Bəşəriyyət yer kürəsinin əhalisi, təbiətin fəal hissəsi. Bəşəriyyət nəinki biosferi öz ehtiyaclarına görə istifadə etmək, hətta onu dəyişmək qabiliyyətinə malikdir,O, irq

Bəşəriyyətin inkişaf tarixi-ictimai-iqtisadi formasiyalar


Bəşəriyyət - yer kürəsinin əhalisi, təbiətin fəal hissəsi. Bəşəriyyət nəinki biosferi öz ehtiyaclarına görə istifadə etmək, hətta onu dəyişmək qabiliyyətinə malikdir,O, irq lərə, xalq lara,etnos lara və həmçinin sosial və mədəni qruplara bölünür. Bəşəriyyət fəaliyyətinin bir hissəsi mədəniyyət adlanır.
Tənqidçi mütəfəkkirlər onun tarixini 3 mərhələdən:
1)təbii yəni tarixə qədərki dövr. 2)nöqsanlı içtimai quruluşdan.
3)gələcək ideal cəmiyyət mərhələlərindən ibarət olduğunu irəli sürürdü Fəlsəfi fikrdə tarixi prosesi elmi meyarlar üzrə dövrləşdirmək işində Hegelin böyük xidmətlari olmuşdur..Onun təlimində tarix 3 dovrə bolunur: 1.Şərq dunyası
2. Antik cəmiyyət 3.alman cəmiyyəti.
Amma bu fikirlər sonralar bəziləri tərəfindən inkar edildi.Cunki onlar tarixə subyektiv esasda yanasirdilar.Cəmiyyət tarixinin dərk olunmasinda Veberin böyük rolu olub.O empirizmə qarşı çixib tarixi faktlari sisyemləsdirmək məqsədi .Lakin onun dediyi ideal tip subyektiv model olub realligi əks etdirmir.Mixaylovskinidə rolunu qeyd etmək lazimdi:O Cəmiyyət inkşafinin mərhələrdə olan obyektiv qanunauygun proses kimi tədqiq etməyin metodologiyasini ilk dəfə dialektik materializm fəlsəfəsində işləmişdir.Burada ictimai iqtisadi formasiya anlayısi cəmiyyət tarixinin ümumi- nəzəri təfəkkür səviýyəsində izah olunmasina imkan verir.İctimai iqtisadi formasiya dedikdə tarixin inkisafinin müəyyən mərhələsində duran konkret cəmiyyət tipi nəzərdə tutulur.Bu anlayisda istehsal münasibətləri mühum yer tutur.İctimai iqtisadi formasiya anlayışının mahiyyətini aydın təsəvvür etmək üçün onu cəmiyyət ictimai iqtisadi uklad,dövr və sivilizasiya anlayısları ilə müqayisə etmək vacibdir.İctimai iqtisadi uklad anlayışı müəyyən ictima-iqtisadi formasiya

daxilində istehsal bu və ya digər formasına əsaslanan təsəruffat növünü ifadə edir.İctimai iqtisadi formasiyadan ukladın fərqi budur ki o formasiyaya nisbətən həmişə məhduddur.
İctimai iqtisadi formasiya bütövlükdə cəmiyyətin strukturunu,ictimai iqtisadi uklad isə müəyyən istehsal münasibətlərini ifadə edir.Formasiya tarixi inkişafın müəyyən mərhələsini açıb göstərir amma dövr onun konkret tarixi məzmununu ifadə edir.İctimai iqtisadi formasiya anlayışı sivilizasiya anlayışı ilədə əlaqədardır.Sivilizasiya sosial mədəni birlik fornmaları sistemidir.
İçtimai idarəetmənin sosial institutlarının məçmusu sosial fəlsəfədə çəmiyyətin siyasi sferası: kateqoriyası: ilə ifadə olunur. Siyasi sferanın ilkin əsas ünsürü təşkilatdır. Təşkilat insanların birliyidir, yəni çəmiyyətdə nə isə içtimai bir subyektdir.
İctimai təşkilatların varlığının əsasında ançaq çəmiyyət, onun inkişaf qanunları, onun müxtəlif amilləri durur. Cəmiyyətdə hər hansı bir təşkilatın yaranması ona olan tələbatla bağlıdır.Təşkilatlar öz fəaliyyətlərində bu tələbatı ödəyir. Bu tələbatlar hansılardır:Cəmiyyətin istehsal, əmək fəaliyyəti, içtimai proseslərin, eləçə də çəmiyyətin sosial həyatının, insanlararası münasibətlərin idarə olunması zərurəti çəmiyyətdə siyasi təşkilatların yaranmasının əsas amilidir.