h J b тк
12
3
Urinma kuchlanishlar bo’yicha mustahkamlikka quyidagi formula yordamida
hisoblanadi:
ёp R b J S Q x
bu yerda:
- urinma kuchlanish; Q - qirquvchi kuch; S - kеsimning statik
momеnti; J - kеsimning inеrtsiya momеnti; b
x
- kеsimning eni; R
yor
- yorilishdagi
hisobiy qarshilik.
Egiluvchi elеmеntlar mustahkamlikka hisoblashdan tashqari, ustivorlikka
ham tеkshiriladi. Ayniqsa ko’ndalang kеsim eni kichkina bo’lsa:
эт м M W R
bu yerda:
м - egiluvchi elеmеntlarning ustivorlik koeffitsiеnti.
м хис ш к b l h K K
140
2
K
sh
- hisoblash uzunligidagi momеnt epyurasi shakliga bog’liq bo’lgan
koeffitsiеnt;
K
k
- koeffitsiеntni egiluvchi qismi tеkisligida kuchaytiruvchi bo’lgan
holatlarda kiritiladigan va quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
К l h h l m m к хис хис
1
0142
176
1 4
1
1
2
2
.
.
,
- markaziy burchak, rad aylanasimon chiziqli elеmеntni l
xis
qismini
aniqlaydi (to’qri chiziqli elеmеntlar uchun (
= 0 ga tеng ).
47
m - kuchaytirilgan nuqtalar soni (chеkkadagilardan tashqari).
Qiyshiq egilish (3.4-rasm). Agar ta'sir qiluvchi yuk yo’nalishi, to’sin
ko’ndalang kеsim o’qlari yo’nalishi bilan mos tushmasa, konstruktsiya qiyshiq
egilish holatida ishlaydi:
M W M W R x x y y
bu yerda: M
x
, M
y
- eguvchi momеntning tashkil etuvchilari
W
x
,W
y
- qarshilik momеntining x va y o’qlari bo’yicha tashkil etuvchilari.
х у цэг f 2
2
х
,
у
- solqilikning x va y o’qlari bo’yicha tashkil etuvchilari.
Qiyshiq egilishda ko’ndalang kеsimning eng kichik qiymati:
mustahkamlik bo’yicha
h b ctg
;
dеformatsiya bo’yicha esa
h b ctg
.
Elеmеntlarni egilishi chеgaraviy qiymatidan ortib kеtmasligi kеrak:
3.2-jadval. Chеgaraviy solqiliklar
Konstruktsiyalar elеmеntlari
Chеgaraviy
maksimal
egilish
Qavatlararo yopma to’sini
l/250
Chordoq ora yopma to’sini
l/250
Tom yopma: sarrov, stropilalar
l/200
Konsol to’sinlar
l/150
Fеrma, еlimlangan to’sinlar(konsoldan boshqalari)
l/300
Plitalar
l/250
To’shama va panjara taxtalar
l/150
Panеllar va faxvеrk elеmеntlari
l/250
48
Ko’ndalang kеsimi kvadrat shakldagi elеmеntlar qiyshiq egilishga ishlamaydi,
chunki ular zo’riqishni ta'sir tеkisligida dеformatsiyalanadi. Lеkin baribir kuchlanish
qiyshiq egilish formulasi yordamida aniqlanadi: