Beslenme ve İMMÜn sistem etkiLEŞİMİ

BESLENME ve İMMÜN SİSTEM ETKİLEŞİMİ

• Anne sütü “soğuk zincire gerek duymayan canlı aşı”olarak tanımlanabilir. İçindeki bağışıklık maddeleri;

• Immünoglobülinler (S-IgA, IgM, IgG),

• Laktoferrin,

• Lisosim,

• Laktoperoksidaz,

• Interferon,

• Bifudus etmeni,

• Lenfositler,

• Makrofajlar,

• Komplement (C3, C4),

• Oligosakkaritler

A vitamini

• Karotenlerin yetersizliğinde;

• T - yardımcı hücre cevabı 

• Interleukin ,

• Antibody cevabı ,

• Hücresel immünite değişir. (Tümör)

• Ekleme  NK - hücre aktivitesi .

• Makrofaj sitotoksik kapasitesi .

C vitamini

• İmmün sistemi baskılayan Histamini etkisizleştirir.

• Ekleme hücresel immüniteyi arttırır. (özellikle Influenzada etkili)

E Vitamini

• Hücre zarının dayanıklılığını arttırıyor.

• Normal T ve B hücre yapımı için gerekli.

• Eklenmesi immünositimülatör etki yapar.

• Prostoglandin sentezini . (T- hücre aktivitesini baskılıyor.

Çinko

• Yetersizliğinde;

• Timüs bezi hafifliyor.

• T-Killer hücreler ve NK-hücre aktivitesi  (Kanser)

• Aşıların etkisi az oluyor.

• Eklenmesi immün sistemi uyarıyor.

Bakır

• Yetersizliğinde ;

• Timüs hafifler,

• IgG .

• NK hücre aktivitesi 

Demir

• Yetersizse;

• Bakterisidal kapasite .

• Hücresel immünite .

• Ancak fazla alım E.Coli, Staph. Aureus gibi mikroorganizmaların çoğalmalarına yardım eder.

Selenyum

• Glutation peroksidaz için gerekli (Nötrofillerin fagositoz görevini yapmasını sağlıyor).

• Yetersizliğinde antibody üretimi .

• Düşük doz ekleme olumlu.

D vitamini

• Raşitizmde tekrarlayan enfeksiyonlar olması immün sistemle ilişki olduğunu gösteriyor.

• Yetersizliğinde fagositik aktivitede  olduğu ileri sürülmekte.

Folik asit - B12

• Yetersizliğinde lenfoid sistem etkilenir ve antikor yanıtı 

Malnütrisyon ve İmmün Sistem

• Lenfosit alt gruplarında, sitokin yapımında ve lenfosit aktivasyonunda değişiklikler oluşur.

• Anoreksiya Nervosa tanısı alan hastalarda; Sitokin salınımında regülasyon bozukluğu, IL-1 beta TNT düzeylerinde artım, T-alt hücre gruplarında azalma, hücresel sitotoksisite aktivasyonunda bozukluk görülmektedir.

Yaşlılık, Beslenme ve İmmünite

• Nötrofil ve monositlerin fagositik ve bakterisidal kapasitelerinde azalma,

• Nötrofillerin kemotaksik aktivitesinde ve süperoksit yapımında azalma,

• Lenfosit sayısında, CD4+ T-hücrelerinde azalma,

• Neden olarak yaşlılarda çinko, selenyum ve B vitamini eksikliklerinin sık görülmesi

Araştırmalardan Örnekler;

• Yaşlı bireylerde diyetteki elementlerin azlığı ve yetersiz beslenmenin anti-bakteriyel aktiviteyi azalttığı ve özellikle solunum yolları enfeksiyonlarının görülme sıklığını arttırdığı gösterilmiştir.

• Mikro besin öğelerinin eklenmesiyle immün yanıtın düzeldiği, enfeksiyon sıklığının azaldığı, aşı yanıtının yükseldiği izlenmiştir.

Uzun süre cerrahi, dahiliye ve yoğun bakım servislerinde yatan hastalarda beslenme bozuklarına bağlı hayati tehdit edici fırsatçı enfeksiyonlar geliştiği ortaya konmuştur.

• Uzun süre cerrahi, dahiliye ve yoğun bakım servislerinde yatan hastalarda beslenme bozuklarına bağlı hayati tehdit edici fırsatçı enfeksiyonlar geliştiği ortaya konmuştur.

• Besin öğelerinden zengin diyet verildiğinde örneğin Listeria’ya karşı immün yanıtın geliştiği gösterilmiştir.

Selenyum eksikliğinde Coxsackie virüsünün kalp kası üzerindeki zedeleyici etkiyi arttırdığı gösterilmiştir.

• Selenyum eksikliğinde Coxsackie virüsünün kalp kası üzerindeki zedeleyici etkiyi arttırdığı gösterilmiştir.

• Selenyum eksikliği olan hayvanlardan izole edilen virüslerin, selenyum yönünden yeterli beslenmiş hayvanlarda myokard zedelenmesi yapabildiği izlenmiştir.

• Bu araştırmalar; beslenme yetersizliklerinde viral genomda değişikliklerin de ortaya çıkabileceğini ve özellikle endemik besin yetersizlikleri olan toplumlarda yeni enfeksiyon hastalıklarının ortaya çıkabileceğini göstermektedir.

Konağa immün yanıtın yeterli olmasında oksidan ve antioksidanların dengesi giderek önem kazanmaktadır. Optimal immün yanıtın düzenlenmesi için beta-karoten, C ve E vitamini gibi antioksidanlar intraselüler enzimatik fonksiyonları düzelterek mikro organizmalara karşı antibakteriyel etki göstermektedir.

• Konağa immün yanıtın yeterli olmasında oksidan ve antioksidanların dengesi giderek önem kazanmaktadır. Optimal immün yanıtın düzenlenmesi için beta-karoten, C ve E vitamini gibi antioksidanlar intraselüler enzimatik fonksiyonları düzelterek mikro organizmalara karşı antibakteriyel etki göstermektedir.

Enfeksiyonların 0luşturduğu Metabolik ve Biyokimyasal Değişiklikler

• Anoreksiya

• Ateş/Şok

• İskelet kasında önemli kayıplar

• Bazı akut faz proteinlerinin sentezinde , bazılarında 

• Serbest radikal oluşumunda 

• Sempatik sinir sistemi aktivitesinde 

• Plazma mineral metabolizmasında değişiklik

• İmmün sistemin uyarılması,

Bu değişikliklerin bir çoğundan sitokinler (TNF, IL-1, IL-2, IL-6, IL-10) sorumlu tutulmaktadır

• Bu değişikliklerin bir çoğundan sitokinler (TNF, IL-1, IL-2, IL-6, IL-10) sorumlu tutulmaktadır

CHO Metabolizması

• Glikoz oluşumunda ve kullanımında 

• Kaslarda glikojen mobilizasyonunda 

• İnsülin düzeyinde  veya 

Protein Metabolizması

• Tüm vücut protein ve nitrojen düzeylerinde .

• Aktin, myosin vb. sentezinde 

• Tüm vücut protein turnover düzeyinde 

• Kas proteinlerinin yıkımında 

• Ekstremitelerden aminoasit salınımında 

Yağ Metabolizması

• Doku lipoprotein lipaz düzeyinde azalma

• Adipoz lipojenezisinde azalma

• Tüm vücut lipolizinde artış

• Yağ asiti turnover düzeyinde artış

• Hipertrigliseridemi ve hiperkolesterolemi

Karaciğer Metabolizması

• Akut faz proteinlerinin bazılarında (C-reaktif protein, seruplazmin-  1 asit glikoprotein, haptoglobülin) ; bazılarında (transferin, prealbümin, retinol bağlayıcı protein) azalma

• Karaciğer tarafından aminoasit tutumunda (uptake) 

• Hepatik lipojenezis düzeyinde 

• Karaciğer ağırlığında ve DNA/RNA içeriğinde 

• Albümin sentezinde 

Santral Sinir Sistemi

• Ateş

• Anoreksiya

• DMH’de artış

• Hipotalamik / pituiter fonksiyonlarda değişiklikler

• (Kortikotropin salıcı faktör, adreno kortikotropik ve katekolamin hormon düzeylerinde artış)

ENFEKSİYONUN BİREYİN BESLENME DURUMUNA ETKİSİ

• 1. Metabolizma hızlanır.

• Vücut dokularının yıkımı 

• Besin öğelerinin vücuttan atımı 

• (Özellikle protein, A-C Vitamini, Fe, Zn miktarı ) Protein kaybı  Ödeme yol açar. Sıvı-elektrolit kaybı  Dehidratasyona yol açar

• Glikojenoliz, glikoneogenez hızlanır. Üre atımı  (9-11 gr, hatta sepsiste 14 gr)

• Lipoliz de hızlanır  keton cisimcikleri 

• 2. İştahsızlık, bulantı, kusma besin alımını zorlaştırır.

• 3. İlaç tedavisi ve barsak enfeksiyonları ayrıca besinlerin sindirim ve emilimini zorlaştırır.

• Bunlar sonucu - enerji dengesi ve dolayısıyla ağırlık kaybı olur. (2 haftada %8-10)

•  

ENFEKSİYONLU HASTALARIN BESLENMESİ

• Hastanın;

• Ağızdan alabilme,

• Sindirim aygıtının çalışma durumu,

• İshal, kusma, bulantı durumu,

• İdrarla atılan üre, BUN ve elektrolit durumu

• göz önünde tutularak beslenme planı yapılır.

I- Ağızdan alamayan, sindirim aygıtı çalışmayan hastalarda;

• I- Ağızdan alamayan, sindirim aygıtı çalışmayan hastalarda;

• a- İntravenöz(damar içi) beslenme yapılır.

• Kısa süreliGlikoz+ elektrolit çözeltisi

• Uzun süreliGlikoz+ elektrolit+ aminoasit + lipit çözeltisi

• b-Parenteral beslenme uygulanabilir. Ana venlere (vena cava inferior) kateterle girilerek özel ürünler verilir. Her yerde uygulanamıyor. Özel ekip gerekli.

II- Ağızdan yeterince alamayan hastalara

• II- Ağızdan yeterince alamayan hastalara

• Tüple beslenme (gavaj) uygulanır.

• Posasız sıvı besinler akıcı kıvamda hazırlanarak tüple verilir. İçinde şeker, süt, yumurta, meyve suyu, sıvı yağ tahıl ve/veya kurubaklagil unu bulunur. Örnek;

• 5 SB süt, 1 yumurta, 1 KK et, ezmesi, 1/4 SB mercimek unu, 1/2 SB meyve suyu, 1 patates,kabak veya havuç, 2 YK sıvı yağ

• Bu karışım 1500 k.kalori, 70-75 g protein sağlar. (% 15 protein, % 30 yağ, % 55 CHO)

• Artık özel enteral ürünler kullanılmakta

III- Ağızdan alabilen ve sindirim aygıtı çalışan hastalar;

• III- Ağızdan alabilen ve sindirim aygıtı çalışan hastalar;

• a- Dehidratasyon Varsa: AŞTE veya ORS

• 1 lt kaynamış soğumuş su içine 3,5 g tuz, 2,9 g trisodyum sitrathidrat, 1,5 g potasyum klorid, 20.0 g glikoz

• Evde de hazırlanır. 40 g şeker (2 YK), 2.5 g soda (1 ÇK), 3.5 g (1TK) tuz, 5 SB suya karıştırılır. Çay, meyve suyu eklenebilir.

b-İshal Diyeti:

• b-İshal Diyeti:

• Optimal protein, enerji gereksinimi düzeyinde diyet

• Aç bırakılmaz (CHO intorelansı)

• Küçük bebekler emzirilmeye devam edilir.

• Yağı az, posası az diyet verilir.

• Akut dönemde; Yağsız süt, yoğurt, ayran, Pirinç lapa, Şeftali, ekşi elma, koruk , Haşlanmış patates, Bol su, çay

c- Diğer Enfeksiyon Hastalıkları;

• c- Diğer Enfeksiyon Hastalıkları;

• Enerji Gereksinimi: Bol verilir.

