Biologik kimyo



Yüklə 13,42 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə42/42
tarix01.11.2019
ölçüsü13,42 Mb.
#29484
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   42
Biologik kimyo (Sobirova R.A.) - 2006 у.


66

69

71

72



74

.76


76

76

78



78

79

81



.  82



86

.  87

88



88

.  90


.  92

.  93


.  94

Oqsil sintezining b o sq ich lari.  Translyatsiyadan keyingi o ‘zgarishlar...........98

Oqsil biosintezining boshqarilishi. O qsil sintezi in g ib ito rlari.......................  105

VBOB 

F E R M   E N T L A R



Ferm entlam ing umum iy x ususiyatlari................................................................. I l l

Ferm entlam ing spetsifik ta’sir q ilis h i..................................................................

1 11

Tirik organizmlarda fermentativ reaksiyalar tezligining



haroratga b o g 'liq lig i...............................................................................................

117


Ferm entlam ing tasnifi va nom enklaturasi........................................................... 119

Ferm entlar faolligini o'lchash b irlik lari.............................................................. 

1

22

Ferm entlar faolligining boshqarilishi..................................................................   123



Klinik en z im o lo g iy a ..............................................................................................   129

VI 


BOB 

V I T A M I N L A R

Vitaminlar haqida umum iy tu sh u n c h a ................................................................  135

Vitaminlar tasnifi  ....................................................................................................  136

Vitamin A -  retinol, antikseroftalmik v ita m in .................................................   139

Vitamin  D -  kalsiferol va antiraxitik v ita m in ....................................................  142

Vitamin K .................................................................................................................. 

1 4 4


Vitamin E .................................................................................................................. 

1 45


Suvda eruvchan v ita m in la r................................................................................... 

1 47


Vitamin B ...................................................................................................................  

1 4 7


Vitamin  B , .................................................................................................................

1 4 7


Vitamin P P ...............................................................................................................   150

Vitamin B

6

................................................................................................................. 150



Piridoksal-5-fosfatning asosiy biokim yoviy  fu n k s iy a la r i.............................   151

Biotin (vitam in H ) ................................................................................................... 

15 2

Folat kislota  ............................................................................................................. 



1 5 3

Vitamin  B . , ................................................................................................................ 153

Pantoten kislota (B , v ita m in i)..............................................................................  

1 5 4


Vitamin C .................................................................................................................. 

1 5 5


Vitaminsimon m o d d a la r........................................................................................   156

U b ix in o n ................................................................................................................... 

1 5 6

Essensial y o g ‘  kislotalar (vitamin F ) ..................................................................   157



Bioflavonoidlar (Vitamin P)  ................................................................................  

1 5 7


Para-am inobenzoy kislota (P A B K ).....................................................................   157

In o z it.......................................................................................................................... 

158

Orotat kislota  ........................................................................................................... 



158

S-metilmetionin (vitamin U ) ................................................................................  

1

58

K a m itin .....................................................................................................................   158



Lipoat k is lo ta ...........................................................................................................

Pangam  kislotasi (vitam in B |s) ...........................................................................   159

X o lin ..........................................................................................................................   1^9

Alim entar va ikkilam chi avitam inoz, gipovitam inozlar.................................   159

A ntivitam inlar..........................................................................................................   *6*

VII  BOB


M O D D A   ALMASHINUVIGA  K IR IS H  

OV QATLA N ISH   BIOK IM YO SI

M odda alm ashinuvi v a  u n in g  asosiy bo sq ich lari.............................................  162

Ovqatlanish b io k im y o s i........................................................................................   164

M etabolizm  to 'g 'ris id a  tushuncha va metabolik y o i l a r ................................   167

M odda alm ashinuvining o 'rg an ish  y o il a r i .......................................................  168

D ezintegratsiyalash................................................................................................   168

VIII  BOB 

B IO L O G IK   MEMBRANALAR

Biom em branalar vazifasi va tu z ilis h i................................................................ .170

Membrana o q s illa ri................................................................................................ .' ^2

M embrana uglevodlari:  glikoproteinlar,  g lik o lip id lar.....................................174

M em branalardagi  lipid q o 's h q a v a t.................................................................... .174

M oddalam ing m em branalar orqali o ‘tkazilishi.................................................175

E n d o tsito z ..................................................................................................................1^9

H ujayra m em branasidagi re tse p to rla r.................................................................180

L iz o so m a la r............................................................................................................. .'8 2

IX  BOB 


B IO L O G IK   OKSIDLANISH

Biologik oksidlanish to ‘g ‘risida tushuncha  ......................................................  183

ADFning fosforillanishi  (substratli va oksidlanishii  fosfonllanishi)  ..........   188

O ksidlanishli fosforillanish mexanizmi  ......................................................   ••  189

