Barmoq izlarini tanish tizimini yaratish
Yüklə 0,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Annotatsiya
- Kalit so’zlar
|
BARMOQ IZLARINI TANISH TIZIMINI YARATISH Usmonov Maxsud Tulqin o’g’li maqsudu32@gmail.com Toshkent axborot texnologiyalari universiteti Qarshi filiali Annotatsiya: Zamonaviy hayotimizda parollarni, shaxsiy identifikatsiya raqamlarini va maxsus identifikatsion kartochkalarini hayotiy zaruriyatga aylantirish zaruriyati paydo bo’ldi. Masalan, bankomatdan naqd pul olishda sizning elektron pochtalaringizga yoki kompyuterdagi ma’lumotlaringizning ma’lum bir bo’limiga kirishga zarur bo’lgan PIN-kod zarur bo’ladi. Jahonda sodir bo’layotgan oxirgi voqealar, ayniqsa, xalqaro terrorizm xavfining ortishi munosabatlari bilan xavfsizlik masalalariga tobora ko’proq e’tibor qaratilmoqda. Shunday ekan, inson xotirasida ko’p sonli raqamlar va harflar kombinatsiyalarini saqlab turishi kerak. Zamonaviy insonlarning ahvolini engillashtirish uchun kompyuterlarni ishlab chiqarishga ixtisoslashgan kompaniyalar biometrik texnologiyani ishlab chiqara boshladi. Biometrics - har bir shaxsni aniqlashi uchun inson tanasining turlicha xususiyatlarini (barmoq izlari yoki inson ko’z qorachig’i yoki ovozining o’ziga xos xususiyatlarini) foydalanish imkoniyatini o’rganishga yo’naltirilgan fan. Biometrik texnologiyalardan foydalanish bilan birga, insonlar parollarni yoki kodlarni hech qachon esdan chiqarmaydi, chunki uning barmoqlari, ovozi yoki ko’z qorachig’i har doim uning yonida bo’ladi. Kalit so’zlar: fuqarolikni identifikatsiya qilish tizimlari, sud-tibbiy ekspertiza tizimlari, keng ko’lamli tijoriy dasturlar, Barmoq izlarini tanish tizimini yaratish. Kirish Barmoq izi pufakchali chiziqlari terisining to’r parda ostidagi qismlarida, yoylaridan ajratilgan holda hosil qiladi. Ushbu chiziqlardan insonlarni mutlaqo ishonchli aniqlashga imkon beruvchi individuallik va o’ziga xoslik xususiyatlariga ega bo’lgan murakkab naqshlar (kamon, pastadir va burma) mavjud. Ruxsat etilgan foydalanuvchilar tomonidan ruxsat etilmagan manba ulushi taxminan 3% ga teng bo’lsa-da, noto’g’ri foydalanish ulushi bir milliondan kamroqdir. Barmoq izlarini olishning afzalliklari foydalanish qulayligi va ishonchliligi shundan iboratki ularning qaytalanishi juda kam ko’rsatkichga ega. Barcha identifikatsiyalash jarayoni juda kam vaqt talab etadi va bu tizimni ishlatadiganlar tomonidan harakat qilishni talab qilmaydi. Tadqiqotlar shuni ko’rsatdiki, shaxsni aniqlash uchun barmoq izi barcha biometrik usullarning ichida eng qulay usuli bo’lib xisoblanadi. Foydalanuvchilarni identifikatsiya qilishda xatolik yuzaga kelish ehtimolligi boshqa 4 biometrik usullar "Prospects of Development of Science and Education" Conference Proceedings 24 September 2021 www.openscience.uz 248 bilan solishtirganida ancha kamdir. Bundan tashqari, barmoq izi identifikatsiyalovchi moslama klaviaturada yoki mexanizmda juda ko’p joy talab etmaydi. Olingan barmoq izi tasviri papillar naqshlarining tuzilishiga asoslangan holda maxsus tarzda tasvirlanadigan rastrdir. Chop etish tuzilishini aniqlab, uni boshqa izlar bilan taqqoslash mumkin va shunga o’xshash yoki aynan izlarning farqli bo’lganini aniqlab olish mumkin. Ish rastr tahliliga, ob’ekt modelini olishga va shunga o’xshash bosimlarni qidirishga mo’ljallangan . Bitiruv malakaviy ishi kirish qismi, uch bop, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar ro’yxatidan iborat. Kirish qismida barmoq izlarini identifikatsiya qilishning hozirgi kundagi dolzarbligi to’g’risida to’xtalib o’tilgan. Birinchi bo’limda barmoq izlari yordamida shaxsni identifikatsiya qilish asoslari to’g’risida ma’lumot berilgan. Bunda barmoq izlarini tanishning uslublari dastlabki izlanishlar va ho kazolar ko’rsatilgan. Ikkinchi bo’limida bo’lsa dasturiy ta’minot vositalari va MatLab muhiti haqida qaralgan. Uchinchi bo’limda barmoq izlarini tanishda ichki dasuriy vositalarini yaratish bosqichlari haqida qarab o’tamiz. BARMOQ IZLARI YORDAMIDA SHAXSNI IDENTIFIKATSIYA QILISH ASOSLARI Barmoq izlarini identifikatsiya qilish tizimi inson tanasining biometrik parametrlari, ya’ni barmoq izlarining tuzilishi asosida identifikatsiyalashni amalga oshiradi. Tizim grafik tasvirlarni qayta ishlashga mo’ljallangan. Tizim siz tanlagan ananaviy funktsiyalar uchun bir nechta bosimlarni bir-biri bilan solishtirish imkonini beradi. Ananaviy xususiyatlari - o’zgarishlar va ularning nisbiy parametrlari (boshqalarning ba’zilari bilan bog’liq bo’lgan joylarning to’plamlari ), bu yonmayon tarjimadan va aylanishdan taqqoslashning mustaqilligini kafolatlaydi. Dasturiy mahsulotlar turli dasturlar tizimlarida qo’llaniladi / 3 /, shu jumladan: 1) fuqarolikni identifikatsiya qilish tizimlari; 2) sud-tibbiy ekspertiza tizimlari; 3) keng ko’lamli tijoriy dasturlar. Yüklə 0,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|