsiz
Internet va onlayn resurslarni joriy qilish
to‘g‘risida» Yevropa Ittifoqi Parlamenti Assambleyasining tavsiyalari, «Bola 
huquqlari
to‘g‘risida» BMT Konvensiyasini, «Yoshlarni himoyalash to‘g‘risida» Germaniya, «Voyaga yetmaganlarni
ommaviy axborotning salbiy
ta’siridan himoyalash to‘g‘risida» Litva va «Bolalarni sog‘lig‘i va rivojlanishiga ziyon
yetkazuvchi axborotdan himoyalash
to‘g‘risida» Rossiya qonunlarini tilga olish mumkin. Ma’lumki, milliy
qonunchiligimizda ham yoshlarni
nosog‘lom axborotlardan himoyalashning mexanizmlari mavjud. Xususan, 
«O‘zbekiston Respublikasida yoshlarga oid davlat siyosatining asoslari to‘g‘risida»gi Qonunda «O‘zbekiston
Respublikasida yoshlar orasida odob-axloqni buzishga, shu jumladan, 
zo‘ravonlikni, hayosizlikni va shafqatsizlikni
tashviqot qilishga qaratilgan har qanday xatti-ha-rakatlar man etilishi
», «Bola huquqlarining kafolatlari to‘g‘risida»gi
Qonunda
«Pornografiya, shafqatsizlik va zo‘ravonlikni namoyish etuvchi, inson qadr-qimmatini tahqirlovchi, 
bolalarga zararli
ta’sir ko‘rsatuvchi va huquqbuzarliklar sodir etilishiga sabab bo‘luvchi ommaviy axborot
vositalaridan foydalanish, adabiyotlarni tarqatish hamda filmlarni namoyish etish taqiqlanishi
» belgilab berilgan. 
Tezkor Internet orqali qabul qilinayotgan, axborotlarning aksariyat foydalanuvchilari yoshlar hisoblanadi. 
O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi deputati Faxriddin Soliyevning «Internetdan foydalanish
madaniyati
» maqolasida shunday deyiladi: Global axborot makoniga real ko‘z bilan qaraydigan bo‘lsak, hozirda
keng jamoatchilikni xavotir va tashvishga solib kelayotgan muammolardan biri, shubhasiz, axborot makonida
«nosog‘lom» manfaatlar, ziddiyat va qarama-qarshiliklar ta’siridagi axborotlarning (o‘z joniga qasd qilishning oson
yo‘llarini targ‘ib qiluvchi 9 ming, axloqsiz mazmunga ega 4 mingdan ziyod saytlar, kompyuter o‘yinlari zo‘ravonlik va
yovuzlik, 
o‘ta jangari ruhdagi (beshafqat urushlar, o‘ldirishlar, otishmalar va hokazo) Internet saytlari mavjudligi), 
milliy axborot makonimizga kirib kelishidir.
Xalqaro elektr aloqa ittifoqining Jenevada 2015-yilning may oyi
yakunida BMT Xalqaro uchrashuvining axborot jamiyati masalalari
bo‘yicha
Forumda bergan hisobotiga
ko‘ra
, 
bugungi kunda dunyoda 3,2 mlrd. odam internet xizmatlaridan foydalanadi, ulardan 2 mlrd. nafari
rivojlanayotgan mamlakatlarda yashaydi.

---

Foy-dalanuvchilarning asosini esa yoshlar tashkil etadi. 
Internet world stats 
— nashrining ma’lum qilishicha, 
O‘zbekiston Respublikasida mazkur ijtimoiy tarmoq
foydalanuvchilari soni 2015-yilning 15-noyabr holatida 450 
ming nafarni tashkil etadi. Eng
e’tiborli tomoni bu
tarmoqdagi sahifalarning 8,7 foizi soxtadir, deyiladi
maqolada. Dunyoning eng yirik ijtimoiy tarmoq xizmati va
veb-saytiga har oyda 1,59 mlrd. foydalanuvchi
«kirib-
chiqib
» yuradi. Shuningdek, manbalarda keltirilishicha, 
«Odnoklassniki»ning 2015-yildagi kunlik foydalanuvchilari
51 millionga yetgan. 
Ro‘yxatdan o‘tgan umumiy
foydalanuvchilar soni 2013-yil 1-yanvarda 205 million 
nafardan oshgan. Darhaqiqat
, «Gazeta.uz» hamda
«Daryo.uz» saytlari xabarlariga ko‘ra, O‘zbekistonda
internet foydalanuvchilari soni 13 milliondan oshgan. 
O‘zbekistondagi yagona ta’lim portali hisoblangan
Ziyonet.uz, vsetut.uz, muloqot.uz va shu kabi jami
saytlarda
ro‘yxatdan o‘tganlar jamlanganda ham birgina
ijtimoiy tarmoqqa kiruvchilar miqdoriga tenglasha olmasligi
achinarli holatdir. Ushbu raqamlar milliy saytlarimizni
yoshlar uchun jozibador, mazmunli, saviyali, qiziqarli, 
o‘ziga tortuvchi qilib yaratish masalasiga jiddiy e’tibor
qaratishga undaydi.