Bajardi: Sh. Amonqulov Tekshirdi

Elektron ta’limda moodle tizimining qo’llanilishi va uning imkoniyatlari.

O’z-o’zidan Moodle elektron o’quv tizimi foydalanishda unchalik murakkab emas. Lekin birinchi bor Moodle tizimi bilan to’qnashgan va uni qanday prinstiplar asosida qurilganligi bilan ishlashini bilmaganlarda undan foydalanishda muammolar paydo bo’lishi mumkin. Bunday muammolarga misol qilib foydalanuvchining Moodle tizimini ishlash prinstpini bilmasligi, muammolarni Moodle tizimida hal qilish pristplarini bilmasligi misol bo’la oladi. Bularning ichida murakkab va tezkor hal etilishi talab etuvchi, shunga o’xshash ko’plab muammolar to’planib birga kelishi tizimni murakkablashtirib yuboradi, bu esa tizimda foydalanishning “afsona” ga aylantirib qo’yadi. Bunday “afsona” lardan biri oliy o’quv yurtlari tizimida foydalanuvchi moxir dasturchi bo’lishi va u faqat Moodle tizimida ishlashi kerek degan xulosaga olib keladi.
Hozirgi kunda yig’ilib qolgan manbalarni jamlash va tizimlashtirish uchun Moodle Centerda http://moodle-center.ru sayti yaratilgan. Ushbu sayt vaqt o’tishi bilan ommalashib Moodle tizimining ishlashi haqida ma’lumotlar joylashtirila bordi va tizimning asosiy manbasiga aylandi.
Moodle tizimi bu masofaviy ta’lim va elektron ta’limni qo’llab quvvatlovchi tizim hisoblanadi. Uning imkoniyatlari bilan tanishib chiqamiz.
Masofaviy ta’lim – zamonaviy axborot kommunikatsion texnologiyalari vositasida masofadan turib ma’lumotlarni uzatish, qabul qilish orqali ma’lum fan yoki soha bo’yicha o’qitish shakli bo’lib, an’anaviy ta’limga nisbatan o’ziga xos avzalliklarga ega. U bir vaqtning o’zida jamoaning keng qatlamiga ta’lim berishda qo’l keladi. Fan-texnika rivojlanishi tufayli o’quvchilarga berilishi zarur bo’lgan axborot miqdori nihoyat darajada ko’payib bormoqda. Bu axborotlarni talabalarga an’anaviy usul va vositalar yordamida yetkazib berish murakkab vazifalardan biri bo’lib qolmoqda. Bugungi kunda talabalarga bilim berish jarayonida masofadan turib o’qitish juda zarur vositalardan biri bo’lib, jahon miqiyosida bu sohada katta yutuqlarga erishilmoqda. Bunga misol tariqasida MOODLE tizimida masofadan ta’lim berishni misol qilib olish mumkin.
Moodle-bu sayt tarkibiga kirivchi boshqarish tizimi bo’lib, o’qituvchining onlayn-kurs yordamida dars berishiga mo’ljallangan tizimdir. Moodle tizimi asosan mudulli ob’ektga mo’ljallangan dinamik ta’lim muhitini boshqarish tizimi bo’lib hisoblanadi. Moodle tizimining asoschisi Avstraliyaning Curtin universiteti “Kompyuter ilmi va ta’lim” yo’nalishi o’qituvchisi Martin Dougiamas bo’lib, u bu sistemani yaratish g’oyasini 1999 yilda ilgaru surdi va 2002 yilda Moodle 1.0 tizimini yaratdi. Bu sistema bepul kengaytirilgan dasturiy kompleks bo’lib, o’zining funksional imkoniyatlariga asosan keng miqiyosida masofaviy ta’lim olivchilarga qulayliklar yaratib beradi. Bugungi kunda moodle tizimidan jahonning nufuzli universitetlari ta’lim berish jarayonida foydalanib kelmoqda. Moodle - masofaviy ta’limni boshqarish tizimining bugungi kunda jahonning 200 ga yaqin mamlakatlarida 70 tilga mo’ljallangan 46 mingdan ortiq ta’lim portallari bo’lib, unga 2 mlnga yaqin foydalanuvchilar ro’yxatdan o’tkazilgan va ular 300 dan ortiq ishlab chiqaruvchi dasturchilarni o’zida mujassamlashtirgan.
Moodle tizimini quyidagi maqsadlarda ishlatish mumkin:
- masofaviy ta’lim uchun - bunda o’qituvchi va talaba ko’p vaqtda yuzma-yuz uchrashmasdan ta’lim olib boriladi;
- ta’limning masofaviy qo’llab-quvvatlanishi-elektron ta’lim vositalari asosida talabalar Moodle tizimidan foydalangan holda topshiriqlarni olishi va uni tekshirish uchun yuborishlari mumkin;
- amaliy topshiriqlarning, testlarning bajarilishi elektron ta’lim tizimi moodleda o’quv mashg’ulotlari vaqtida amalga oshiriladi.
Moodle tizimi quyidagilarni amalga oshirishga imkon beradi:
- o’qituvchi va talabaga ta’lim olish uchun qulay vaqt va joyning tanlash imkoniyatining mavjudligi;
- bilimning puxta o’zlashtirilishi;
- o’qituvchi va talabaning kerak bo’lgan vaqtdagina muloqotda bo’lishi. Agar talaba topshiriqlarni o’z vaqtida bajarib borsa, u o’qituvchi bilan muloqotda bo`lib boradi.
- ta’limning individualligi;
- vaqt va pulning tejalishi-o’quv mashg’uloti uchun vaqt va pulning sarflanishiga zaruriyat bo’lmaydi.
Moodle serverga o’rnatiladi, foydalanuvchi tarmoq orqali brouzerlar yordamida unga kirish imkoniyatini oladi.
Tarmoqda “mijoz” kompyuterlar uchun talab unchalik yuqori emas-asosan brouzer ishlasa bo’ldi, shuning uchun hozirgi kundagi mavjud barcha internetga ulana oladigan kompyuterlardan ushbu tizimnida foydalana olish imkoni mavjud.
Moodle tizimida foydalanuvchilarning soniga chegaralar yo’q, barcha chegaralashlar serverning texnik xarakteristikasiga bog’liq. Bundan kelib chiqib Moodle tizimini barcha kompyuterlarga o’rnatish kerakmi? Degan savol tug’iladi yo’q, faqat siz foydalanayotgan kompyuter internet tarmog’iga ulangan bo’lsa yetarli.
Moodle bilan yaqindan tanishish uchun uning DEMO-versiyasi mavjud va u quyidagi manzilga joylashtirilgan http://demo.moodle.net/.