Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi



Yüklə 2,79 Mb.
Pdf görüntüsü
tarix07.01.2017
ölçüsü2,79 Mb.
#4564

Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi

Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi

Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi 

Fizyoloji Anabilim Dalı

Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi 

Fizyoloji Anabilim Dalı

Kadın Genital

Kadın Genital

Kadın Genital 

Hormonları Fizyolojisi 

Kadın Genital 

Hormonları Fizyolojisi 

y

j

y



j

Dr  Sinan Canan

Dr. Sinan Canan

sinancanan@gmail.com



Kadın Cinsel Organlarının Fizyolojik Anatomisi

Kadın Cinsel Organlarının Fizyolojik Anatomisi

Kadında Hormon Sistemi

Kadında Hormon Sistemi

Hipotalamus-GnRH



Ön hipofiz FSH ve LH

Ön hipofiz-FSH ve LH



Overler-östrojen ve progesteron



Aylık Ovaryum Döngüsü

Aylık Ovaryum Döngüsü

y

y

g

y

y

g

Üreme sistemi olgunlaşması: Ergenleşme (Püberte)

Üreme sistemi olgunlaşması: Ergenleşme (Püberte)

g

ş

g

ş

(

)

g

ş

g

ş

(

)

Ci i t h


l

 

  t



Cinsiyet hormonlarının yapımı artar

Cinsiyet organları olgunlaşır & gamet yapılır



y

g

g



ş

g

y p



İkincil cinsiyet karakterleri

M

 bik k ll



 

l & “


 

Menarş, pubik kıllanma, memeler & “armut 



biçimli" vücut şekli

Oogenezin özeti

Oogonia (46 kromozom)

F t l

g

Primer oosit (46 kromozom)

mitoz

mitoz

Doğum 


Fetal yaşam

Primer oosit (46 kromozom)

1.

1. Mayoz

Mayoz

(ovulasyondan hemen önce tamamlanır)

(ovulasyondan hemen önce tamamlanır)

ğ

Çocukluk 



Sekonder oosit (23 kromozom)

(

y

)

(

y

)

Püberte 


Sekonder oosit (23 kromozom)

2. Mayoz

2. Mayoz

(fertilizasyondan sonra tamamlanır)

(fertilizasyondan sonra tamamlanır)

Erişkinlik 

Ovum (23 kromozom)

Oogenez 

Oogenez 

gg

Doğumda overlerde yaklaşık 2-4 milyon ovum



Pubertede yaklaşık 400.000 ovum

Tüm üretkenlik döneminde atılan ovum 400



Tüm üretkenlik döneminde atılan ovum 400



Ovaryan siklusun başlaması

Ovaryan siklusun başlaması

Çocuklukta, overler büyür ve hipotalamik



Ç

y

p



GnRH salınımını inhibe eden östrojenleri az 

miktarda salgılar

Püberte yaklaştığında (9-12 yaş), GnRH 



salgılanmaya başlar; FSH ve LH  hipofizden 

g

y



ş

;

p



salınır, overler etkilenir

Overlerden östrojen ve progesteron salgısı 



Overlerden östrojen ve progesteron salgısı 

başlar

B   l l   i ki  dö



d  d

  d


Bu olaylar erişkin dönemde devam edecek 



olan siklusların ilki olan “menarş”ı başlatır 

(11 15 yaş)

(11-15 yaş)


Gonadotropinler, hormonlar ve ovaryum döngüsü

Gonadotropinler, hormonlar ve ovaryum döngüsü

p

,

y

g

p

,

y

g

Ovaryum Döngüsü

Ovaryum Döngüsü

y

g

y

g

Ovumun olgulaşması ile ilgili aylık değişimler



likül f

f likül bü ü

i



Foliküler faz – folikül büyümesi



(1–14. günler)

Lüteal faz – korpus luteum aktivitesi 



(14–28  günler)

(14–28. günler)

Siklusun ortasında ovulasyon gerçekleşir



Ovaryum Döngüsü - Folliküler evre

Ovaryum Döngüsü - Folliküler evre

y

g

y

g

Doğumda tek katlı granüloza hc. leri ile çevrili primer 



oosit (primordiyal folikül)

Granüloza hücre tabakası kalınlaşır, hücreler;



östrojen, progesteron, inhibin, oosit-maturasyonu 

inhibe edici faktör, besin, kimyasal haberciler salgılar.

