Fяxrяddиn mustafayev

Transkripsiya  –  hüceyrənin  nüvəsində  baş  verməklə,  DNT 
molekulunun  müəyyən  genin  sahəsində  DNT-asılı  RNT-polimeraza 
Kodun 
birinci 
nukleo-
tidi 
 
Kodun ikinci nukleotidi 
Kodun 
üçüncü  
nukleotidi 
 
U 
S 
A 
Q 
 
U 
Urasil 
UUU 
UUS 
UUA 
UUQ 
Fenil-
alanin  
Leysin 
USU 
USU 
USA 
USQ 
Serin 
UAU 
UAS 
UAA 
UAQ 
Tirozin 
Nonsens 
UQU  
UQS  
UQA  
UQQ 
Sistein 
Nonsens 
Triptofan 
U 
S 
A 
Q 
S 
Sitozin 
SUU 
SUS 
SUA 
SUQ 
 
Leysin 
SSU 
SSS 
SSA 
SSQ 
Prolin 
SAU 
SAS 
SAA 
SAQ 
Histidin 
Qlut. turş. 
SQU  
SQS  
SQA  
SQQ 
Arginin 
U 
S 
A 
Q 
A 
Adenin 
AUU 
AUS 
AUA 
AUQ 
 
İzoley-
sin 
Meti-
onin 
ASU 
ASS 
ASA 
ASQ 
Treonin 
AAU 
AAS 
AAA 
AAQ 
Aspar. tur. 
Lizin 
AQU  
AQS  
AQA  
AQQ 
Serin 
arginil 
U 
S 
A 
Q 
Q 
Quanin 
QUU 
QUS 
QUA 
LQU
Q 
 
Valin  
Valin 
QSU 
QSS 
QSA 
QSQ 
Alagin 
QAU 
QAS 
QAA 
QAQ 
Asparagin 
Qlutamin 
QQU  
QQS  
QQA  
QQQ 
Qlisin 
U 
S 
A 
Q 

---

 
149 
fermentinin  m-RNT  sintez  olunur  (cədvəl  12).  Splaysinq  prosesi  zamanı 
formalaşmış  m-RNT  əmələ  gəlir.  Translyasiya  prosesi  sitoplazmada 
ribosomlar  üzərində  nəqliyyat  RNT-nin  iştirakı  ilə  baş  verir  və  amin 
turşularının  bioloji  polimerləşməsi  hesabına  polipeptid    zəncirin  sintezi 
m-RNT  matrisinin  translyasiyası  nəticəsində  mövcud  olur.  Translyasiya 
yalnız  m-RNT-nin  ribosomla  birləşməsi  zamanı  baş  verir.  Bu  prosesin 
normal  getməsi  üçün  r-RNT  molekulları  uyğun  amin  turşularına 
birləşməlidir.  Hüceyrənin  ribosomlarında  2  şırım  olur  ki,  onların  biri 
böyüyən  polipeptid  zənciri,  ikinci  isə  m-RNT-ni  saxlayır.  Ribosomlarda 
həmçinin  n-RNT  molekullarını  birləşdirən  2  fərqli  sahə  (sayt) 
mövcuddur.  Birinci  P-sahə,  yaxud  peptidli  sayt  adlanmaqla,  peptid 
rabitələr  hesabına  birləşən  amin  turşuları  ilə  yüklənir.  İkinci  A  –  sahə, 
yaxud  aminoasil  sayt  isə  ribosomlara  daxil  olan  aminoasil-n-RNT-lərin 
saxlanmasına  zəmin  yaradır.  Ribosomda  zülalın  biosintezi  bir-birini 
ardıcıl  olaraq  müşayət  edən  3  mərhələ  –  inisiasiya,  elonqasiya  və 
terminasiya  ilə  davam  edir.  Splaysinq  –  intronlar  (kodlaşmayan  və 
özündə  heç  bir  informasiya  saxlamayan  sahələr)  kəsilib  çıxarıldıqdan