• -Çocuklar için 100 - 150 kalori/ kg

• -Yetişkinler için: 30 - 40 kalori / kg

• Protein Gereksinimi: %18-20 oranında veya total nitrojenin enerjiye oranının en az 1 / 150 olması sağlanmalıdır.

• -Çocuklar için: 3 g / kg

• -Yetişkinler için: 1.5 g / kg

CHO Gereksinimi: % 50-60 CHO verilir. Özel durumlarda glikoz infüzyonu yapılıyorsa 3g/kg/gün düzeyini aşmamalıdır. Yoksa birey artan lipojenesizden dolayı hepatomegali ve kolestasiz riski ve lipoprotein metabolizmasında sorunlarla karşıkarşıya kalır.

• CHO Gereksinimi: % 50-60 CHO verilir. Özel durumlarda glikoz infüzyonu yapılıyorsa 3g/kg/gün düzeyini aşmamalıdır. Yoksa birey artan lipojenesizden dolayı hepatomegali ve kolestasiz riski ve lipoprotein metabolizmasında sorunlarla karşıkarşıya kalır.

Yağ Gereksinimi: % 30 kadar verilir. n.3 % 4-6, n.9 % 10-15, n.6 /n.3 oranı 5/1- 10/1 olabilir. Diyetin lipit içeriğinin yüksek olması immün sistemi baskılamakta, sitokin biyolojisini etkilemekte, proinflamatuvar öğelerin dengesini bozmakta ve barsak bakterilerinin lenf sistemine geçişini arttırmaktadır.

• Yağ Gereksinimi: % 30 kadar verilir. n.3 % 4-6, n.9 % 10-15, n.6 /n.3 oranı 5/1- 10/1 olabilir. Diyetin lipit içeriğinin yüksek olması immün sistemi baskılamakta, sitokin biyolojisini etkilemekte, proinflamatuvar öğelerin dengesini bozmakta ve barsak bakterilerinin lenf sistemine geçişini arttırmaktadır.

Diyetteki yağ türü de sitokin biyolojisini etkilemekte.

• Diyetteki yağ türü de sitokin biyolojisini etkilemekte.

• n.6 yağ asitlerinin n.3 ve n.9 yağ asitlerine göre prostoglandin E2 ve sitokin düzeyini daha çok arttırdığı ve böylece inflamasyonu şiddetlendirdiği görüşü benimsenmektedir.

• Zeytinyağının immün sistemi olumlu etkilediği bildirilmektedir.

• Ancak n.3 yağ asitlerinin lipit peroksidasyonunu arttırma olumsuzluğu da var.

• Vitamin-Mineral gereksinimi : Normalde önerilenin (RDA) 2-3 katı kadar olabilir.

• Sıvı gereksinimi : Bol olarak karşılanmalıdır. (30 ml / kg veya 1500 ml / m2 )

Akut dönem:

• Akut dönem:

• Tuzlu ayran, yoğurt, süt, sütlü tatlılar2-4 SB,

• Meyve suyu 1-2 SB,

• Pekmez, bal, reçel 2-3 YK,

• Yumurta,

• Çorbalar

• Bol sıvı ( 30 ml/ kg)

• Daha Sonra Et ve sebzeler eklenir.

Nekahat Dönemi ;

• Nekahat Dönemi ;

• Bol protein,

• Bol enerji,

• Sıvı elektrolit yeterli,

• Hacim yönünden az,

• Yağı az

• Küçük çocuklara her öğün eski yediğinin ¼ fazlasının yedirilmesi önerilir.

ENFEKSİYON HASTALIKLARINDAN KORUNMA

• Özellikle kolostrum ve anne sütü ( en az 6 ay) alınmasının sağlanması, doğumdan hemen sonra emzirmeye başlanması

• Kullanma ve içme sularınn temizliği

• Besin sanitasyonu

• Bireysel temizlik

• YETERLİ ve DENGELİ BESLENME