Beynəlxalq nəqliyyat əməliyyatları

1.Gömrük sistemində Beynəlxalq nəqliyyat əməliyyatları əlaqələri və bu əlaqələrin təşkilinin ümumi prinsipləri barədə sazişlər.
Müasir dövrdə nəqliyyatın bütün növlərində yüklərin və sərnişilərin beynəlxalq daşınmasının təşkili və şərtləri haqqında çoxtərəfli nəqliyyat sazişləri mövcuddur. Çoxtərəfli nəqliyyat sazişləri , onların formal surətdə iştirakçısı olmayan , lakin sazişlərin əsas müddəalarını milli nəqliyyat qanunvericiliyində təkrar edən dövlətlər tərəfindən də tez-tez tətbiq olunur. Müasir dövrdəki nəqliyyat konvensiyalarının müıyyın sistemi mövcuddur və bu sistem fəaliyyət göstərərək aşağıdakı sənədləri özündə əks etdirir :

1. 
   Beynəlxalq əlaqələrin təşkili və ümumi prinsipləri barədə sazişləri;
   
2. 
   Yüklərin və sərnişinlərin daşınmasının vahid ümumi şərtlərinin müəyyən edilməsi barədə sazişləri;
   
3. 
   Dövlətlər arasındakı nəqliyyat əlaqələrinin sadələşdirilməsinə yönəldilmiş sazişlər(məsələn : vaqonlar və konteynerlərin istifadəsi, gömrük prosedurlarının , vergi rejiminin sadələşdirilməsi və sairə məsələlər üzrə ).
   

Bundan başqa nəqliyyat konvensiyaları bəzi beynəlxalq təşkilatların , ilk növbədə BMT və bu sistemin müvafiq ixtisaslaşmış müəssələrinin İKAO, İMO və başqa beynəlxalq nəqliyyat təşkilatlarının fəaliyyəti çərçivəsində təkmilləşdirilir.

Müasir dövlətlərin normativ – hüquqi aktlarında nəqliyyat sahəsində olan bütün kompleks problemlərin, o cümlədən dövlətlərin xarici iqtisadi əlaqələrinin aspektləri kimi yüklərin və sərnişinlərin beynəlxalq daşınmasının , beynəlxalq əlaqələrin hüquqi tənzimlənməsi məsələlərinin təkmilləşdirilməsi üçün müvafiq cəhdləri təşəbbüs göstərir. Bu tendensiya və istiqamət daha çox A.R-nın Rusiya federasiyasının və digər MDB-yə üzv dövlətlərin inkişaf edən qanunvericilik praktikasında, xüsusilə bizim dövlət tərəfindən qəbul edilən ( 11 iyun, 1999-cu il ) “Nəqliyyat haqqında “ qanunda öz əksini tapmışdır.
2.Nəqliyyat sistemində idarəetmənin əsas prinsipləri.
Nəqliyyat sistemində idarəetmənin prinsipləri dedikdə nəqliyyatı idarə edən gömrük sisteminin əsaslandığı ideyalar, qaydalar, əsas müddəalar və davranış normaları başa düşülür.
Idarəetmə təcrübəsində nəqliyyatı idarə edən gömrük orqanları tərəfindən ümumi , xüsusi və təşkilati-texnoloji prinsiplər tətbiq edilir.
Nəqliyyat sistemində idarəetmənin ümumi prinsipləri strateji idarəetmə normalarıdır və onlar gömrük orqanlarının bütün sahələrində və yarımsistemlərində fəaliyyət göstərir. Lakin onlar hər bir idarəçilik sistemində spesifikdir. Hətta idərəetmənin əsas ümumi prinsiplərini sadalanması(məsələn: sistemlilik, əks əlaqə, inforçasiyanın kafiliyi, optimallıq, bərabər tabelilik və s.), eleəcə də onların gömrük orqanlarında idarəetmə sisteminə dialektik təsiri bunu təsdiq edir.
Sistemlilik idarəetmənin aparıcı prinsipidir. Nəqliyyatı idarə edən gömrük orqanı şöbələrinin idarə edilməsində sistemlilik , sistemin struktur və funksional vahidliyini təmin edir və təkmilləşdirir.
Gömrük orqanları qarşısında dayanan vəzifələr nə qədər mürəkkəbdirsə , sistemin əks əlaqə prinsipi bir o qədər böyük əhəmiyyət kəsb etmir. Informasiya idarəetmə subyektinə sistemə təsir etmək və idarəçilik qərarlarının icrasina təmin etmək məqsədilə hər bir zaman anında sistemin vəziyyəti haqqında , qoyulmuş məqsədin əldə edilməsi haqqında təsəvvür əldə etməyə imkan verir.
Informasiyanın kafiliyi prinsipi o deməkdir ki, gömrük sistemində informasiya həcmlərinin görünməmiş dərəcədə artması şəraitində informasiya proseslərnin intensivləşdirilməsi olduqca böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Idarəetmənin təşkilati – texnoloji prinsipləri gömrük orqanları rəhbərlərinin təşkilati sərəncamverici və inzibati-icraedici fəaliyyətinin əsasında dayanır. Nəqliyyat idarələrində bu idarəetmə prinsipinə aşağıdakılar aiddir : vahid rəhbərlik, konkretlik, əməyin bölgüsü, skalyar, iearxiya, sərəncamvermənin vahidliyi və tək rəhbər , səlahiyyətlərin ötürülməsi, idarəetmə diapazonu.