BiNGÖL ÜNİversitesi
Yüklə 0,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Yıl: 4/ Cilt: 4/ Sayı:8/ Güz 2014 …………………………………...…………………………………………………………………… 183
TA’RÎFU EHLİ’T-TAKDÎS Bİ MERÂTİBİ’L- MEVSÛFÎNE Bİ’T-TEDLÎS (TABAKÂTU’L- MÜDELLİSÎN)
Hadîs ilimlerinde önemli bir yere sahip olan Şihâbuddîn Ebû’l-Fadl Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî el-Mısrî, 773/1372 târihinde Mısır’da dünyaya gelmiş, 852/1449 yılında ise Kâhire’de vefat etmiştir. Seksen yıla yakın ömründe başta hadîs olmak üzere birçok alanda eser te’lîf etmiştir. Tercümesini yaptığımız İbn Hacer’in bu eseri, müdellis râvîler hakkında yazılan literatür içerisinde en meşhûrudur. Bu literatür Ali b. el-Medînî (ö. 234) ve el-Kerâbîsî (ö. 245, 248) ile başlamıştır 1 . Ancak bu âlimlerin eserleri günümüze ulaşmadığı için içerikleri hakkında doğrudan bilgi sahibi değiliz. Mezkûr iki eserden sonraki te’lîf, Nesâî’ye (ö. 303) aittir. Nesâî eserinde 18 müdellisin ismini zikretmiştir 2 . Nesâî’den sonra Dârekutnî’nin (ö. 385) de müdellisler ile ilgili bir eseri olduğu bildirilmekle beraber bu eser de günümüze ulaşmamıştır 3 . Daha sonra el-Hatîb el-Bağdâdî’nin (ö. 463) et-Tebyîn li- Esmâi’l-Müdellisîn adındaki eseri gelmektedir. Ancak bu eser de günümüze ulaşmamıştır 4 . Bundan sonra ise Zehebî (ö. 748) kasîde şeklinde 30 müdellisin ismini zikretmiştir 5 . Zehebî’nin iki öğrencisinden bir olan Makdisî (ö. 765), Yrd.Doç.Dr, Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi, veysel23@gmail.com.
1 Muhammed b. İshâk İbn Nedîm, el-Fihrist, (thk. İbrahim Ramazân), Dâru’l-Ma’rife, Beyrût, 1417/1997, s. 282; Şemsuddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman ez-Zehebî, Siyeru A’lâmi’n-
b. Abdillah Hacı Halîfe Kâtip Çelebi, Keşfu’z-Zünûn an Esâmi’l-Kutub ve’l-Fünûn, (thk. Şerafettin Yaltkaya, Rıfat Bilge), I-II, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrût, tsz., I, 81. 2 Bu eser Zikru’l-Müdellisîn adıyla tahkik edilmiştir. Bkz. Ahmed b. Şu’ayb en-Nesâî, Tesmiyetü Meşâyihi Ebî Abdirrahman Ahmed b. Şu’ayb b. Ali en-Nesâî ellezîne Semi’a minhum ve Zikru’l- Müdellisîn, (mhk. eş-Şerîf Hâtim b. Ârif el-Avnî), Dâru’l-Âlem, Mekke, 1423. 3 Hâfız Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî, Ta’rîfu Ehli’t-Takdîs bi Merâtibi’l-Mevsûfîne bi’t- Tedlîs, (thk. Kerîm Fuâd Muhammed el-Lem’î), y.y., tsz., 5; Kâtip Çelebi, Keşfu’z-Zünûn, I, 81. 4 Ahmed b. Alî Ebû Bekr el-Hatîb el-Bağdâdî, el-Kifâye fî İlmi’r-Rivâye, (thk. Ebû İshâk İbrahim b. Mustafa), I-II, Mektebetü İbni Abbâs, Mısır, 2002, II, 371, 384, II, 384. 5 Bkz. Zehebî, Tabakâtu’l-Huffâz ve Esmâu’l-Müdellisîn, (thk. Mahmûd Ziyâd b. Ömer), Dâru’l- Beşâiri’l-İslâmiyye, y.y., 1421/2000. İbn Hacer el-ASKALÂNÎ, (Çeviren: Veysel ÖZDEMİR), Ta’rîfu Ehli’t-Takdîs bi Merâtibi’l-Mevsûfîne bi’t-Tedlîs (Tabakâtu’l-Müdellisîn) ……………………………………………………………………………………………..………. 184
hocasının zikrettiği isimleri biraz daha ziyâdeleştirerek müdellisleri 57’ye çıkarmıştır 6 . Diğer öğrencisi olan el-Alâî (ö. 761) de hocasının kasidesinde zikrettiği müdellis isimlerini 68’e çıkarmıştır 7 . Irâkî (ö. 806), el-Alâî’nin eserine yapmış olduğu hâşiyelerinde bu isimlere ilâvede bulunmuştur 8 . Ancak elimizde mevcut olmadığı için kaç müdellis içerdiğine ait bir rakam veremiyoruz. Irâkî’nin oğlu (İbnu’l-İrâkî ö. 826) babasının bu çalışmasına ilâvelerde bulunarak müdellislerin sayısını 79’a çıkarmıştır 9 . Akabinde Halebî (ö. 841), Makdisî ve el-Alâî’nin eserlerinden istifâde ederek yapmış olduğu çalışmasında 93 müdellis râvînin ismini zikretmiştir 10 . İbn Hacer de kendisine kadar ulaşan bu te’lîfâttan istifâde ederek eserinde 152 müdellis râvînin ismini zikretmiştir. İbn Hacer, bu eserinde el-Alâî’nin müdellisleri beş mertebeye ayırarak arzetmiş olduğu metodu takip etmiştir. Bununla birlikte bu eserini İbnu’s- Salâh’ın Ulûmu’l-Hadîs’i üzerine kaleme almış olduğu Nüket’inden önce te’lîf ettiğini bildirmektedir 11 . Nitekim Ta’rîf’de zikretmiş olduğu bazı müdellis râvîlerin isimlerini Nüket’inde zikretmeyerek bu eserinde bilgilerini yeniden gözden geçirmiş, bir nevi tashîhte bulunmuştur 12 .
Hacer’in Tabakâtü’l-Müdellisîn Adlı Eseri” adıyla Ömer Mehmet Ulusoy tarafından 2008 yılında tamamlanan yüksek lisans tezi içerisinde tercüme edilmiştir. Ancak yapılan tercümede gerek İbn Hacer’in küçük boyutta olan bu eserinde kullanmış olduğu veciz uslûbundan gerekse tedlîs ile ilgili teknik ayırıntılara ve ıstılâhlara vâkıf olunamamaktan dolayı bazı hatalar bulunmaktadır. Hem bu hataların telâfisi hem de bu meşhûr eserden doğru faydalanılması amacıyla tarafımızdan tekrar tercüme edilmiştir. Yapmış olduğumuz bu tercüme ile ülkemizdeki hadîs ilimlerine dâir mirasa mütevâzı bir katkıda bulunmayı temenni etmekteyiz. İbn Hacer, eserde çoğu zaman hadîs âlimlerinin müdellisler ile ilgili beyânatlarını kısaltarak vermiştir. Tercümeyi yaparken bu ifadelerin doğru anlaşılması için özellikle ricâl edebiyâtındaki tam
6 İbn Hacer, Ta’rîf, 5; Kâtip Çelebi, Keşfu’z-Zünûn, I, 81. Karyûtî, Makdisî’nin müdellis râvîlerin isimlerini zikrettiği manzumunu İbn Hacer’in Ta’rîf’ine yapmış olduğu tahîkinin sonunda neşretmiştir. Bkz. İbn Hacer, Ta’rîfu Ehli’t-Takdîs bi Merâtibi’l-Mevsûfîne bi’t-Tedlîs, (thk. Âsım b. Abdillah el-Karyûtî), Mektebetü’l-Menâr, Ammân, 1403/1983, s. 70-71. 7 Bkz. Salahuddîn Ebî Sa’îd b. Halîl el-Alâî, Câmiu’t-Tahsîl fî Ahkâmi’l-Merâsîl, (thk. Hamdî Abdulmecîd es-Selefî), Âlemu’l-Kutub, Beyrût, 1426/2005, 104-112. 8 İbn Hacer, Ta’rîf, 5; Kâtip Çelebi, Keşfu’z-Zünûn, I, 81. 9 Bkz. Ebû Zur’a Ahmed b. Abdirrahim b. el-İrâkî, Kitâbu’l-Müdellisîn, (thk. Rıf’at Fevzî Abdulmuttalib, Nâfiz Hüseyn Hammâd), Dâru’l-Vefâ, y.y., 1415/1995. 10 Bkz. Bürhânuddîn İbrahim b. Muhammed Sıbt İbnu’l-Acemî el-Halebî, et-Tebyîn li-Esmâi’l- Müdellisîn, (thk. Yahyâ Şefîk), Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrût, 1406/1986. 11 İbn Hacer, en-Nüket alâ Kitâbi İbni’s-Salâh, (thk. Rebî’ b. Hâdî Umeyr), I-II, Medine, 1404/1984, II, 650. 12 Bkz. İbn Hacer, Nüket, II, 637-49. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Yıl: 4/ Cilt: 4/ Sayı:8/ Güz 2014 …………………………………...…………………………………………………………………… 185
metinlerine bakmaya çalıştık. Son olarak; hiçbir kul hatadan beri değildir. Dolayısıyla bu tercümede ortaya çıkacak hatalardan dolayı ilim ehlinin hüsnü niyetine sığındığımızı beyân ederiz. Yüklə 0,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|