Binaların qaz xəttində qaz cihazlarında qəza-bərpa

Qaz itgiləri haqda-qazitgiləri qaynaq birləşmələrnin zədələnməsindən,bağlayıcı avadanlığın kipliyinin pozulmasından ,flans birləşmələrnin pozulmasından qaz kəmərnin mexaniki zədələnmələrindən qazin mexaniki qatişıqlardan təmizlənmədən ,qurudulmadan sistemə daxil olduqda ,QPS-da qazkəmərində texlnoloji rejim pozulduqda ,cari təmir,sınaq,üfləmə, boşaltma,yükləmə,işləri zamanı, qaz kəmərnin azmış cərəyanın təsirindən koroziyaya uğuraması ,qaynaq birləşməsinin tam qopmasından
QAITC-17 5.24. Qaz təhlükəli təmir – quraşdırma işlərinin texnologiyası )
Magistral və paylayıcı qaz kəmərlərində, Qaz kompressor stansiyalarında, yeraltı qaz saxlama anbarlarında və ümumilikdə bütün qaz təsərrüfatı sahələrində təmir quraşdırma, qəza hadisələrinin ləğvi üzrə görülən qazla kəsmə, qazla qaynaq, elektrik qövsü ilə qaynaq işləri qaz təhlükəli odlu işlərdir.
Qazçıxarma mədənlərindən Y Q S A – na Q K S-dan Q P S - ara , iri həcmli təbii qaz istehlakçı məntəqələrinə qaz ötürmək üçün tədbir olunan magistral qaz kəmərləri qiymətli və mürəkkəb yeraltı qurğular sisteminə aiddir.
Uzun müddətli fasiləsiz fəaliyyəti, yüksək məhsuldarlığı, iqtisadi baxımdan polad boru kəmərləri ilə nəqletmə işində izafi xərclərin az olması səbəbindən Respublikamızda müxtəlif təyinatlı qaz kəmərlərinin layihələndirilib tikilməsinə geniş imkanlar yaradılmışdır.
Torpağa yerləşdirilən polad boru kəmərləri hər hansı bir formada olursa olsun (torpağın nəmliyi, torpaq çökməsi, korroziya örtüyünün zədəsi, azmış cərəyanların təsiri) torpağın korroziya aktivliyinin məruz qalır. Bunun da nəticəsində tədricən qaynaq tikişlərinin dağılması, boru divarlarında korroziya çöküntüləri və mikro deşiklərinin əmələ gəlməsi baş verir. Mahiyyətindən asılı olaraq yaranan hər bir zədə əhəmiyyətli miqdarda real qaz itkisinin yaranmasına səbəb ola bilər.
Belə halların aradan qaldırılması üçün qaz kəmərinin təmirə saxlanmasına zərurəti yaranır.
Qaz kəmərinin müntəzəm olaraq vaxtında yoxlanması və təmir olunması onun Etibarlı, həm də fasiləsiz işlənməsini təmin edir.
Qaz kəmərləri üzərində aparılan təmir işlərinin ən çoxu qaz təhlükəli şəraitdə metalların oksigen kəskisi ilə kəsilməsi və elektrik qaynaq işi tətbiq etməklə görülən odlu içlərdir. Qaz kəmərlərində baş vermiş qəzaların ləğvi, texniki zərurətlə bağlı qaz
kəmərlərinə müxtəlif birləşmələrin aparılması aşağıdakı mərhələlər üzrə icra olunur:
1 Təmirə hazırlıq işləri ;.
2 Torpaq-qazma işləri görülməklə boru kəməri yerləşən xəndəyin üstünün
açılması
3 Boru kəməri səthinin korroziya məhsullarından və köhnə korroziya əleyhinə izolyasiya materialları örtüyündən təmizlənməsi;
4 Qaz ilə kəsmə və elektrik qaynaq işləri ;
5 Təmir olunmuş qaz kəməri sahəsinin izolyasiya olunması və örtüyün mühafizə keyfiyyətinin yoxlanılması ;
6 Təmir sahəsinin möhkəmliyə və kipliyə sınaqdan keçirilməsi ;
7 Xəndəyin üstünün örtülməsi
Yuxarıda qeyd olunan hər bir əməliyyat ayrı - ayrılıqda müəyyən olunmuş ardıcıllıqla və texniki tələblər gözlənilməklə icra olunmalıdır.