“antrum” sıvısı yüksek östrojen içerir



Antrum oluştuktan sonra granülosa ve teka hücre 

proliferasyon ve salgı hızı artar

Büyümüş olan folikül (veziküler folikül) overin dış 



yüzeyine doğru çıkıntı oluşturur

Ovaryum Döngüsü - Folliküler evre

Ovaryum Döngüsü - Folliküler evre

Östrojen lokal olarak hem kendi hem de FSH 



j

reseptörlerini ve etkilerini artırır

FSH dominant folikülün granülosa hücre 



FSH dominant folikülün granülosa hücre 

büyümesini ve östrojen sentezlemesini artırır

FSH  


ö t j

 

LH 



tö l i i t

 



FSH ve östrojen; LH reseptörlerini artırır, 

granüloza hücrelerini LH ya duyarlılığını 

artırır

artırır


LH, teka hücrelerini büyümesini ve androjen 

oluşumunu artırır (androjenler granülosa 

hücrelerinde östrojene dönüşür)



Ovaryum Döngüsü - Folliküler evre

Ovaryum Döngüsü - Folliküler evre

y

g

y

g

Ovaryum Döngüsü – Yumurtlama ve Luteal Evre

Ovaryum Döngüsü – Yumurtlama ve Luteal Evre

Folikül çatlar  yumurta (ovum) atılır



y

g

y

g

Folikül çatlar, yumurta (ovum) atılır



Birkaç saat içinde granüloza ve teka hücreleri 

çoğalıp boşluğu doldurur

korpus luteum

çoğalıp boşluğu doldurur

korpus luteum

Korpus luteum progesteron, östrojen, inhibin ve 



androjenleri salgılar

androjenleri salgılar

Gebelik oluşmazsa korpus luteum 10 gün sonra 



dejenere olur, skar bırakır (korpus albikans)

dejenere olur, skar bırakır (korpus albikans)

Gebelik oluşursa, korpus luteum plasenta görevi 



devralana kadar hormon salgılar

devralana kadar hormon salgılar

(yaklaşık 3 ay)


Yumurtlama (Ovulasyon)

Yumurtlama (Ovulasyon)

(

y )

(

y )

Ovulasyon over duvarı yırtılıp sekonder 



it d

  t ld ğ d   kl i

oosit dışarı atıldığında gerçekleşir

Mittelschmerz – ovulasyon esnasında 



hissedilebilen sancı

Ovulasyonların % 1-2 sinde birden fazla 



Ovulasyonların % 1 2 sinde birden fazla 

sekonder oosit atılır, döllenirse ikiz oluşur



Yumurtlama (Ovulasyon)

Yumurtlama (Ovulasyon)

(

y )

(

y )

Ovaryum Döngüsü – Yumurtlama ve Luteal Evre

Ovaryum Döngüsü – Yumurtlama ve Luteal Evre

LH ül


 

l i d   t



 

l

 



y

g

y

g

LH granüloza hücrelerinde progesteron oluşumunu 



uyarır ayrıca cAMP↑

FSH etkisini güçlendirir

Folikül sıvısından kaynaklanan östrojen önce negatif 



Folikül sıvısından kaynaklanan östrojen önce negatif 

geri bildirim ile GnRH,FSH ve LH yı baskılar

Dominant folikülden siklusun 12 13  günüde aşırı 



Dominant folikülden siklusun 12-13. günüde aşırı 

artan östrojen salgısı ve progesteronun etkisi ile  

hipotalamus ve hipofiz üzerine pozitif geri bildirimi

p

p

p



g

sonucu LH ve FSH ovulasyon öncesi pik yapar

Ovulasyon sonrası korpus luteumdan salgılanan 



y

p

g



progesteron ve östrojen GnRH,FSH ve LH yı inhibe 

eder (+ inhibin FSH yı baskılar)



Ovaryum Döngüsü – Yumurtlama ve Luteal Evre

Ovaryum Döngüsü – Yumurtlama ve Luteal Evre

y

g

y

g

Ovaryum Döngüsü –Luteal Evre ve Geç Luteal Evre

Ovaryum Döngüsü –Luteal Evre ve Geç Luteal Evre

y

g

ç

y

g

ç

Yumurtalık Hormonlarının İşevleri

Yumurtalık Hormonlarının İşevleri

şş

Östrojenler östradiol



Östrojenler- östradiol

Pregestinler- progesteron



Yumurtalık Hormonları  - Östrojen ve progesteron

Yumurtalık Hormonları  - Östrojen ve progesteron

j

p g

j

p g



β-östradiyol, östron, östriyol 

P

t

 



dihid k i

t



Progesteron, 17-α-dihidroksiprogesteron

Sentezleri kolesterolden



Kanda albümin, östrojen ve progesteron bağlayıcı 

globülinler bağlı taşınım

Östrojen karaciğerde konjuge edilir, atılır



Progesteron salgılandıktan kısa süre sonra diğer 

g

g

ğ



steroidlere yıkılır

Östrojenlerin etkileri

Östrojenlerin etkileri

Östrojen düzeyleri pübertede artar



Kadın üreme organlarında anabolik etki ile

jj

Kadın üreme organlarında anabolik etki ile



Uterus, tüpler, vajina büyür ve fonksiyonel olur

Dış genitalleri büyütür



Vajina epitelini değiştirir, dayanıklılığını artırır

Uterus ve tüp endometriyumunda stromal 



proliferasyon ve bezlerinde artış yapar

Tüplerdeki siliyer aktiviteyi artırır



Dış genitallerde büyüme, mons pubisde ve labia 

d

l

majorde yağlanma



Overlerde oogenezi uyarır ve folikül büyümesini 

b l t

başlatır


Östrojenlerin etkileri

Östrojenlerin etkileri

Memelerde 



jj

Stromal dokuyu geliştirir



Kanal sistemlerini artırır

Kanal sistemlerini artırır



Yağ birikimini artırır

Kemiklerde



Osteoblastik aktiviteyi artırır

Osteoblastik aktiviteyi artırır



Kemik cismi ve epifizin birleşmesine neden 

olur



Eksikliğinde matriks de zayıflar



Eksikliğinde matriks de zayıflar

Östrojenlerin etkileri

Östrojenlerin etkileri

Metabolizmada



jj

Protein sentezini artırır



Metabolik hızı hafif artırır

Metabolik hızı hafif artırır



Deri altı yağ dokusunu artırır

Derinin 


Y m şak e dü gün olmas n  sağlar

Yumuşak ve düzgün olmasını sağlar



Damarlanmasını artırır

Böbreklerde



S  

  t   t t l

 

t



Su ve tuz tutulumunu artırır

Progesteronun etkileri

Progesteronun etkileri

gg

Ut

t   



tü l d

Uterusta ve tüplerde



Siklusun 2. yarısında endometriyumda ve 

mukozada sekresyonla ilgili değişiklikleri 

başlatır


Uterus kasılmalarının şiddetini ve sıklığını 

azaltır



Memede



Al

l hü


l i i  

lif


 

Alveol hücrelerinin proliferasyonunu artırır



Menstrüel döngü

Menstrüel döngü

gg

Ort. 28 gün



Kanamanın başladığı gün 1  gün

Kanamanın başladığı gün 1. gün





Folliküler faz

O

 



l

l



Ovum olgunlaşması



Ovulasyon

Ovum serbestlenmesi





Lüteal faz

Korpus luteum oluşumu



Endometrium gelişimi

g ş



Blastokist hazırlığı



Gebelik oluşmaz ise

Gebelik oluşmaz ise



Mens


Menstruel döngüde uterus değişiklikleri

Menstruel döngüde uterus değişiklikleri

g

ğ ş

g

ğ ş

Periyodik olarak kanda ovaryan hormonların gösterdiği 



değişikliğe endometriyumun cevabı

1-5. günler:  Menstruel faz – uterusun iç yüzeyi 



endometriyumun en derin parçası hariç dökülür

l

lif



if f

d



6-14. günler:  Proliferatif faz – endometriyum 

kendini yeniler

8   ü l

  S k



  f

d

i



 

15-28. günler:  Sekretuar faz – endometriyum 



embriyonun implantasyonuna hazırdır

O

d  f likül  f  

 

lif

if f

 lü



Overde foliküler faz uterusta proliferatif faza, lüteal 



faz sekretuar faza karşılık gelir.

Menstruasyon

Menstruasyon

yy

Fertilizasyon oluşmaz ise:



progesteron düzeyi azalır

progesteron düzeyi azalır

Spiral arterler kıvrılır ve kasılır 



(prostoglandinlerin de etkisiyle), endometriyal 

hücreler ölmeye başlar

Fonksiyonel tabaka kendini sindirmeye başlar 



Spiral arterler son bir kez kasılır sonra aniden 

p

gevşer ve açılır



Kapiller yataktan sızan kan  lökositler ve 

Kapiller yataktan sızan kan, lökositler ve 

soyulan  fonksiyonel tabaka dökülür (40 ml 

kan+35ml seröz sıvı-pıhtılaşmaz)

35

p



ş

)


Rahim Duvarı

Rahim Duvarı

Menstruel siklus: 

Yumurta Olgunlaşması ve Endometrium Büyümesi

Menstruel siklus: 

Yumurta Olgunlaşması ve Endometrium Büyümesi

g

y

g

y

Menstrüel döngünün endokrin kontrolü: Lüteal evre

Menstrüel döngünün endokrin kontrolü: Lüteal evre

gg

Granuloza hücreleri → korpus luteum →



progesteron

↑ progesteron & östrojen:



p g

j

Endometriyumu devam ettirir



İnhibin → yeni folikül gelişimini baskılar

İnhibin → yeni folikül gelişimini baskılar

Vücut sıcaklığı artar (progesteron etkisi)



Menstrüel döngünün endokrin kontrolü: 

Geç Lüteal evre

Menstrüel döngünün endokrin kontrolü: 

Geç Lüteal evre

çç

G b lik  l

 ↑

t

 ö t j  & i hibi



Gebelik olursa: ↑ progesteron, östrojen & inhibin

devam eder



Gebelik yok: ↓ progesteron, östrojen & inhibin

Mens, ↑ FSH & LH → yeni folikül gelişir



Mens, ↑ FSH & LH → yeni folikül gelişir

Hormonlar ve Ovaryum-Uterus Döngüleri

Hormonlar ve Ovaryum-Uterus Döngüleri

y

g

y

g

Ovulasyon ve menstruasyon döngüsü

Ovulasyon ve menstruasyon döngüsü

Insert fig. 20.35

Insert fig. 20.35


Mestrüel Döngü

Mestrüel Döngü

gg

Ovulasyon ve menstruasyon siklusu

Ovulasyon ve menstruasyon siklusu

y

y

y

y

Kadınlarda Aylık Ritmin Düzenlenmesi

Kadınlarda Aylık Ritmin Düzenlenmesi

yy

Hipotalamustan (arkuat nükleus) GnRH salgısı her 1-2 



saatte bir 5-25 dakika süreyle gerçekleşir

GnRH salgısı sürekli olursa FSH ve LH salgısı kaybolur





Atımlı GnRH salgısı sonucu LH atımlı salınır

g



Östrojen ve progesteronon negatif geri bildirim etkisi 

“eklemeli”dir (additive).

eklemeli dir (additive).

Korpus lüteumdan salgılanan İnhibin FSH ve LH yı 



baskılar

baskılar


Ovulasyondan önce östrojen LH üzerine pozitif geri 

bildirim oluşturur

bildirim oluşturur



Kadında Cinsel Aktivite

Kadında Cinsel Aktivite

P i ik  


l k l 

l   b l


Psişik ve lokal uyarımla başlar

Klitoris, vajinal mukoza ve memeler kanla dolar-



,

j

ereksiyon



Vestibüler bezler salgıları ile vestibül 

Vestibüler bezler salgıları ile vestibül 

kayganlaştırır-lubrikasyon

Orgazm kas kasılmaları gerilmeleri  kan basıncı 

Orgazm – kas kasılmaları-gerilmeleri, kan basıncı 



ve nabız artışı ve uterusun ritmik kasılmaları

Kadınların orgazm sonrası refrakter dönemi 



yoktur

Kadında Üretkenlik

Kadında Üretkenlik

Ovulasyondan sonra 24 saat içinde ovum canlı



y

4

ç



Ovulasyondan 4-5 gün öncesi ve bir gün sonrası 

içerisinde fertilizasyon

içerisinde fertilizasyon



Yumurtanın Olgunlaşması ve Döllenme

Yumurtanın Olgunlaşması ve Döllenme

g

ş

g

ş

Plasentanın İşlevi

Plasentanın İşlevi

şş

Amniyon



Amniyon


Koryon 




Plasenta 

Alış veriş



Alış-veriş

Hormonlar



İnsan koryonik Gonadotropini-hCG

Progesteron



Progesteron



Plasenta

Plasenta

Plasentanın işlevleri

Plasentanın işlevleri

şş

Anne ve fetüs kanı arasında gaz ve diğer 



g

ğ

moleküllerin alış veriş bölgesi



Gebeliğin devamlılığının sağlanması

Gebeliğin devamlılığının sağlanması



Gaz değişimi:

0

2



ve C0

2

.



Besin değişimi

Besin değişimi.



Atık değişimi.

Protein ve enzimlerin sentezi.



GEBELİKTE HORMONAL FAKTÖRLER

GEBELİKTE HORMONAL FAKTÖRLER

İnsan koryonik gonadotropini



Östrojen


Östrojen


Progesteron

İnsan koryonik somatomammotropini



hCG (insan koriyonik gonadotropini)

hCG (insan koriyonik gonadotropini)

(

y

g

p

)

(

y

g

p

)

Sinsityotrofoblast hücreleri



hCG

l l


hCG salgılar:

Korpus luteumun 



bozunmasını engeller

g



Embriyoya karşı immün 

yanıtı baskılar.

Tiroidi uyarabilir.



Etkileri LH’a benzer.

Gebelik testinin temelidir



Kanda ovulasyondan 8-9 

gün sonra tespit edilebilir

gün sonra tespit edilebilir

En son mens. Periyoddan 



60-80 gün sonra tavan 

yapar


Plasental hormonlar

Plasental hormonlar

hCS ( insan koryonik somatomammotropini):



Etkileri GH ve prolaktine a benzer

Etkileri GH ve prolaktine a benzer



5. haftada salgısı başlar

h

di b b


i ki l

hCS ve GH diyabet benzeri etki oluşturur



Östrojen:

Sinsityotrofoblastlardan salgılanır



Endometriyal büyüme

y

y



Embriyonal hücre çoğalmasında hızlanma

Prolaktin salgısının baskılanması



Prolaktin salgısının baskılanması

Memelerde duktal yapıların büyümesi



Anne uterusunda gelişme

Anne uterusunda gelişme



Annede pelvik ligamanlarda gevşeme



Plasental hormonlar

Plasental hormonlar

Progesteron:



k

l

l



b k l

Uterus kasılmalarını baskılar.



Uterus büyümesini uyarır.

b y

y



LH ve FSH yı baskılar.

Memede alveoler dokuların gelişimini 



uyarır.(süt yapımını baskılar)

Gebelikteki diğer hormonal faktörler

Gebelikteki diğer hormonal faktörler

ğğ

Hipofiz salgısı- kortikotiropin, tirotiropin, 



prolaktin artar/ FSH LH baskılanır

prolaktin artar/ FSH,LH baskılanır

Adrenokortikal glukokortikoidler hafif artar



Aldosteron artar

Tiroksin salgısı artar



Tiroksin salgısı artar

Paratiroid hormon salgısı artar



Overler ve plasentadan Relaksin salgısı artar



Anne Vücudunun Gebeliğe Yanıtı

Anne Vücudunun Gebeliğe Yanıtı

ğğ

Döllenme öncesi

4 ay

7 ay


9 ay

Anne Vücudunun Gebeliğe Yanıtı

Anne Vücudunun Gebeliğe Yanıtı

GI sistem – sabah kusmaları (yüksek östrojen ve 



ğğ

(y

j



progesteron)

