Berilgan. Yozuvning har xil turlari yozuvning rivojlanish bosqichlarida tahlil qilinadi

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 2 | ISSUE 11 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor
 
 SJIF 2022: 5.947 
Advanced Sciences Index Factor 
 ASI Factor = 1.7 
479 
w
www.oriens.uz
November
2022
 
Bunda biz ingliz tilidagi so`zlarni to`g`ri talaffuz qilishimiz uchun transkripsiyadan
foydalanamiz va o`rganishimizni yanada osonlashtiramiz. Lekin, transkripsiya
hamma uchun birdek emas. Bu yozuv ma`lum bir ehtiyoj uchun foydalaniladi holos. 
Uning imkoniyatlari boshqa yozuv turlariga qaraganada biroz kamroq. Bu 
yozuvning chet tillarini o`qish va o`qitishdagi ahamiyati va roli juda ham katta. 
Hattoki, hozirgi kunda bu yo`nalishda Xalqaro Fonetik Assotsatsiyasining lotin
tili 
grafikasi 
asosida 
yaratilgan 
transkripsiyasi 
ham 
keng 
qo`llaniladi.
Transkripsiyaning yana bir tarmog`i bu – 
transliteratsiya
hisoblanadi. 
Transliteratsiya bu bir tildagi belgi yoki harflarni ikkinchi tildagi belgi va harflar 
bilan ifodalashdir. Misol uchun, ingliz tilidagi 
summit
so`zining transkripsiyasi
[s/\mit] yoki
card
so`zi [ka:d] bo`ladi. Bu bizga talaffuzimizni yaxshilashimizga 
yordam beradi.
Bugungi kundagi zamonaviy yozuvlardan biri bu ko`zlari ko`r insonlar uchun 
yozuv hisoblanadi. Bu yozuv o`z ichiga Brayl alifbosini oladi. Brayl alifbosi – bu 
bo`rtma harflardan iborat shriftlar. Bu alifbo L.Brayl tomonidan yaratilgan. Brayl 
shrift asosida 6 nuqtani turli vaziyatlarda qo`llash yotadi. Lekin ixtirochi bu alifboga 
lotin tilidagi harflar ketma ketligini asos qilib olgan. Bu alifbo bo`yicha o`zbek 
yozuvchilaridan A. Qodiriy (“O`tgan kunlar”) va V. G`afurov (“Vafodor”) asarlari
nashr qilingan. Ko`zi ojizlar uchun hozirgi kunda bu yozuv tufayli juda ko`plab 
kitoblar shu yozuv bo`yicha nashr qilinyapti. Nafaqat kitoblar, balki, elektron 
ma`lumotlar ham ular uchun maxsus ishlab chiqilyapti. Bu ular uchun juda ham
katta imkoniyatlarni ochib beradi.
XULOSA 
Yuqorida keltirilgan barcha ma`lumotlardan shunday xulosaga kelishimiz 
mumkinki, yozuvning hayotimizdagi ahamiyati biz tasavvur qilganimizdan ko`ra 
ko`proq. Har bir rivojlanayotgan til uchun yozuvning o`rni beqiyos. Chunki til 
rivojlanishi uchun ham yozuv kerak. Yozuvlarning barcha turi esa o`ziga hos 
vazifani bajaradi. Biz har xil vaziyatlarda har xil yozuv turlaridan foydalanamiz. 
Faqat asosiy muammo yozuvlardan to`g`ri aniq foydalanishdir. Buning uchun esa 
yozuv haqida umumiy tushunchaga ega bo`lishimiz kerak.
REFERENCES 
1.
Xolmanova Z. Tilshunoslikka kirish. Toshkent 2007. 
2.
M.T. Irisqulov. “Tilshunoslikka kirish”. Toshkent. “Yangi asr avlodi” 2009 
3.
Prof. Karimov S.A “Tilshunoslik nazariyasi” Samarqand 2012 
4.
O`zME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil 

---