Birinchi matn amanda va gersoginiya

Quyidagi betlarda ikkita matn berilgan. Birinchi matnda Jan Anuyaning «Leokadiya» pyesasidan parcha. Ikkinchi matnda teatrga oid kasblarni tasvirlash keltirilgan. Savollarga javob berishda matnlardan foydalaning.

BIRINCHI MATN

AMANDA VA GERSOGINIYA

Qisqacha mazmuni: Leokadia vafot etgan kundan boshlab, uni sevgan shahzoda chuqur qayg‘uda edi.

Gersoginiya, Shahzodaning xolasi, «Rezeda» do‘konida yosh sotuvchi qiz – Amandani ko‘rib qoldi. U ajablanarli darajada Leokadiyaga o‘xshar edi. Gersoginiya Shahzodani ta’qib qilib kelayotgan xotiralardan xalos etish uchun Amandaning yordam berishini xohlaydi.

Qasr xiyobonidagi yo‘llar kesishmasi, kichik haykal atrofidagi yumaloq o‘rindiq… atrofni qorong‘ulik qoplamoqda…

AMANDA:

– Men hali ham tushunmayapman. Xonim, men u uchun nima qilishim mumkin? Men siz o‘ylayotgan narsaga ishonmayman… Va nima uchun aynan – men? Men unchalik chiroyli emasman. Hattoki, boshqa birov juda go‘zal bo‘lganida ham, kim Shahzoda va uning xotiralari o‘rtasiga mana shunday birdan tusha oladi.

GERSOGINIYA:

– Sendan boshqa hech kim.

AMANDA (hayratlanib):

– Men?

GERSOGINIYA:

– Dunyo telba, bolaginam. U faqat ko‘rish mumkin bo‘lgan narsalarni ko‘radi: imo-ishoralar, belgilar, rasmiy munosabatlar. Mana shuning uchun senga bu haqida hech qachon gapirishmagan. Ammo mening yuragim meni aldamaydi, men seni birinchi marta ko‘rganim zahoti yig‘lab yubordim. Leokadiyaning faqat tashqi ko‘rinishini emas, balki uni yaxshi bilganlar uchun sen uning egizagisan.

Jimlik. Tun qushlari hozirgina kunduzgi qushlarning o‘rnini egallashdi. Xiyobonni soyalar va qushlarning chug‘ur-chug‘uri egalladi.

AMANDA (juda yumshoq):

– Xonim, men bu narsani qila olishimga ko‘zim yetmayapti. Mening hech narsam yo‘q, men o‘zim hech kimman… ular esa sevishganlar, bundan tashqari, bularning barchasi faqat mening xayollarim, shunday emasmi?

U ketmoqchi bo‘lib, o‘rnidan turdi va kichik chamadonini ko‘tardi.

GERSOGINIYA (u ham yumshoq, ammo juda charchagan ohangda):

– Albatta, azizam, kechirim so‘rayman.

(U ham xuddi qari ayollardek zo‘rg‘a o‘rnidan turdi. Tun qo‘ynida velosiped tovushining jaranglagani eshitildi, u cho‘chib tushdi).

– Eshit… bu o‘sha! Sen unga u Leokadiani birinchi marotaba uchratgan joyda haykalga suyanib, shunchaki ko‘rin. Seni hech bo‘lmaganda bir marta ko‘rishiga imkon ber, qichqirib yuborishga majbur qil, birdan qiziqish tug‘dirishga imkon ber. Bu o‘xshashlikni ko‘rib ajablanishiga, bu hiylaga ishonishiga imkon ber. Bu hiyla haqida men unga ertagayoq aytib beraman, keyin u meni yomon ko‘rib qoladi. Ammo hozir nimadir qilmasang, bu marhuma qiz uni mendan tortib oladi, men buni bilaman… (u qizning qo‘llarini ushlab oldi). Sen, albatta, bu ishni qilasan, shundaymi? Men sendan o‘tinib so‘rayman, azizam (U qizga yolvorib qaradi va tezda qo‘shib qo‘ydi): Mana bu yerdan esa sen uni ko‘rishing mumkin bo‘ladi... Va… men senga: «Hayot – bu telbalik» degan so‘zlarni aytib, uyatdan yonib ketyapman. Bu mening oltmish yillik hayotimdagi uchinchi marta va oxirgi 10 daqiqadagi ikkinchi marta uyatdan qizarib ketishim. Sen uni ko‘rasan va… Agar u qachondir qurbi yetsa, nima uchun u emas, axir u chiroyli va ko‘rkam, uning atrofida esa undan xunuk erkaklar ko‘p, agar uning qachonlardir omadi chopganda edi, u va men sening xayolot dunyoingga tushib qolganimizda edi…

Qorong‘uda qo‘ng‘iroq tovushi yana eshitildi, ammo u endi juda yaqin edi.

AMANDA (pichirlab):

– Men unga nima deyishim kerak?

GERSOGINIYA (uning qo‘llarini siqqan holda):

– Oddiygina qilib: «Kechirasiz, ser, dengiz bo‘yiga qanday o‘tsam bo‘ladi?» – deb so‘ra.

U daraxtlar soyasida yashirinishga shoshildi. Ayni vaqti. Noaniq sharpalar ko‘rindi. Shahzoda o‘zining velosipedida haykalga yonboshlab turgan Amandaning sharpasiga juda yaqin joydan o‘tib ketyapti. Amanda sekingina dedi:

AMANDA:

– Kechirasiz, ser…

SHAHZODA:

– Ha, xonim?

AMANDA:

– Aytolmaysizmi, dengizga qanday o‘tsam bo‘ladi?

SHAHZODA:

– Chapdan ikkinchi burilish, xonim…

(U g‘amgin qiyofada hurmat bilan ta’zim qildi va velosipediga o‘tirib ketib boryapti. Uzoqdan velosiped qo‘ng‘irog‘i eshitildi. Gersoginiya yashirinib o‘tirgan joyidan qari ayollarga o‘xshab chiqib keldi).

AMANDA (sekin biroz fursatdan keyin):

– U meni tanimadi…

GERSOGINIYA:

– Qorong‘u edi… Undan keyin kim biladi, uning xotiralarida u qanday qiyofada bo‘lgan? (U hadiksirab so‘radi): Oxirgi poyezd allaqachon ketib qolgan. Siz bu tunni qasrda o‘tkazishni xohlar edingizmi?

AMANDA (vazminlik bilan):

– Ha, xonim.

To‘liq qorong‘ulik. Qorong‘ida ikkalasi ham ko‘rinmaydi. Xiyobonda katta daraxtlarning orasida faqat shamolning uvullagan tovushi eshitilardi.

PARDA TUSHIRILADI