BİZİM ÜÇÜn biZSİz heç NƏ
Parlament prosesi – əlavə qanunvericilik
Yüklə 8,75 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Parlament prosesi – əlavə qanunvericilik Hökumətin əlavə qanunvericilik yaratmaq səlahiyyəti adətən parlamentin bu və ya digər aktında olur. Aktda həmin qanunu yaratmaq üçün hökumətə hansı səlahiyyət verildiyi və onun parlament tərəfindən necə təsdiq olunduğu göstərilir. Təsdiq zamanı adətən iki haldan biri baş verir: • Təsdiq qətnaməsi: Parlament əlavə qanunvericiliyi qanuna çevrilməzdən əvvəl rəsmən təsdiq etməlidir. • İnkar qətnaməsi: Parlament əlavə qanunvericiliyi qanuna çevrildikdən sonra rəsmən təsdiqləməyə bilər, bu halda ondan imtina olunur. Əlavə qanunvericiliyin təsdiq, ya inkar qətnamə proseduruna düşməsindən asılı olmayaraq parlamentin ona düzəliş etmək səlahiyyəti yoxdur. (müqayisə üçün bax: qanun layihəsi). Lobbiçilik və təsir etmək üçün əsas imkanlar: 1. Məsləhətləşmə - Hökumət çox vaxt qanunvericilik layihəsini və ya düzəliş təkliflərini məsləhətləşmə üçün dərc edir. İctimai məsləhətləşmə olan yerlərdə məsləhət sənədi cavabların hansı vaxtadək kimə göndərilməli olduğunu izah etməlidir. Çox vaxt məsləhət sənədi baxılmaq üçün xüsusi suallar qoyur. Məsləhətləşmə zamanı həmin suallara cavab vermək əhəmiyyətli ola bilər, amma əgər suallar lazımi cavabı vermək imkanı yaratmırsa, bu suallardan kənara çıxmaq da məqbuldur. 2. Qanunvericilikdən qabaq araşdırma - Bəzən hökumət qanunvericilik layihəsi üzrə araşdırmaya dəvət edə bilər - məsələn, 2008-ci ilin iyulunda nəşr edilmiş, hazırda Daxili İşlər Komitəsinin və İnsan hüquqları üzrə birgə Komitənin araşdırdığı (qismən) İmmiqrasiya və Vətəndaşlıq haqqında qanun layihəsi. 3. Parlament üzvləri - Narahatlıq doğuran sahələr parlament üzvləri qarşısında birbaşa qaldırıla bilər - məsələn, qanun layihəsi təqdim edilməmişdən əvvəl seçki dairəsindən olan millət vəkilləri ilə yazışmaq və ya görüşmək qanun layihəsi təqdim edilən zaman millət vəkillərinin reaksiya bildirməli olduqları sahələri və narahatlıq səviyyəsini işıqlandırmaq üçün dəyərli vasitədir. 4. Xüsusi komitələr - Xüsusi komitələr hökumətin siyasətinə və idarəçiliyinə müntəzəm olaraq yenidən baxır. Parlament saytında komitələrin keçmiş, cari və gələcək işləri barədə məlumat verən səhifələri var. Komitə tərəfindən rəsmi sorğu kontekstində ona verilən məlumatlar (sübutlar, faktlar) adətən nəşr olunur. Komitənin hesabatı qanun qəbuluna təsir göstərə bilər. 5. İkinci oxunuşdan qabaq - Qanun layihəsinin ikinci oxunuşunda düzəlişlər müzakirə olunmur. Amma parlament üzvləri üçün bu, qanun layihəsi ilə əlaqədar ciddi narahatlıq doğuran məsələləri ifadə etmək vaxtıdır. Əgər əsas məsələ bu mərhələdə yox, sonrakı mərhələdə qaldırılsa, daha az narahatlıq doğuran məsələ kimi görünə bilər. 