Бактериальное выщелачивание бв

Бактериальное выщелачивание БВ - Minerallardan qazib olingan metallning oksidlanishi va erishini tezlashtirishi mumkin bo'lgan bakteriyalarning ayrim turlari ishtirokida foydali komponentni eritmaga o'tkazish. U mis rudalarini qayta ishlash va qazib olishda muvaffaqiyatli qo'llaniladi.
Skvajina debiti Q - bu quduq tomonidan vaqt birligida qabul qilinadigan yoki beriladigan suv hajmi, O'lchov birligi – m³/soat yoki m³/kun, kam holda l/s
Dinamik sath - yer osti qatlamidan suvni haydashda yoki yer osti qatlamiga suv (eritmalar) quyishda quduqdagi sath, [m].
Karbonatli (bikarbonatli) eritmaga o’tkazish, BK. - Karbonatlar yoki bikarbonatlar (odatda natriy yoki ammoniy) eritmalari yordamida rudadan foydali komponentlarni eritmaga o'tkazish uchun qo'llaniladi. Yer osti sharoitida oksidlovchi vositadan foydalanish majburiydir. Rudaga ta'sir qilishning aniq belgilangan selektiv xususiyatiga ega.
Kislotali (H₂SO₄) - Tarkibida koʻp miqdorda karbonatlar boʻlmagan rudalardan sulfat kislota eritmalari bilan foydali komponentlarni eritmaga o’tkazishda qo’llaniladi (2% gacha CO2). Karbonatli eritmaga o’tkazishdan farqli o'laroq, u ruda va tog 'jinslariga murakkab ta'sir ko'rsatishi bilan ajralib turadi va ko'p miqdordagi elementlarning eritmaga o'tishi bilan bog'liq. Bikarbonat eritmalari bilan solishtirganda, u yanada qizg'in jarayon kinetikasiga ega va foydali tarkibiy qismlarning tiklanishini oshiradi.
Diffuziya koeffitsiyenti D – Modda miqdori bilan aniqlanadigan birlik yuzada, birlik vaqtda diffuziyalanish hodisasi.
F = 1 yuzada t = 1 vaqtida tarqalgan moddaning miqdori va DC = 1 konsentratsiya gradienti bilan aniqlangan ko;rsatkich. YOEO'da u o'tkazuvchanligi past va o'tkazmaydigan rudalardan diffuziya bilan eritmaga o'tkazishga bog'liq hisob-kitoblarda qo'llaniladi. Birligi - sm²/sutka, sm²/s.
Pyezo o'tkazuvchanlik koeffitsienti (a*) - bosim sharoitida suv qatlamida bosimning tarqalish tezligini tavsiflovchi parametr, [м²/kun].
Radioaktiv tenglik koeefitsiyenti (Коэффициент радиоактивного равновесия Kpp) – Uran yoki toriy tufayli birligida ifodalanadigan radioaktiv elementlar miqdorining nisbatini xarakterlovchi koeffitsiyent. Radiy va uran orasidagi Krr = 0,294 x 107 m_Ra/m_U formulasi bilan hisoblanadi. Kpp=1 da muvozanat buzilmaydi, Kpp>1 _ da radiyga, Kpp <1 _ da uran tomonga siljiydi.
Filtratisiya koeffitsiyenti K_ф - Filtrlovchi suvga (suvli eritma) nisbatan jinsning o'tkazuvchanligini tavsiflovchi ko'rsatkich. Birga teng J bosim gradientida filtrlash tezligi V ga son jihatdan teng. Darsi fikricha, V=KJ. Birlik - m/kun.
Bosim (napor) gradiyenti J - Filtrlash yo'lining birlik uzunligi uchun ∆h bosim yo'qotish qiymati l: J=Dh/l. Tog' jinslarining g'ovak kanallarida suyuqlik harakatining sababi bo'lib xizmat qiladi; Darsi bo'yicha, V = KJ. Yassi sharoitda tabiiy er osti suvlari oqimi uchun J ~ n-10-4. YOEO’ qudug'i bilan u taxminan 3,4 daraja yuqoriroqdir. O'lchovsiz kattalik
Критический напорный градиент J_кр - Bosim gradienti, uning ustida filtrlovchi suyuqlik oqimi ta'sirida bo'shashgan qumli jinslarning g'ovak kanallari bo'ylab eng kichik fraktsiyalarning suffoziya harakati boshlanadi. Tertsagi fikricha, J_кр = (g-1)(1-n), bu yerda g - zichlik va n - g'ovaklik. Kvars-dala shpati qumlari uchun J_кр=1,2
Напор над кровлей - Quduqlardagi bosimli suvning ko'tarilish balandligi, suvli qatlamning yuqori chegarasidan (suv o'tkazmaydigan) aniqlanadi. Birligi – m
Nisbiy suv o'tkazuvchanligi - Ruda va unumdor suvli qatlamning suv o'tkazuvchanligi nisbati KrMp / (KM). O'lchovsiz kattalik.
S:Q nisbati - Ishchi eritmaning miqdori (massasi) (S) ma'lum bir qazib olish darajasida eritmaga o'tkazilgan tosh massasi (Q) birligiga nisbati. Rudaning massasini (Tr) hisoblashda S/Tr nisbati ham ajralib turadi. Sulfat kislotasi uchun YOEO', odatda S:Q = 1-3, BK eritmaga o'tkazishda 4-7. O'lchovsiz kattalik. YOEO'da ishlatiladigan reagentlarning past konsentratsiyasi uchun S hajmining Q massasiga (m3/t) nisbatidan foydalanishga ruxsat beriladi, bunda S:Q ning son qiymati saqlanib qoladi.
Приемистость Q
Peyzometrik sath H –
Реверсироваие – Yer ostida oqim yo’nalishi sun’iy o’zgartirga holda qolib ketgan uran minerallarini olib chiqish usuli.
Qazib olish darajasi (ε) - yer qa'ridan olinadigan foydali komponentning miqdori, u dastlabki zaxiralarga nisbatan foizda ifodalanadi.
Степень разубоживания (разбавления) продуктивных растворов –
Texnologik zabalans – texnologik eritmalar uchun ruda minerallarining yaroqsizligi yoki sust o’tkazuvchan sharoitda yer osti eritmaga o’tkazish usuli bilan qazib olishni qulay imkoniyati yo’qligi.
Reagentning solishtirma sarfi Pp - Asosiy geotexnologik ko'rsatkichlardan biri. U foydali komponentning birlik massasini (kg/kg yoki g/g) ajratib olish yoki ruda massasi bilan o'zaro ta'sir qilish (kg/t,%) uchun sarflangan reagent miqdorida ifodalanadi.