Birlamchi tarmoqlar: pdh, sonet/sdh va dwdm. Ma’lumotlarni simsiz uzatish. Simsiz tizimlar va ularning turlari. Reja

Birlamchi tarmoqlar: PDH, SONET/SDH va DWDM. Ma’lumotlarni simsiz uzatish. Simsiz tizimlar va ularning turlari.


Reja:

1. 
   Kompyuter tarmoqlarida ma’lumot uzatish jarayonini tashkil etish.
   
2. 
   Aloqa chiziqlari va ularning xarakteristikalari.
   
3. 
   Ma’lumotlarni kodlash va multiplekslash.
   
4. 
   Birlamchi tarmoqlar: PDH, SONET/SDH va DWDM.
   
5. 
   Ma’lumotlarni simsiz uzatish.
   
6. 
   Simsiz tizimlar va ularning xillari.
   

1. 
   Kompyuter tarmoqlarida ma’lumot uzatish jarayonini tashkil etish
   

Ma’lumotlarni uzatish (ma’lumotlarni almashish, raqamli uzatish, raqamli aloqa) – ma’lumot uzatish kanali orqali, qoidaga ko’ra, kompyuter texnologiyalari yordamida keyinchalik ishlov berish uchun nuqtadan nuqtaga yoki nuqtadan bir nechta nuqtaga ma’lumotlarni (raqamli bitlar oqimini) elektr signallar shaklida fizik uzatishdir. Bunday kanallarga misol qilib, mis o’tkazgichlar, optik tolali kabellar, simsiz ma’lumot uzatish kanallari yoki saqlash qurilmalari bo’lishi mumkin.
Ma'lumot uzatish analog yoki raqamli bo'lishi mumkin, shuningdek analog modulyatsiya yoki raqamli kodlash orqali modulyatsiya qilinishi mumkin.
Ma'lumot uzatish tarmog'i - ma'lumotlar uzatish kanallari va kommutatsiya qurilmalari (tarmoq tugunlari) bilan ulangan, barcha terminal qurilmalar o'rtasida xabar almashishni ta'minlaydigan uch yoki undan ortiq aloqa qurilmalarining (terminallarining) kombinatsiyasi.
Ikki xil ma’lumot uzatish tarmoqlari mavjud:
1. Telefon tarmoqlari.
2. Kompyuter tarmoqlari.
Kommutatsiyalash usullariga ko’ra quyidagi turlarga bo’linadi:
1. Kanallarni kommutatsiyalashga asoslangan tarmoqlar;
2. Paketlarni kommutatsiyalashga asoslangan tarmoqlar.

2. 
   Aloqa chiziqlari va ularning xarakteristikalari.
   

Axborotlarni uzatish uchun xizmat qiladigan vositalar to’plami quyidagilar: axborotlar uzatgichi, aloqa kanali va axborotlar qabul qiluvchi birligi hisoblanadi. Axborotlarni qabul qiluvchi va uzatuvchi sifatida kompyuterlarni bevosita aloqa liniyalariga ulanishini ta’minlaydigan ma’lumotlarni uzatish apparaturasidir. Bular modemlar (telefon liniyalari uchun) va tarmoq adapterlari hisoblanadi.
Kompyuter tarmoqlari ma’lumotlarni fizik uzatish muhiti signallar uzatiladigan elektr va optik o’tkazgichlar (o’tkazish muhiti), shuningdek, yer yuzidagi va sun’iy yo’ldoshli aloqa radiokanallar tarzidagi simsiz muhit hisoblanadi. Ishlatiladigan chastota diapazoni va kanalning uzunligi bilan farqlanadigan ko’pllab xilma-xil radiokanallar turlari mavjud. Kompyuter tarmoqlarida ham o’tkazgichli, ham simsiz muhitlar qo’llaniladi. Hozirgi kunda Ethernet standartidagi mobil kompyuter tarmoqlari texnologiyalari rivojlanmoqda. Ko’p hollarda, xususan, global va mintaqaviy kompyuter tarmoqlarida foydalanuvchilar qanday oraliqda ma’lumotlar o’tkazgichlar orqali emas, simsiz radiokanallar va sun’iy yo’ldoshli aloqa kanallari orqali uzatilishini har doim ham bilishmaydi.
Kabelli aloqa liniyalari kengroq tarqalgan. Kompyuter va telekommunikasion tarmoqlarda bir necha turlardagi kabellar qo’llaniladi.
 Ekranlashtirilmagan o’rama juft UTP (Unshielded Twister Pair);
 Ekranlashtirilgan o’rama juft STP (Shielded Twister Pair);
 Koaksial kabel (“yo’g’on yoki “ingichka”);
 Optik tolali kabel.

3.