Nafas olish va fosforillanish  ingibitorlari  ........................................................   190

M ikrosomal o k sid la n ish ................................ ................... ...................................  '9 0

K atabolizm ning um um iy y o i l a r i .......................................................................   194

Pirouzum kislotasining oksidlanish y o ii bilan d ek arb o k sillan ish i.............   195

Limon kislota s i k l i .................................................................................................   197

K atabalizm ning u m um iy y o ila r i bilan elektronlar taslush

zanjirining b o g i a n i s h i..........................................................................................   201

Uchkarbon kislotalar sikli  boshqarilishining allostenk m ex an izm lari........  202

T o'qim a nafas olishida karbonat angidridning hosil b o i i s h i ........................  202

Krebs siklining b io kim yoviy  funksiyalari  ........................................................   203



UGLEVODLAR  ALMASHINUVI

O vqat tarkibiga kiruvchi uglevodlar va ulam ing  fu n k s iy a s i.........................   204

U glevodlam ing hazm lanishi va s o 'r i li s h i..........................................................   206

Glyukozaning k ata b o liz m i....................................................................................   207

Uglevodlam ing aerob y o ‘l bilan oksidlanishi va uning

fiziologik ah am iy a ti................................................................................................  207

Vodorodning (H 2) sitoplazmadan m itohondriyaga o 'tish

«mokki» mexanizm i................................................................................................   208

U glevodlam ing anaerob y o ‘1 bilan parchalanishi

(glikoliz va g likogenoliz).......................................................................................  210

Glyukozaning laktat va piruvatdan biosintezlanishi (g ly u k o n eo g en ez)......  212

Biotin va uning uglevod alm ashinuvidagi v a z if a s i..........................................  212

G likoliz va glyukoneogenezning allosterik  b o sh q a rilish i..............................  214

G likoliz va glyukoneogenezning o 'zaro b o g 'liq lig i  (K ori s i k l i ) .................   215

Glyukozaning pentozofosfat siklida (apotom ik  y o ‘l)

parchalanishi va uning fiziologik a h a m iy a ti.....................................................   216

Saxaroza,  Iaktoza, fruktoza, galaktoza  alm ashinuvi va uning nasliy

b u zilish lari................................................................................................................  218

G likogenning fiziologik ahamiyati  va m e ta b o liz m i.......................................   221

Glikogen alm ashuvini adrenalin va insulin ta ’sirida

regulyatsiyasining m olekulyar m exanizm i.........................................................   223

Q ondagi glyukoza m iqdorining boshqariluvi  ...................................................   225

U glevodlar alm ashuvining b u z ilis h i...................................................................   226

Q a n d lid iab et............................................................................................................   226

Glikogenozlar va ag lik o g en o zlar.........................................................................   228

Glikoprotein, proteoglikan,  glikolipidlam ing uglevod qism ini

tuzilish va fim ksiyalari...........................................................................................   229

XI 


BOB 

LIPIDLAR  ALMASHINUVI

Lipidlam ing asosiy s in f la r i...................................................................................  234

S te ro id la r..................................................................................................................   237

Yog‘laming  oziqlanishdagi ahamiyati  ...............................................................  238

Yog‘lam ing h azm lan ish i........................................................................................  239

Y o g ia r hazm b o ‘lishiga o ‘t kislotalam ing ta ’siri  ............................................   239

Y og'lam ing so'rilishi  va ichak devorida resintezi  ...........................................241

Yog‘laming qondagi  transport shak llari............................................................   242

Yog*  kislotalarining o k sid lan ish i.........................................................................   243

Yog'  kislotalam ing  (»-oksidlanishi.....................................................................   244

Toq sonli  uglerod tutuvchi yog' kislotalam ing o k sid la n ish i........................  245



Yog* kislotalar s i n te z i..............................................................................................245

To'yinm agan y o g ‘ kislotalar sin te z i..................................................................... 247

Triglitseridlar sin tezlan ish i..................................................................................... 247

Yog'lar biosintezining boshqarilishi..................................................................... 247

Fosfoglitseridlar b io sin te z i..................................................................................... 248

Yog'larning to 'p lan ish i (s e m iz lik )........................................................................248

Yog'lar sarflanishining kuchayishi yoki k ax ek siy a........................................... 249

Hujayra yog'larn in g  parchalanishi........................................................................249

Keton tanachalari m etabolizm i.............................................................................. 250

K etonuriya..................................................................................................................250

G iperlipoproteinem iyalar....................................................................................... 251

Xolesterin b io s in te z i................................................................................................252

Xolesterinning q onda ta sh ilish i............................................................................. 253

Xolesterinning organizm dagi  aham iyati............................................................. 254

Ateroskleroz n a z a riy a la ri....................................................................................... 254

XII BOB


ODDIY  OQSILLAR  ALMASHINUVI

Iste’mol qilinadigan oqsil m e y o r i.........................................................................256

Musbat va m anfiy azot b alan si.............................................................................. 256

Oqsillaming biologik q iy m a ti............................................................................... 257

Parenteral o ziq la n ish ................................................................................................258

Oqsillar h a z m la n ish i................................................................................................259

Xlorid kislotasining hosil bo'lish mexanizmi va a h a m iy a ti............................. 261

O 'n  ikki barm oqli ichakda oqsillaming hazm b o 'lis h i...................................... 262

Ichakda am inokislotalam ing s o 'rilis h i.................................................................264

Hazmlanish jarayonlarini boshqarilishi................................................................265

Ichakda am inokislotalam ing chirishi va jigarda chirish mahsulotlarini

zararsizlan tirilish i.................................................................................................... 266

Endogen oqsillarining to'qim alarda parchalanishi............................................. 268

A m inokislotalam ing safarbarligi...........................................................................269

Toqimalararo am inokislotalam ing alm ashinuvi.................................................. 271

Aminokislotalar k atab o lizm i................................................................................. 273

A m inokislotalam ing dezam inlanishi....................................................................273

A m inokislotalam ing dekarboksillanishi.............................................................. 277

A m inokislotalam ing uglerod skeletini o'zgarishi

bilan boradigan reak siy alar....................................................................................281

Transmetillanish re a k s iy a la ri................................................................................ 282

Antim etabolitlar haqida tushuncha....................................................................... 284

Ba’zi am inokislotalam ing alm ashinuvi............................................................... 284

Ammiakni zararsizlantirish y o 'lla ri...................................................................... 288



N U K LEO TID LA R   ALM A SHIN UVI  VA  V A Z IF A IA R I

Purinli nukleotidlar biosintezi.................................................................  

297

Purinli nukleotidlaming adenin va guanindan



biologik yo‘l bilan sintezlanishi.................................................................... 

299


Purinli nulleozidlar katabolizmi..................................................................... 

300


Pirimidinli nukleotidlar alm ashinuvi......................................................... 

3Q3


Dezoksiribonukleotidlar biosintezi...........................................................  

305


Pirimidinli nukleozidlar parchalanishi............................................................   3%

Orotatatsiduriya...........................................................................  

3Qg

XIV BOB


UGLEVOD,  Y O G ‘  VA  A M INOK ISLOTALAR A LM A SHIN UVIN ING 

O 'Z A R O   B O G 'L IQ L IG I

Aminokislotalar azotsiz qoldig‘ining alm ashinuvi...........................  

309


Aminokislota va glitserindan glyukoza s in te z i...............................................310

Aminokislotalammg uglevodlardan biosintezi............................................ 

3 j j

Uglevodlardan yog* laming biosintezi............................................................... 31 j



XV BOB

MODDALAR ALMASHINUVI VA FU NKSIYALARNING G O R M O N LA R  

ISH TIRO K ID A  I DORA  E TIL ISH I

Gormonlar tasnifi...................................................................... 

3 jg

Gormonlar signalini o‘tkazishning molekulyar m exanizm lari.....................



320

Adenilatsiklaza messenjer sistem asi........................................................ 

320

Guanilatsiklaza messenjer sistem asi................................................................ 325



C a12  messenjer sistem asi........................................................................ 

327


Rilizing  omillari.  Gipotalamus-gipofiz tizim i................................................331

Gipofiz gormonlari  ..........................................................................  

332

Adenogipofiz (gipofiz oldingi bo'lagining) gorm onlari...............................



332

Qandsiz diabet. Gipofiz orqa bo'lagining g o rm o n lari.................................. 333

Gipofiz o'rta bo'lagi gorm onlari.......................................................................334

Buyrak usti bezi gorm onlari.............................................................................. ...

Buyrak usti bezini po'stloq qismi gorm onlari.................................................335

Buyrak usti bezi m ag'iz qismi gorm onlari...................................................... 339

Uglevodlar, yog  lar va aminokislotalaming almashinuviga

gormonlaming ta’s i r i .............................................................................  

34

q

Qandli diabet................................................................................  

345

Qandli diabet asoratlarining biokim yosi......................................................... 347



Ochlik davrida organizmda vujudga keladigan

biokimyoviy o ‘zgarishlar......................................................................................



K alsiy va fo sfatlar alm ashinuvining b o sh q arilish i.......................................... 350

P aratg o rm o n .............................................................................................................

V itamin ...................................................................................................................... ^

K alsito n in ............................................ ..................................................................... 

2 5 2

E rkaklar jin s iy  gorm onlari (androgenlar)..........................................................



3

A yollar jin s iy  gorm onlari (estrogenlar va p ro g e stin la r)......... .......................