Bu icra olunmasında baçlıca olaraq təhlukəsizlik texnikası baxımından işlək magistral qaz kəmərlərində görulən odlu işlərə daha məhsuliyətlə yanaşılması nəzərdə tutulur .Ona görədə qaz kəmərində işlərin icra olunmasında yüksək ixtisaslı fəhlələr və təcürbəli rəhbər mühəndis texniki mutəxəsislərdən ibarət iıci heyəti cəlb olunmalıdır şMagistral qaz kəmərində görelən odlu işlərin qaz təhlukəsliliyi ondan ibarətdirki bu işlərin icrası dövrendə iş yerində meəyən şəraitdə qaz –hava qariçığının partlayış təhlukəsinin olması və işci heyətin qazdan zəhərlənməsi halları memkündür .

Qaz təhlükəli odlu içlər iş yerinin təzyiq altında olan işlək sistemdən bağlayıcı avadanlıqlar vaistəsi ilə tam tədric olunduqdan sonra icra olunur .QAZ təhlukəli odlu iılır iş yerində təzyiqin təzyiqin 40-150 mm . su stunu intervalında iıin başlanğıcından sonuna ddək tam cidiliklə nəzarət olunmalıdır .Beləki bu yerdə təzyiqin 40mm su stunundan aşağı enməsi partlayış təhlükəli hava qaz qarışığının yaranmasına səbəb olar ,yaxud 150 mm su stunundan yuxarı qalxsa , tədiricən şidətlənən yanmaya səbəb olacaq və alov işci heyətin sərbəst işləməsini mümkünsüz edəcək .
Qaztəhlükəli işləri xarekterinə görə iki yerə bölmək olar ;
1. qəza hadisələrnin ləğvi üzürə görülən işlər .qaz təsərufatı və onun təsərufatı sahələrində partlayış verdikdə ,təbbi fəlakər ,mexaniki və yaxud elektrokimiyəvi zədə nəticəsində güclü qaz buraxması olduqda ,bütün bunlar təlafata ,cox miqdarda qaz itgisinə səbəb ola bilər ,ona görə bu hallar təcili ləğvi olunmalıdır . 2. Planlaçdırma üzrə görlən içlər . Yeni tikilmiş qaz kəməri sistemninin qaz avadanlıqlarnın QKS,YQSA,QPS,təmir olunmuş sahələrin və hissələrin qaz təhlükəli odlu iş görməklə təzyiq altında olan işlək sistemə birləçdirilməsi işləri ,qəza hadisələrinin ləğvi işlərindən fərqli olaraq qabaqcadan tərtib olunmuş plan üzürə ararlır /
Bu işlərin əsas icraçısı olan Qəza təmiri xidməti mühəndis texniki heyətin çilingər və qaynaqçılarının, o cümlədən bütün işin icraçılarının üzərinə bu işdə təhlükəsizlik tədbirlərinə əməl etmək baxımından böyük məsuliyyət düşür.
Onlar qaz təhlükəli odlu işlərin görülməsi üzrə xüsusi tədris keçid, dövrü olaraq imtahan verməlidirlər.
İşin həcmindən asılı olaraq Magistral qaz kəmərləri idarəsinin müvafiq əmri ilə qaz təhlükəli odlu işin görülməsinə məsul şəxs işin rəhbəri təyin olunur və işin icrası müddətində işlə əlaqədar bütün texnoloji ardıcıllıq, iş yerinin material texniki təchizatı, işçi qüvvəsinin aidiyyati üzrə səfərbər olunub səmərəli işlədilməsi, işin texnologiyasına uyğun təlimatlandırılması, iş yerinin işıq və rabitə sistemləri ilə təchiz olunması, təmir üçün yam təhlükəsiz şəraitin yaradılması tam məsuliyyətlə ona həvalə olunur.
İşin həcminə və məsuliyyətinə görə qaz təhlükəli odlu işin görülməsinə rəhbər Magistral qaz kəmərləri idarəsinin rəisi, Baş mühəndisi Qəza təmiri xidməti rəisi, Xətt istismarı xidməti rəisi təyin oluna bilər. İşin icrasına başlamazdan öncə bütün işçi heyəti briqadası qaz təhlükəli odlu işin rəhbərinin iştirakı ilə rəsmi qaydada təlimatlandırılır. Qaz təhlükəli odlu işin rəhbəri işin ünvanı, xarakteri və həcmi barədə idarənin Baş dispetçer xidmətinə bilavasitə idarənin texniki istehsalat şöbəsinə məlumat verir. Qaz təhlükəli odlu işin icrası üzrə iş palanı və işin görülməsinə icarə kağızı (naryad) Magistral qaz kəmərləri idarəsinin texniki istehsalat şöbəsi tərəfindən tərtib olunur, icra üçün əmrlə birgə işin rəhbərinə təqdim olunur.
İş planı Magistral qaz kəmərləri idarəsinin rəisi və yaxud Baş mühəndisinin imzası ilə təsdiq olunmalıdır. İş bütünlüklə icra olunduqdan sonra qaz təhlükəli odlu işin rəhbəri işin planını və işə aid müvafiq qeydlər aparılmış icazə kağızını (naryad) Magistral qaz kəmərləri idarəsinin texniki istehsalat şöbəsinə qaytarır. İşin gedişinə qaz kəmərləri, QPS. Q K S ,YQSA və yaxud onların avadanlıqlarında yaranan hər hansı bir texniki dəyişmə barədə Baş dispetçerə məlumat verilir və qaz kəmərinin pasportunda qeydiyyat aparılır.
TƏMİRLƏ ƏLAQƏDAR TORPAQ - QAZMA İŞLƏRİ-(QƏZA BƏRPA ZAMANI)
Qaz kəmərnin ətrafında toppaq qazma işləri maşınlardan istifadə etməklə QTX-nin işci qurupu tərəfindən aparlır ,Bu işin görülmısi ücün (su,kanalizasiya elektrik ,rabitə ) lazimi idarələrin yazıli razılığı və qazma zamanı onlarin nümayəndələrinin olmasi lazım hesab edilir . Qazm zamanı quyu elə qazılırki qəzanin ləğvi edilməsi ücun bütün mexaniki üyğunlaşdırma ,qaynaq işlərnin sərbəəst icra olunması təmin edilsin
Xəndəyin mailliyi torpağın mailiyinə uyğun olara düzəldilməlidir su yığımı müşahidə edilərsə o elektrik nasos yaxyd əl nasosu ilə cixarilmalıdir .
Bataqlıq yerlərdən kecən qaz qaz kəmərlərni aşkarlamaq ücün quyu cala yaxud xəndək qazmaq işi müəyən cətinliklə aparlır Bunun ücün təbəqə dəmirdən mühavizə hasari düzəldilir və onun hündürlüyü qaz kəmərnin qoyulma dərinliyinidən dir necə dəfə cox olmalıdır .təbəqə dəmir hasarı quya –calaya su axarnı məhtutlaşdirmaq
ücün salinir və onun ətrafı tıxac matrialı ilə bağlanır . bu işin aparılması MQKİ –i ilə razlaşdırıldıqdan sonra qparlir ,BU işin icrası su altinda iç aparan xususi ixtisaslaşdırılmış birqada aparmalıdır torpaq işləri görulməsi zamanı ətrafdakı bütün manelər tətqiq edilməlidir və yerli şərait nəzərə alinmaqla tədbirlər və iş planı təryib olunub təsdiq edildikdən sonra yernə yetirilməlidir
Torpaq qazma işləri piyadaların və avtomobillərin kecdiyi yollarda aparlarsa ,bu zaman iş yerinin bütün ətrafı müfəqəti cəpərlənməlidir və 4-5m məsafadə xəbərdarlıq nişanı qoyulur. Təzyiq altinda olan qaz kəmərlərnin təmiri təzyiq 50% aşağı salmaqla kəmərə 0,5m qalmış qazma maşinları ilə aparlır və qalan qazma ,təmizləmə işləri əllə görlur .
Dəmir yolu ,avtomagistral ,metro yaxınlıöinda qazma işləri aparildiqdan sonra quyunun ucmamasi ücün xüsüsi tədbirlər görülür . Quyuya iş Gedərkən cilingər alətləri və bu kimi əşyaların yuxardan atılması yol verilməzdir BU işlərin görülməsi zaman qaynaqcinin yanında bir nəfər saxlanılmalıdır və baölayıcı avadanlıqların acilib baölanması anca təkim olunmuş şəxs tərəfindən aparılmalıdır ,bu zaman işcilər fərdi xilas etmə avadanlığı ilə təhciz olunmalıdır –bura şlanqlı əlehiqaz ,xilas etmə kəndiri və kəməri və. s. əlehiqazın şlanqının uzunluğu 8-12m olur bunu 40 m qədər uzatmaq olur BU mühavizə vaistələri sinaqdan kecirlərək istifadə olunmalıdir .
QAZtəhlukəli işlərdə cilingər işinin icra olunması ---bu işə yüksək təcürbəsi olan cilingətlər cəlb edilir .Bu işlər təhlukəsizlik qaydaları yernə yetirməklə aparilmalıdır və əlvan metal alətlərdən istieadə olunur –