Bernulli tenglamasi — gidrodinamikaning asosiy tenglamasi. Suyuqlik oqimi barqaror (statsionar) boʻlganda suyuqlikning oqish tezligi v bilan bosimi r orasidagi munosabatni ifodalaydi. Bernulli tenglamasi ga koʻra suyuqlik koʻndalang kesimi oʻzgaruvchan gorizontal quvurdan oqayotgan boʻlsa, quvurning tor joylarida suyuqlikning tezlign kattaroq, bosimi kichikroq va, aksincha, quvurning keng joylarida bosimi kattaroq, tezligi kichikroqboʻladi. Bernulli tenglamasi gidravlika masalalarini yechishda, mas, quvurning biror koʻndalang kesimidan vaqt birligida oqib oʻtayotgan suyuqlik (yoki siqilgan gaz) miqdorini hisoblashda ishlatiladi. Buning uchun Pito naychasi yordamida suyuqlikning bosimi aniqlanadi. Bernulli tenglamasi ning gidravlika va texnika, gidrodinamikada muhim ahamiyati bor. Hajm birligidagi suyuqlik energiyasining saqlanish qonunidan foydalanib D. Berpulli chiqargan (1738).
Bernulli tenglamasiga oid rasm
Bernulli qonuni: gorizontal oqayotgan suyuqlikning tezroq oqayotgan nuqtalarida bosim sekinroq oqayotgan nuqtalarga nisbatan kichik boʻladi.
Bernulli tenglamasi qanday keltirib chiqariladi?
Siqilmaydigan suyuqliklar oʻzgarmas hajmiy oqimni ushlab turishi uchun quvurning ingichka qismiga yetib kelganda tezlashishi kerak. Shu sababli ingichka joʻmrak quvurdagi suvning tezlashishiga olib keladi. Ammo bir narsa sizni oʻyga solayotgan boʻlishi mumkin. Agar suv siqilish paytida tezlashsa, u qoʻshimcha kinetik energiya oladi. Bu qoʻshimcha kinetik energiya qayerdan keladi? Joʻmrakdanmi? Quvurdanmi?
Biror jismga kinetik energiya berish uchun uning ustida ish bajarilishi kerak. Buni ish-energiya qonuni bilan tushuntirish mumkin.
Biror jismga kinetik energiya berish uchun uning ustida ish bajarilishi kerak. Buni ish-energiya qonuni bilan tushuntirish mumkin.
Quyidagi chizmada chapdan oʻngga qarab oqayotgan suv nayi koʻrsatilgan. Belgilangan suv hajmi cheklangan hududga kirishi bilan u tezlashadi. Belgilangan suvning chap tomonidagi F1, bosimidan kelib chiqqan kuch uni oʻng tomonga itaradi va musbat ish bajaradi, chunki kuchning yoʻnalishi suyuqlik harakati bilan ustma-ust. Belgilangan suyuqlikning oʻng tomonidagi F1bosimidan chapga yoʻnalgan kuch hosil boʻladi va u manfiy ish bajaradi, chunki kuchning yoʻnalishi suyuqlik harakatiga qarama-qarshi.
Quyidagi chizmada chapdan oʻngga qarab oqayotgan suv nayi koʻrsatilgan. Belgilangan suv hajmi cheklangan hududga kirishi bilan u tezlashadi. Belgilangan suvning chap tomonidagi F1, bosimidan kelib chiqqan kuch uni oʻng tomonga itaradi va musbat ish bajaradi, chunki kuchning yoʻnalishi suyuqlik harakati bilan ustma-ust. Belgilangan suyuqlikning oʻng tomonidagi F1bosimidan chapga yoʻnalgan kuch hosil boʻladi va u manfiy ish bajaradi, chunki kuchning yoʻnalishi suyuqlik harakatiga qarama-qarshi.