Q alqonsim on b ez g o rm o n lari..............................................................................

Prostaglandinlar va ey k azan o id lar.....................................................................

K allikrein-kinin siste m a si....................................................................................

XVI  BOB 

QON BIOK1MYOSI

Q on plazm asi o q s illa ri..........................................................................................^

G em oglobin s in te z i................................................................................................  367

Temir a lm a s h in u v i........................................................................................... "

36g

Eritrotsit m e ta b o liz m i.......................... ................................................................  



1 70

K islorod v a uglerod dioksidining ta sh ilish i......................................................  ^

Q onning b u fer s is te m a s i......................................................................................

3 7 4


Q on i v i s h i................................................................................................................  

2 7 7


Tromb hosil b o   lis h i.......... .............. 

3*78


Q on ivishining tashqi m exanizmi  ......................................................................   37g

Q on ivishining ichki m ex an izm i......................................................................... 

^

Vitamin .....................................................................................................................  



3 79

G e m o filiy a ............................................................................................................... 

2 7

^

F ib r in o liz .............................. .............. ....................................................................  jgQ



Q on ivishiga qarshilik qiladigan o m illar...........................................................

XVII  BOB

JIGAR  BIOK1MYOSI.  JIGARNING  FAOL1YATI

Jigam ing turli m oddalam i zararsizlantirishdagi a h a m iy a ti...........................   384

Jigam ing karbonsuvlar alm ashinuvida tutgan ..................................................

Jigar g lik o g en o zlari........ ....... ....... .......



..

............................................................ 

3 9 6

Jigam ing oq sillar alm ashinuvidagi v a z ifa s i.....................................................



Jigaming 

y o g ‘lar alm ashinuvidagi ishtiroki  .....................................................

Jigam ing pigm ent alm ashinuvidagi  is h tiro k i..............—

............... ............

G epatotsitlar tom onidan konyugatsiyalanm agan bilirubim ng qam rab 

^

olinishi va zararsizlantirishi. S ariq ilik ............ .......................... ;....... r , ' , ' ' " '   . . .

Jigar xastaliklarida oganizm da  kuzatiladigan biokim yoviy o  zganshlar  ...  41

XVIII  BOB 

BUYRAK  BIOKIMYOS1

B uyrakning kislota-ishqor muvozanatni saqlashdagi v a z if a s i..................... 420

B uyrak to 'q im asid a m e’yorda va patologik holatlarda 

 

m odda alm ashinuvining o ‘ziga xos to m o n la ri................................................



Siydikning um um iy xususiyatlari va tarkibiy q is m la ri...................................   422

Siydikning kim yoviy ta r k ib i.................................................................................   425

XIX BOB 

MUSHAKLAR  BIOKIMYOSI

K o ‘ndalang-targ‘il mushaklam i kim yoviy ta rk ib i............................................   436

B ir valentlik ion va kalsiy ioni gradiyentining mushak

qisqarishidagi vazifasi.............................................................................................  440

Sarkoplazmatik o q s illa r......................................................................................... 442

M ushak ekstraktiv m oddalari................................................................................

4 4 3


M ushaklardagi energetik alm ashinuvning o 'zig a xos to m o n la ri...................444

M ushak distrofiyasi va denervatsiyasidagi biokimyoviy o 'z g a r is h la r ........  

4 4 5

K reatin u riy a............................................................................................................. 446



M ushak kim yoviy tarkibining ontogenezda 

0

‘z g a ris h i................................... 446



Yurak mushagi va silliq muskulatura kim yoviy tarkibini  o 'zig a x o s lig i.....447

XX BOB


BIRIKTIRUVCHI  TO 'Q IM A   BIOKIMYOSI

K o llag en ....................................................................................................................

4 4 9

E la s tin ........................................................................................................................ 



4 5 2

P roteoglikanlar......................................................................................................... 

4 5 4

Proteoglikanlar b io sin tezi..................................................................................



. . . 4 5 7

Proteoglikanlar fu n k siy a si..................................................................................... 

4 5 8

Hujayralararo matriksning struktura tu z i li s h i................................................... 



4 5 9

Biriktiruvchi to'qim aning qarilik, kollagenozlarda o 'z g a ris h i......................   460

Foydalanilgan adabiyotlar......................................................................................  462


R A .S O B IR O V A ,  O.A.A BRO RO V  

F.X.INOYATOVA, A .N.ARIPOV

B IO L O G I K   K IM Y O  

Darslik

M u h arrir  D .R ajabov 

B adiiy m uharrir  B.Bozorov 

Tex.m uharrir  E.D em chenko 



M usahhih  N .M inahm edova 

K om pyuterda sahifalovchi  A .M 
Yüklə 13,42 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   42




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin