Qametogenez və meyoz. Bir xromosom dəsti olan hüceyrə haploid
(haplos– sadə), ikiqat xromosom dəsti olan hüceyrə isə diploid (diplos–
ikiqat) adlanır. Hüceyrənin cinsiyyətli bölünməsi mürəkkəb proses olmaqla
bu zaman xromosomların miqdarı yarıya qədər azalır. Mayalanma zamanı
xromosomların başlanğıc miqdarı bərpa olunur. Canlı orqanizmlərin
cinsiyyət hüceyrələrinin inkişafı prosesi qametogenez, erkək fərdlərdə
spermogenez, dişilərdə isə –ovogenez adlanır.
Mitoz – qeyri-cinsi çoxalma təbii seçmə yolu ilə somatik hüceyrələrin
çoxalması zamanı möhkəmlənmiş mürəkkəb proses olub DNT mole-
kullarının və xromosomların reduplikasiyası (ikiləşməsi) və bərabər sürətdə
qız hüceyrələrə keçməsindən ibarətdir.
125
Şəkil 7. Heyvan hüceyrəsinin 4 xromosomla mitotik (haploid miqdar=2) bölün-
məsinin sxemi (K.Villi, B.Dete, 1975)
A– interfaza (sakitlik mərhələsi);
B– ilkin profaza (sentriolalar ayrılıb);
Vvə Q– son profaza;
D– metafaza;
E – ilkin və son anafaza
Z– telofaza; (nüvə qişası əriyir, sitoplazmanın bölünməsi başlayır).
1– xromosom;
2– sentromer;
3– nüvəcik;
4– nüvə;
5– nüvə qişası;
6– sentriol;
7– ulduz və çıxıntılar
|
