Fяxrяddиn mustafayev

 
 
Robert Kox  
(1843-1910) 
 
Mikrobiologiya  elminin  əsas  banilərindən  biri, 
dünya  bakteriologiya  elminin  yaradıcısı,  professor, 
Nobel  mükafatı  laureatı,  dünya  şöhrətli,  məşhur  alman 
alimi  Robert  Koxun  biologiya,  təbabət  və  baytarlıq 
təbabəti  elmlərinin  inkişafında  müstəsna  xidmətləri 
olmuşdur.  O,  1866-cı  ildə  Cettingen  Universitetini 
bitirərək,  1872-ci  ildə  Volşteyn  şəhərində  sanitar 
həkimi  vəzifəsində  işləmiş  və  primitiv  laborotoriya 
təşkil  edərək  qarayaranın  sporları  ilə  ağ  siçanları  yoluxdurmuş,  ilk  dəfə  olaraq 
mikroorqanizmləri  yetişdirmək  üçün  bərk  qida  mühitindən  (jelatin  və  buğanın 
qan  serumundan  ibarət)  istifadə  olunmasını  təklif  etmişdir.  Alim  1878-ci  ildə 
yara infeksiyalarının etiologiyası haqqında ilk elmi əsərini dərc etdirərək burada 
Henle-Kox  üçlüyünü  –  triadasını  ətraflı  şərh  etmişdir.  Bu  triadanın  başlıca 
müddəaları  –  bakterioskopiya,  mikroorqanizmlərin  süni  qida  mühitlərində 
yetişdirilməsi  və  bioloji  sınağın  qoyulmasından  ibarətdir.  R.Koxun  ən  böyük 
xidmətlərindən  biri  də  1882-ci  ildə  vərəmin,  sonralar  isə  vəbanın  (1884) 
törədicisini  kəşf  etməsidir.  O,  Berlində  təşkil  edilən  R.Kox  adına  İnfeksion 
Xəstəliklər İnstitutunun ilk direktoru olmuş (1891-1904) və burada fundamental 
elmi – tədqiqat işləri aparmışdır. Alimin təşəbbüsü ilə bakterioloji texnikada ilk 
dəfə  olaraq  anilin  boyalarından,  immersiya  (yağ)  sistemindən  və  Abbe 
kondensatorundan  istifadə  olunmuş  və  diaqnostiki  tuberkulin  preparatı 
hazırlanmışdır.  R.Kox  dünya  bakterioloqlar  məktəbinin  banisi  olmaqla  böyük 
bakterioloqlar ordusu yaratmışdır (E. Berinq, F.Lefler, R.Pfeyfer və b.). Alimin 
ən  böyük  səhvi  İ.İ.Meçnikovun  kəşflərini,  xüsusilə  faqositoz  təlimini tamamilə 
inkar etməsi və onunla heç bir elmi əməkdaşlığa razılıq verməməsi olmuşdur. 

---

 
34