Üriner sistem – idrar yapımında artış



Glomerül filtrasyon hızında %50 artış

Solunum sistemi –solunum dk hacminde artışş



ödematöz ve nazal konjesyon

Dispne (geç dönemde) 



Dispne (geç dönemde) 

Kardiyovasküler sistem – kan hacminde % 25-40 artış



Kalp debisinde % 30-40 artış

Kalp debisinde % 30-40 artış



Alt ekstremite venöz basıncında artış, variköz venler 

ve ödem

ve ödem


Anne Vücudunun Gebeliğe Yanıtı

Anne Vücudunun Gebeliğe Yanıtı

Ağırlık artışı



ğğ

ğ

ş



Yaklaşık 11 kg

3.5 kg fetüs



3.5 kg fetüs

2 kg amniyos sıvısı, plasenta, fetal membranlar



Uterus +1 kg

Uterus +1 kg



Memeler +1 kg

h

d

k



Kan ve hücre dışı sıvı +3 kg

1,5 kg yağ birikimi



İştah artar!!

ş


Anne Vücudunun Gebeliğe Yanıtı

Anne Vücudunun Gebeliğe Yanıtı

ğğ

Bazal metabolizma hızı artar



Bazal metabolizma hızı artar

Isı üretimi artar



Maternal besinsel ihtiyaçlar artar

+ demir  + D vitamini



+ demir, + D vitamini



DOĞUM

DOĞUM

Gebelik sonuna doğru (yaklaşık 40 hafta) 



östrojen:

j



Myometriyumda oksitosin reseptörlerini 

yapımını uyarır

yapımını uyarır.

Prostoglandin reseptörlerini yapımını uyarır.



Myometriyum hücreleri arasındaki yarık 

bağlantıların yapımını uyarır.

Östrojen/progesteron oranı bozulur.



Doğum 

Doğum 

ğğ

Insert fig 20 52

Insert fig. 20.52


Doğum 

Doğum 

ğğ

Doğum düzenleyicileri

Doğum düzenleyicileri

Eylemin başlaması



y

ş



Gerilme uyarısı

Ok i


i  

Oksitosin 



Prostaglandinler

g



Pozitif geri bildirim



i



↑ gerim →

↑ Oksitosin



Doğum sonlanır

U

 



Uyaran 

Doğum 

Doğum 

ğğ

Süt Verme (Laktasyon)

Süt Verme (Laktasyon)

Meme bezleri:



(

y )

(

y )

Gelişim için GH,Prl, Adr. 



Glik.,İns. gerekli

Süt yapımı ve salgısından 



y p

g

sorumlu alveoller içeren 



bezler.

Gelişmesi için 



Progesteron gerekir 

Alveolden ikincil 



tübüle.

Ampulla:



Besleme sırasında süt 

birikir

birikir.


Nöroendokrin refleks:

Besleme ile prolaktin salgısı 



artar.

Emme PRH salgısını uyarır.



Laktasyon

Laktasyon

yy

Hipotalamustan PRF 



salgılanır.

Ön hipofizden



prolaktin salgılanır:

Süt yapımı uyarılır.



Prolaktin salgısı 

g

primer olarak PIH ile 



kontrol edilir.

“Süt fışkırması” için



oksitosine ihtiyaç 

vardır


vardır.

Prolaktinin etkileri

Prolaktinin etkileri

i

li



i

Hiperglisemi



Glukoz intoleransı

Hipogonadizm (GnRH ve ovulasyon 



baskılanır)

baskılanır)

Davranışsal etkiler(depresyon, anksiyete)



Osmotik etki (su ve tuz tutulumu)

Meme alveol epitelinde proliferasyon



Meme alveol epitelinde proliferasyon

Süt proteinleri ve laktaz sentezi



Laktasyon

Laktasyon

yy

Süt-Fışkırma Refleksi

Süt-Fışkırma Refleksi

Insert fig. 20.55



Laktasyon ve oksitosin 

Laktasyon ve oksitosin 

Annenin bebeği 

görmesi, sesini 

görmesi, sesini 

duyması

Meme başının uyarımı

Emme hareketi süt 

Emme hareketi süt 

fışkırmasını uyarır 

(bilateral)

Yüklə 2,79 Mb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin