Bajardi: Xoliqnazarov X

Muhammad Al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot tehnologiyalar universiteti Qarshi filiali kampyuter injenering fakulteti AKT 11-21 guruh talabasi Xoliqnazarov Xojinazarning Elektronika va elektro sxemalar 1 fanidan yozgan 5-mustaqil ishi.
Bajardi: Xoliqnazarov X
Qabul qildi: Jamolova G

Mavzu: impedANS VA TO’LIQ ELEKTR O’TKAZUVCHANLIK HAMDA MA’LUMOT TURLARINI O’ZGARTIRISH. REJA:

• Impedans nima?
• Elektr o’tkazuvchanlik haqida;

Empedans nima?
Empedans - bu komponentning ishlashini yoki elektron qismning elektr ko'rsatkichlarini ifodalovchi jismoniy miqdor. O'zgaruvchan tok zanjiridagi passiv zanjir kesimidagi kuchlanishning eng yuqori qiymati (yoki samarali qiymati) Um ning zanjirdan o'tadigan oqimning eng yuqori qiymatiga (yoki samarali qiymatiga) nisbati Imperans deb ataladi, u quyidagicha ifodalanadi. z va birlik ohm (Ω) dir. U doimiy bo'lsa, z qanchalik katta bo'lsa, men kichikroq bo'ladi va impedans oqimga cheklovchi ta'sir ko'rsatadi.
Elektr tokida jismning tokka ta'siri qarshilik deyiladi. Supero'tkazuvchilar tashqari, dunyodagi barcha moddalar elektr qarshilikka ega, faqat qarshilik qiymatining farqi. Past qarshilikka ega bo'lgan moddalar yaxshi o'tkazgichlar deb nomlanadi, masalan, metallar; juda yuqori qarshilikka ega bo'lgan moddalar yog'och va plastmassa kabi izolyator deb ataladi. Ikkala o'rtasida yarimo'tkazgich deb nomlangan o'tkazgich mavjud va supero'tkazuvchilar qarshilik qiymati nolga teng bo'lgan moddalardir, ammo uning qarshiligi nolga teng bo'lishi uchun etarli darajada past harorat va etarli darajada zaif magnit maydon talab etiladi.
Elektr oʻtkazuvchanlik — tashki elektr maydon taʼsirida moddada elektr zaryadlarning koʻchishini ifodalaydigan tushuncha; jismning elektr tokini oʻtkazish xususiyati va bu xususiyatni miqdoran ifodalaydigan fizik kattalik. Elektr tokini oʻtkazadigan jismlarni oʻtkazgichlar deyiladi. Oʻtkazgichlarda doimo erkin zaryad eltuvchilar — elektronlar va ionlar boʻladi (ana shularning tartibli yoʻnalgan harakatlari elektr toki hisoblanadi). Elektr oʻtkazuvchanlik miqdor jihatdan oʻtkazgichdagi elektr maydon kuchlanganligi bir birlik boʻlganda undan oʻtayotgan tok zichligi bilan aniklanadi.
Yarimoʻtkazgichlar va dielektriklarda elektronlarning zonalarda energetik sathlar boʻyicha joylashishi bir xil, lekin taqiqlangan zonaning kengliligi dielektriklarda kattaroq. Yarimoʻtkazgichlarda elektronlar issiqlik energiyasi hisobiga taqiqlangan zona orqali boʻsh zonaga oʻta oladi.
Tra ortishi bilan bunday oʻtishlar ehtimoli ortadi. Oʻtgan elektronlar metallarda oʻtkazuvchanlik elektronlari turgan sharoitga oʻxshash boʻlgan sharoitda boʻladi va oʻtkazuvchanlikda ishtirok etadi. Dielektriklarda bunday natijaga ancha yuqori trada erishish mumkin. Shunday qilib, yarimoʻtkazgichlar va dielektriklarda temperatura koʻtarilgan sari Elektr oʻtkazuvchanlik ortib boradi.
Oʻtkazuvchanlik 1) elektr oʻt k a z u v ch a n l i k — jismning elektr maydoni taʼsirida elektr tokini oʻtkazish xususiyati. Oʻlchov birligi 1/Om. Elektr tokini oʻtkazadygan jismlar oʻtkazgichlar deyiladi. Ularda hamisha erkin zaryadlar — elektronlar, ionlar mavjud boʻladi. Ularning tartibli harakati elektr tokini hosil qiladi. Koʻpgina oʻtkazgich (metall, yarimoʻtkazgich, plazma)larning elektr Oʻ.gi elektronlarning harakatiga asoslangan. Uz. 1 m va koʻndalang kesim yuzi 1 mm2boʻlgan oʻtkazgichning qarshiligi metallarning solishtirma elektr oʻtkazuvchanligi deyiladi. Metallning issiqlik Oʻ.gi bilan elektr Oʻ.gi orasida toʻgʻri mutanosib (proporsional) bogʻlanish mavjud, yaʼni uncha past boʻlmagan trada sof metallar uchun elektr Oʻ. koeffitsiyentining issiklik Oʻ. koeffitsiyentiga nisbati oʻzgarmas kattalikdir.
Yarimoʻtkazgichlarda elektron va kovak Oʻ. mavjud. Erkin elektronlar tufayli hosil boʻladigan Oʻ.ga elektron Oʻ., koʻchgan elektronning boʻsh qolgan oʻrni kovak, kovaklar siljishi esa kovak Oʻ., deyiladi. Kovak musbat zaryadli. Kovaklar harakatining yoʻnalishi elektronlar harakatiga qarama-qarshidir. temperatura qoʻtarilishi bilan metallarda elektr Oʻ. kamayadi, elektrolit va yarimoʻtkazgichlarda esa koʻpayadi. Oʻtkazgichlar temperaturasi maʼlum kritik temperatura (Tk) dan pasayganida ularning elektr oʻtkazish qarshiligi nolgacha pasayish xossasi oʻta oʻkazuvchanlik deyiladi. Oʻtkazgichlarning normal holatdan oʻta Oʻ. holatiga oʻtish chegarasi bilan bogʻliq boʻlgan sirt energiyaga ega. Bu energiyaning musbat yoki manfiy boʻlishiga qarab, oʻta oʻtkazgichlar 1 va 2turga boʻlinadi. Niobiy, vanadiy va texnitsiy kabi metallar 2tur, qolgan metallar 1tur oʻta oʻtkazgichlarga kiradi; 2) issiqlik oʻtkazuvchanlik — temperatura taʼsirida modda zarralarining issiqlik harakati tufayli issiqtikning uzatilishi. 
Foydalanilgan adabiyotlar:
Elektrotexnika fani:I.G.Tursunov
Elektrotexnika va elektro sxemalar:Y.V.Obyedkov, Sh.T.Toshmatov
Google.uz sayti

E’tiboringiz uchun rahmat!