Bərk ciSİMLƏRDƏ defektləR

Qeyri-stexiometriya

Bir çox birləşmələrin tərkibi bir qayda olaraq nəzərə çarpan dərəcədə stexiometrik tərkibdən çıxır və onların stexiometrik tərkibdən çıxır və onların stexiometrik tərkibini saxlamaq çətin olur.İonların artığını kristal qəfəsdə kationların və anionların vakansiyası formasında düyünlər arasında paylanır.Məsələn ,II-VI qrup elementlərin əmələ gətirdiyi CdS və ZnO göstərmək olar.Binar birləşmələrin qeyri-stexiometrikliyi müxtəlif səbəbdən ola bilər.Qeyd olunduğu kimi NaCl kristalı natrium buxarı mühitində qızdırıldıqda kristala Na atomu keçir.Artıq Na atomu qəfəsdə normal yerini tutur və eyni zamanda natirium kationuna uyğun eyni miqdarda anion vakansiyası əmələ gəlir.Kristalın elektroneytrallığı saxlandığı üçün uyğun olaraq əmələ gələn anionlar vakansiyası elektronlarla tutulur.Buna F-mərkəzi deyilir.Bu mərkəzin yaranması ilə əlaqədar olaraq kristal göy rəngə boyanır.Na⁺ ionunun əmələ gəlməsi ilə əlaqədar olaraq elektron artığı yeni yaranmış anion düyünlərdə lokallaşır,anion vakansiyası yaranır.

Şəkil F –mərkəzin sxematik təsviri

Anion düyünlərində lokallaşmış elektronlar (F –mərkəz) ion kristallarda xarakterik elektirik və optiki xassəsinə təsir edir.İzolyator olan ion kristallar n-tip yarımkeçirici olur.Şəffaf kristallar yaşıl ,göy ,sarı rəngə çevrilir.NaCl kristalın Na atomunun buxarında qızdırıldıqda Na/Cl nisbəti dəyişir,1 sm ³ Na atomumun artığı 10¹⁶-10¹⁹ çatır.Kristalın sıxlığı azalır,daha doğrusu xlor atomunun miqdarı azalır,ona görə də formula NaCl_1-x kimi yazılır.Quruluşunda