Baletda musiqaning o’rni

BALETDA MUSIQANING O’RNI

Eng qadimgi zamonlardan buyon insoniyatning mavjudligi musiqa bilan chambarchasdir. Matematika va astronomiya fanlari qatorida musiqa san’ati ham antik davrning tarkibiy qismidir. Musiqa azal-azaldan xalqlarni, millat va elatlarni, dillarni bir-biriga bog’lovchi mustahkam ko‘prikdir.
Musiqa nafaqat qalblarga orom beradi, balki estetik didni oshiradi, ruhni tarbiyalaydi, ma’naviy kamolotga yetkazadi va madaniy saviyani oshiradi.
Musiqa inson tafakkurini va ongini rivojlantiradi. Bundan tashqari musiqa bola tarbiyasi uchun muhim vositalardan biridir. Bunga misol: bola tug’ilishi bilan u eshitadigan birinchi ovoz, birinchi kuy ona allasi.
Darhaqiqat, musiqa murakkab hissiyotlarni o‘zida mujassamlashtirgan kayfiyatni ifodalashda keng ahamiyatga ega. Uning kuchi shunda-ki, shodlanish, qayg’urish, xayol surish, bardamlik, jasurlik, tushkunlik kabi ruhiy holatlarni o‘zaro bog’liqlikda ifoda etadi.

Musiqiy tarbiyada bola o‘z hissiyoti va fikrlarini takomillashtirib boradi. Shuning uchun ham bola tinglaydigan musiqiy asarlar o‘z xarakteri, janriga ko‘ra uning aqliy, axloqiy, estetik va jismoniy rivojlanishiga salbiy ta’sir ko’rsatmasligi kerak.

 Balet— musiqada yozilgan, xoreografiyada gavdalantirilgan drama. Xoreografik harakatning asosi raqs va inson tanasining plastikasidir. Baletda raqsning mumtoz, harakterli, sahna, xalq, erkin plastika, "modern" kabi turlaridan foydalaniladi.
Balet - bu musiqali teatr san'ati. Qanday itoatkor, moslashuvchan, sezgir va nozik bo'lishi kerak raqqosaning san'ati bo'lishi, agar u to'g'ri aks ettirish uchun mo'ljallangan bo'lsa va musiqaning ma'nosini ochib beradi.
Musiqa mazmunini ijodiy, ilhomlanib, mahorat bilan “raqsga tusha” bilish aktyorlik faoliyatining asosiy elementlaridan biriga ega bo‘lishni anglatadi. Shuning uchun bo'lajak o'qituvchining bilishi juda muhimdir bu ko'nikma qanday yo'nalishda va qanday o'stirilishi kerak. Talabalarning musiqiy qobiliyatini tarbiyalash vazifasi ham oddiy, ham murakkabdir.
Ushbu nozik masalaga yagona yondashuvni o'rnatish mumkin emas. Balet teatri musiqa mazmunini chuqur ochib berishga intilib, yangi raqs asarlari yaratadi. Biroq, har doim emas va emas
Barcha ijrochilar yetarlicha rivojlangan musiqiy va aktyorlik madaniyatiga ega bo'lib, ular maktabda o'rnatilgan raqs va aktyorlik fanlari.
Haqiqiy raqqosa nafaqat musiqa tinglashi, uning mazmuniga singib ketishi, balki uni sevishi, tushunishi, his qilishi, unga havas qilishi kerak. Shuning uchun ham o'qituvchi, ham uning shogirdlari o'z o'rganishlarida nafaqat rivojlantirishga alohida e'tibor berishlari kerak musiqa va raqs o'rtasidagi ritmik, ammo hissiy jihatdan samarali aloqa.
Bo'lajak balet artistining musiqiyligi uch kompanentdan iborat. Birinchi komponent - bu sizning harakatlaringizni to'g'ri muvofiqlashtirish qobiliyati musiqiy ritmdagi harakatlar.
Ma'lumki, har bir musiqa asarining o'ziga xos ritmi bor, o'lchov va ong vositasi hisoblagich – tuzilma musiqiy zarba va temp - ijro tezligi darajasi va musiqiy asar harakatining tabiati, har bir raqs.
Musiqiy asarning ritmiga qat'iy rioya qiladi va bu ko'p jihatdan rivojlanish dinamikasini va sahna harakati xarakterini belgilaydi.
Musiqiylikning ikkinchi komponenti - o'quvchilarning mavzu - kuyni ongli va ijodiy idrok etish, uni raqsda badiiy gavdalantirish qobiliyatidir.
Musiqiylikning uchinchi komponenti - o'quvchilarning musiqiy mavzuning intonatsiyalarini diqqat bilan tinglash qobiliyati, raqsning plastikligida o'z tovushini texnik jihatdan to'g'ri va ijodiy gavdalantirishga intilish.
Bir so'z bilan aytganda, musiqa va xoreografiya o'quvchi uchun har tomonlama uning e'tiborining yagona ob'ektiga aylanishi kerak.
Raqs san'atida chinakam jonli tasavvur va hissiyotlar bo'lishi mumkin Agar ijrochi doimo katta ta'sir ko'rsatadigan musiqiy mavzuga ishtiyoqli bo'lsa, paydo bo'ladi va namoyon bo'ladi. rassomning ijodiy holati haqida.
Ichki ijodiy turtkisiz raqs sahna harakatining chinakam jonli ifodasiga aylana olmaydi. Musiqiy mavzuni emotsional idrok etish o‘quvchilarda doimo ishtiyoq uyg‘otadi faqat texnik (jismoniy) jihatdan mukammal emas, balki mazmunli, ishtiyoq bilan o'ylab bajarish lozim.
Shu sababli, klassik raqs mashg'ulotlarining butun kursi, har bir dars, har bir individual o'quv vazifasi, hatto eng boshlang'ich sinfi ham musiqani mazmunli, jonli idrok etishga asoslanishi juda muhimdir. Bu teatr xoreografiyasining o'zgarmas qonunidir, busiz u mavjud bo'lolmaydi.
Uning uchun musiqa nafaqat harakatning ritmik "qo'llab-quvvatlashi", balki raqs pozasining jonli, texnik jihatdan mukammal va ma'naviy plastikligida ongli ravishda ifodalangan hissiy ehtirosning ichki stimuli bo'lishi kerak.
Bo'lajak raqqosa, agar u musiqani yaxshi ko'rsa,o'z mavzusiga jalb qila oladi. Ijrochi musiqachi sifatida u har kuni sarmoya kiritadi mashqlar, hatto eng oddiy mashqlar ham, uning ishtiyoqining xususiyatlari bo'lib, uning ijodiy individualligi shakllanadi.
Haddan tashqari jismoniy va asabiy stress paytida musiqiy mavzuni tinglash qobiliyati raqqosaning haqiqiy mahoratidan dalolat beradi.
Darsni tark etayotib, talaba nafaqat , o'qituvchining ko'rsatmalarini, balki unga ichki ishtiyoq, samaradorlikni (hatto eng ko'p) bergan musiqiy mavzularni ham aniq eslab qolishi kerak va shuningdek, raqs texnikasini rivojlantirishga yordam berdi.

19-asrning oxirida Rossiyada va chet elda, ruslar va xorijiy Balet ustalari raqs saboqlarini o'tkazish bilan birga, bir vaqtning o'zida skripka chalishdi.

Aftidan, bu tasodifiy emas, nafaqat o'z uy hayvonlarini kamon bilan jazolash qulayroq bo'lgani uchun, balki skripka mavzuni boshqa musiqa asboblariga qaraganda yaxshiroq "kuylaydi" va "mavzuni intonatsion jihatdan aniq boshqaradi" va orkestr ovoziga yaqin. Bundan tashqari, balet maktablari talabalari ham saboq oldilar pianino hamda, skripka chalishni va qo'shimcha ravishda solfedjioni o'rganishdi. Bu, shuningdek, eshitish, bilim va didni rivojlantirish haqida gapirmasa ham, musiqiy mavzuni tushunish, tinglash va intonatsiyalarga chinakam kirib borishga yordam berdi.
Konsertmester - bevosita yordamchi, o'qituvching yordamchisi. O'quv vazifasining tabiati, ritmi va tarkibiy elementlarini (xoreografiyasini) bilgan holda, u o'quvchilar e'tiboriga musiqiy improvizatsiyaning tegishli mavzusini, ohangini, dinamikasini, hajmini va urg'usini taklif qilishi mumkin. To'g'ri, klassik raqs darslarida musiqiy improvizatsiya etarlicha yuqori badiiy xususiyatga ega bo'lishi mumkin emas, degan fikr bor, chunki u buyuk bastakorlar tomonidan emas, balki faqat oddiy hamrohlar tomonidan yaratilgan. Bu to'g'ri, lekin raqs misollari ham buyuk xoreograflar tomonidan emas, balki faqat oddiy o'qituvchilar tomonidan tuzilgan.
Talabalar mavzuning mohiyatini, musiqaning ohangi va jonli ritmik nafasini chuqur o'rganishlarini, raqsning plastikligi, ya'ni butun tanasining harakati bilan "musiqa kuylash" ga intilishlarini ta'minlash kerak. Shuning uchun har bir xoreografiya darsining va musiqasi bir-biriga mos kelishi juda muhimdir.
Agar bo‘lajak balet artisti musiqa mazmunini raqsning badiiy tarkibiy qismi, inson orzularining xayoliy olami, tuyg‘ularning yuksak olijanob she’riyati, aktyorlik ilhomining jonli ijodiy tamoiylini his qila olmasa demak u hali tayyor emas. Balet artisti musiqaning ichida yashashi lozim shundagina ijro etayotgan rolini tomoshabinga yetqazib beradi.