6. İctimai qanun layihəsi komitəsi mərhələsi - Bu, parlament üzvlərinin qanun layihəsinə © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu 57 düzəliş təklifləri verməsi, müzakirə açması üçün ilk imkandır. İstənilən düzəlişin arxasında real hərəkətverici qüvvə olsun deyə yaxşı olar ki, narahatlıq doğuran sahə üzrə məsələ (düzəlişin özü yox) ikinci oxunuşda qaldırılsın. 7. Qanunvericilik layihəsinin digər irəliləyiş mərhələləri - Dəyişikliklərə dair məsələ sonrakı mərhələlərdə qaldırıla bilər. Lakin hesabatdan sonra üçüncü oxunuşda hansı məsələlərə qayıdıla bilməsi ilə bağlı məhdudiyyətlər var. Üstəlik də, əgər narahatlıq doğuran məsələlər müzakirələrin erkən mərhələlərində izlənməyibsə, bunun əhəmiyyətli bir hərəkətverici gücü ola bilməz. Pinq Ponq yeni düzəlişlər edilməli olan mərhələ deyil, parlamentin iki palatası arasında həll olunmamış məsələlər üzrə razılaşma əldə etmək üçün xüsusi bir prosesdir. 8. Lordlar Palatası - Qanun layihəsinin qəbulu ilə bağlı yuxarıda göstərilənlər geniş anlamda hər iki palataya şamil edilir. Hökumət adətən İcmalar Palatasında əksəriyyət təşkil etdiyindən onun ən ciddi təzyiqə məruz qala biləcəyi yer Lordlar Palatasıdır. Bununla belə, İcmalar Palatasında öz ifadəsini tapan narahatlıq doğuran məsələlər buna bənzər problemləri izləməkdə maraqlı olan lordlar üçün də faydalı ola bilər. 9. Nazir bəyanatları - Hətta lobbiçiliyin qanunvericiliyə düzəlişlər etməyə müvəffəq olmadığı yerlərdə belə bu proses nazirin bəyanat verməsi ilə nəticələnə bilər. Belə bəyanatlar hökumətin öhdəliyi kimi də səslənə bilər. Bəzi hallarda bunlar qanunvericiliyin təfsiri zamanı məhkəmələr tərəfindən istifadə edilə bilər. Digər hallarda isə belə bəyanatlar (əgər öhdəliyə əməl edilməzsə) parlament üzvlərinin yenidən problemin üzərinə qayıtması üçün faydalı ola bilər ki, bu zaman qanunvericilik üçün yeni imkanlar yaranır (Müxalif deputatların bəyanatları da bəzən əhəmiyyətli ola bilər). 10. Digər parlament prosedurları - Parlamentdə hökumətə lobbiçilik etməyin digər vasitələri – parlament sualları (PS), Erkən Gün Təklifləri (EGT), müxalifət və ya digər formatlı müzakirələrdir. Lobbiçilik və təsir etmək üçün görülməli olan tədbirlər 1. İctimai qanun layihəsi Komitəsinə - Qanun layihəsini aydın şəkildə təftiş edən yazılı sübutlar Komitənin internet saytında dərc olunacaq. Xüsusi Komitə tərəfindən verilən suallara cavablardakı dəlillər (məlumatlar) Komitənin hesabatında dərc edilə bilər. Belə sübutlar debatlarda və ya İctimai qanun layihəsi Komitəsinin araşdırma sessiyalarında müzakirə oluna bilər və bu debatlar yazılacaq. 2. Yazılı sübutlar Komitəyə - Katibə göndərilə bilər. Lakin Komitə üzvlərinin kimliyini yoxlamaq faydalıdır. Bu, ayrıca bir deputata lobbiçilik və ya Komitəyə təsir etmək üçün faydalı bilik ola bilər (məsələn, əgər sizin dairədən olan parlament üzvü komitədədirsə). 3. Parlament üzvlərinə və ya lordlara (həmçinin nazirlərə) məktublar xüsusi sahəyə onların maraq səviyyəsini yüksəltməyə kömək ola bilər. Amma hər hansı bir ayrıca götürülmüş deputata, ya nazirə necə təsir etməyin mümkünlüyünü nəzərdən keçirmək faydalıdır (məsələn: Onun bu sahəyə marağı haqqında nə məlumdur? Bu mövzuya dair o, əvvəllər nə deyib? O, sizin dairədənmi parlamentə seçilib? Ona təsir edə biləcək kimi tanıyırsınız, yaxud kimə təsir edə bilərsiniz ki, ona təsir göstərsin?). İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi 58 4. Ümumiyyətlə, hər iki yolu sınaqdan keçirmək, sadə metodlar seçmək lazımdır. Mümkün olduqca narahatlıq doğuran hər hansı xüsusi məsələni nümunələrlə dəstəkləyin; əgər nümunələr real olarsa, lap yaxşı. Rəylərə, münasibətlərə və davranışa təsir göstərilməsi Sosial dəyişiklik hüquqi dəyişikliyə təsir edə bilər. Feminist hərəkat və işçi qüvvəsində qadınların getdikcə artması hesabına yaranan təzyiq nəticəsində bir çox parlamentlər məşğulluq, təhsil və xidmətlərdə ayrı-seçkiliyi, cinsi təcavüzü (təngə gətirməni) qadağan edən Cinsi Ayrı-seçkilik Aktı qəbul edib. Bəzi ölkələrdə əlilliyi olan şəxslərə qarşı ayrı- seçkilik və təcavüzlə (təngə gətirmə) bağlı da oxşar qanunvericilik qəbul olunub. Əlilliyi olan insanlara münasibətdə rəylərə, fikirlərə və davranışa təsir göstərmək vacibdir. İnsanları başqalarından çəkinməyə vadar edən hüquq və siyasət deyil, aşağı səviyyəli gözləntilər, aşağı səviyyəli cəhdlər, bir də mərhəmətdən tutmuş qorxu və nifrətə qədər bir sıra mənfi münasibətlərdir. © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu 59 Bölmə 3. İnklüziv qərar qəbulu necə baş verir Vasitələr toplusunun bu bölməsi: • fərdi və kollektiv səviyyədə inklüziv qərar qəbulunun necə baş verdiyinin icmalını verir • ideyaları nümayiş etdirmək üçün örnəklərlə təmin edir • təlimçilər tərəfindən istifadə olunacaq sessiya planları və tapşırıqlar təklif edir. İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi 60 Ümumi məlumat İnklüziv qərar qəbul edilməsi fərdi səviyyədə Fərdlərə istifadə etdikləri xidmətlərin inkişafının tərkib hissəsi olmağa imkan vermək xidmətlərdən yox, daha yaxşı həyatdan xəbər verir. Bunun kökü hər kəs üçün daha yaxşı nəticələr ortaya çıxarmaq, çatdırmaq üçün insanlar, xidmət göstərənlər və ailələrlə birgə istehsalın gücündən qaynaqlanır. Bu, sadəcə sistemləri və prosesləri dəyişdirmək və ya fərdi qaydada maliyyələşdirmək deyil, lakin insanların daha müstəqil və güclü olması, daha möhkəm icmalarda yaxşı inkişaf etməsi, daha artıq rifaha çatması üçün lazım olan bütün dəyişiklikləri əhatə edir. Örnəklərin öyrənilməsi – Xidmət Aktı 2014 Xidmət Aktı ilk dəfə baxıcılar daxil olmaqla şəxsi qayğı və dəstəyin planlaşdırılması və şəxsi büdcələrin qanuni bazada yerləşdirilməsi üçün çoxillik təcrübəyə əsaslanır. Şəxsi səhiyyə büdcələri qanun üzrə NHS (milli səhiyyə xidməti) Davamlı Səhiyyə Xidmətində olan, uzunmüddətli xəstəliyi, əlilliyi və ya psixi sağlamlıq məhdudiyyəti olan hər kəs üçün əlçatımlı olmalı, bundan hər kəs faydalanmalıdır. Lakin şəxsi büdcələri, qayğı və dəstək planları olan insanların sayı ilə orijinal seçim, nəzarət və daha yaxşı nəticələrin sıx əlaqəsini təmin etmək üçün çox iş görmək lazımdır. Növbəti mərhələdə işə yararlı olanı öyrənməli və insanların təcrübələrini intensiv şəkildə təkmilləşdirməyə diqqəti cəmləyərkən bunun ümumi təcrübəyə çevrilməsini təmin etməliyik. Faydaların bərabərliyi üçün meyar bunun düzgün, hər kəs üçün və hər zaman edilməsi olmalıdır. Bu isə aşağıdakıları nəzərdə tutur: • İnsanların öz hüquq və seçimlərini anlaması üçün yaşa müvafiq aydın, əlçatımlı informasiya və məsləhətdən istifadəsinin təkmilləşdirilməsi. • Yaşanmış təcrübənin sistemdə lazımi yerdə oturduğunu mütəxəssislərin bərabər dəyərləndirməsi üçün siyasət və praktikada ardıcıllığın təmin edilməsi. • İnsanların onlara verilən dəstəyin təşkil və idarə olunmasına nəzarət etməsi üçün potensial şəxsi qayğı və dəstək planlaşdırmasının həyata keçirilməsi. • Qərarın insanlara mümkün qədər yaxınlaşdırılması və yaradıcılığın fəal cəsarətləndirilməsi ilə yanaşı insanların səhiyyə və qayğı üzrə şəxsi büdcələrə əlçatımlı və ondan istifadəsini daha yaxşı təcrübəyə çevirmək üçün bürokratik və məhdudlaşdırıcı siyasətin minimuma endirilməsi. • Faydaları böyük ola biləcək psixi sağlamlığın fərdiləşdirilməsi sahəsində daha artıq tərəqqiyə nail olunması. • Davamlı Səhiyyə Xidmətindən kənar fərdi sağlamlıq büdcələrindən istifadəni araşdırıb qiymətləndirmək və bundan daha çox faydalana biləcək qruplar üçün onlardan istifadəni hədəfə çevirmək. • Birbaşa ödənişlərdən istifadəni dəstəkləmək məqsədilə bir sıra variantlarla yanaşı daha çox insanın faydalanması üçün onların əhatəsini genişləndirmək. © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu 61 Şəxs üzrə mərkəzləşmiş qərar qəbulu Seçim və nəzarət insanların istər dövlət tərəfindən, istərsə də özünü maliyyələşdirməsindən, səhiyyə və ya xidmət ehtiyacı olub-olmamasından asılı olmayaraq yaxşı yaşaması üçün lazım olan bütün xidmət və dəstəklərin ehtiyaclara uyğunlaşdırılması kimi geniş yanaşma ilə əlaqəli olmalıdır. Bu isə o deməkdir ki, insanlara münasibət “bir ölçü hamıya uyğundur” yanaşmasından yox, şəxsdən, onun üçün nəyin əhəmiyyətli olduğundan başlanır. Ehtiyaclara uyğun dəstək yüksək keyfiyyət dəstəyi ilə sinonim olmalıdır - o, istənilən şəraitdə ləyaqətə hörmətlə yanaşmalı, fərdiliyi tanımalı, iştirakı, əhatə olunmanı təbliğ etməli, arzunu əks etdirməli və təhlükəsizliyi qorumalıdır. Bu, aşağıdakıları nəzərdə tutur: • Birgə istehsalı prioritetə çevirmək, insanlar, baxıcılar və ailələrlə xidmətlərin birgə dizayn edilməsini ciddi qarşılamaq, onu təşkilatların inkişaf tərzinə çevirmək. • İşçi heyəti insanlarla əlaqə qabiliyyəti və dəyərlərinə görə işə götürmək, inkişaf etdirmək. • İşçi heyətin yaradıcı işi, hal və hadisələrə fərqli yanaşması üçün mühit yaratmaq. • Qayğının tam spektrı boyunca onlar üçün doğru olan dəstəyi dizayn etmək və şəxs üzrə mərkəzləşmiş, günbəgün formalaşan ən yaxşı təcrübələri möhkəm birləşdirmək. • Hər bir mühitdə şəxsiləşdirilmiş qayğı və dəstək vasitəsi kimi Fərdi Xidmət Fondlarından (FXF) istifadəni genişləndirmək və gücləndirmək. • Əməkdaşlıq yönümlü yanaşmaya üstünlük verməklə hər bir xidmətin etdiyi təkliflərin tanınması və keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması üçün bütün resurslardan istifadə etmək və onları birləşdirməyə çalışmaq. • Şəxsiləşdirilmiş və icma əsaslı yanaşmanın hər kəs üçün işləməsini təmin etmək, müstəqilliyi məhdudlaşdıran xidmət modellərindən asılılığı azaltmaq. • Yaxşı qayğının necə olduğu ilə bağlı geniş icmanın fikrini, bütövlükdə dünyəvi baxışı əsas götürməklə sağlamlıq, qayğı və dəstəyin SİLO düşüncəyə gətirib çıxaran dar anlayışlarından qaçmaq. Dəstəklənmiş qərar qəbulu: inklüziv qərarda o, necə yerləşir Həm fərdi, həm də kollektiv qərar qəbulundan kənarlaşdırılma ehtimalı olan digər qrup qavrama məhdudiyyətləri və autizmi olan şəxslərdir. BMT Konvensiyasının 12-ci maddəsi əlilliyi olan şəxslərin digərləri ilə bərabər əsaslı hüquqi kompetensiyasını tanıyır. Başqa sözlə, fərd sadəcə sağlamlıq məhdudiyyəti olduğuna görə öz hüquqi kompetensiyasını itirə bilməz (ancaq hüquqi kompetensiyanın hər kəsə tətbiq olunduğu hallarda, məsələn, əgər kimsə cinayətə görə mühakimə olunursa, o zaman itirə bilər.) Konvensiya bildirir ki, əlilliyi olan bəzi şəxslərin bu potensialı həyata keçirmək üçün köməyə ehtiyacı var, beləliklə, Konvensiyanı imzalamış ölkə onları dəstəkləmək üçün bacardığını etməli və belə dəstəkdən sui-istifadəyə qarşı tədbirlər görməlidir. Dəstək bir inanılmış adam və ya insanlar şəbəkəsi formasında ola bilər; bu iş arabir və ya hər zaman lazım ola bilər. İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi 62 Dəstəklənmiş qərar qəbulu həmişə qərarın aid olduğu əlilliyi olan şəxsin xeyrinə yönəlir. Fərd qərar verəndir; dəstəkləyən şəxs(lər) lazım olduqda məsələləri izah edir, əlamətləri və fərdin üstün tutduqlarını şərh edir. Hətta əlilliyi olan şəxsin çox dəstəyə ehtiyacı olarsa, dəstəkverən şəxs(lər) fərdin istəyinə uyğun hüquqi kompetensiyadan mümkün qədər geniş şəkildə istifadəyə fərdi qabil etməlidir. Bu, dəstəklənmiş qərar qəbulunu əvəzləyici qərar qəbulundan fərqləndirir; bu, qəyyumun məhkəmənin verdiyi səlahiyyət əsasında fərd adından qərar qəbulu hüququ olduqda baş verir. Bu qərarların fərdin maraqlarına və ya arzularına uyğun olduğunu qəyyumun nümayiş etdirməsi o qədər də vacib deyil. Dəstəklənmiş qərar qəbulu çox formada ola bilər. Şəxsə kömək edən onun istəklərini başqalarına çatdıra bilər və ya qarşıda duran seçimləri anlamaqda ona kömək edə bilər. Bu, böyük sağlamlıq məhdudiyyətləri ilə yaşayan şəxsin də öz həyat tarixçəsi, maraqları, həyatda məqsədləri olan və hüquqi kompetensiyasından istifadə etməyi bacaran bir şəxs olduğunu anlamaqda başqalarına kömək edəcək. Belə situasiyalarda geniş çeşidli təcrübə və perspektivlərin müvafiq siyasət və xidmətlərin tərkib hissəsi olmasını təmin etmək üçün əlilliyi olan şəxsin dəstəklə inklüziv qərar qəbulunda iştirakı münasibdir. Əgər siz əlilliyi olan şəxslə tərəfdaş və ya köməkçi kimi işləyirsinizsə, yaxud əlilliyi olan şəxslərin həyatı üzərində səlahiyyətli olduğunuzdan xəbərdarsınızsa, ancaq inklüziv qərar qəbulu mexanizmini işlədə bilmirsinizsə, o zaman, məsələn, idarə heyəti və ya komanda daxilində müzakirə aparmaq üçün bu vasitələr toplusundan istifadə edin. Ola bilsin, siz qərar qəbulunun dərəcəsini əlilliyi olan şəxslərin iştirakı mümkün olana qədər artırasınız. Bu, müxtəlif kommunikasiya yolları vasitəsilə fərdlərin arzularını, ehtiyaclarını öyrənmək və bu məlumatların qərar qəbulunda nəzərə alınmasını təmin etməklə baş tuta bilər. Əlilliyi olan şəxslərin rəylərinin o qədər də nəzərə alınmadığı, yaxud da istəklərin öyrənilməsinin çətin olduğu hallarda məlumat verməklə insanların pis rəftardan qorunmasını təmin etmək mühümdür. http://www.un.org/disabilities/default.asp?id=242 İnklujn Avropa “Dəstəkli qərar qəbulu sisteminin əsas elementləri” üzrə direktivlər hazırlayıb: http://inclusion-europe.org/images/stories/documents/PositionPapers/ Position_Supported_Decision_Making_EN.pdf İnklüziv qərar qəbulu və siyasət formalaşdırılması ardıcıllığı Daha geniş şəkildə bunlar siyasətin formalaşdırılması ardıcıllığının mərhələləridir. “Siyasət” milli qanun, milli, yaxud yerli səviyyədə siyasət və ya xidmətlər demək ola bilər. İnklüziv qərar qəbulu bu mərhələlərin hamısına müvafiqdir. Birbaşa təsir göstərənlər aşağıdakılara kömək edə bilər: © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu 63 • siyasətin məqsədlərini qarşıya qoymağa • müxtəlif seçimləri müəyyən edib qiymətləndirməyə • qərar qəbulu prosesinin tərkib hissəsi olmağa • xidmət təminatçısı kimi qanunu, siyasəti və ya xidməti həyata keçirməyə • monitorinq etməyə, qiymətləndirməyə və dəyişiklik üçün qərar verməyə. Siyasət ardıcıllığı heç də həmişə mükəmməl bir proses deyil, nə də həmişə spesifik ardıcıllıqla getmir. Ancaq onun geniş şəkildə aşağıda verilmiş bir sıra mərhələlərdən keçməsini başa düşmək olar: Əlilliyi olan şəxslər və vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları siyasət formalaşdırlmasına necə cəlb oluna bilər və siyasət formalaşdıranların məsuliyyətləri nədir? 1. Məqsədlərin qoyulması Siyasət planı hökumət tərəfindən müəyyənləşdirilir, ancaq hökumət hansı dəyişikliklərə getmək lazım olduğunu və bu dəyişikliklərə hansı yolla çatmağın münasibliyi ilə bağlı bilgilərə vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları ilə birgə yiyələnə bilər və yiyələnməlidir. Yeni siyasət təşəbbüsləri çox zaman vətəndaş cəmiyyəti təşkilatlarının kampaniyaları nəticəsində irəli sürülür. VCT-lər həll olunmalı vacib məsələlərə diqqət cəlb edə bilir. Vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları aşağıdakıları edə bilər: • Təbliğat aparmaq: müəyyən qrup üçün qanunvericilikdə, siyasətdə lazımınca əhatə olunmamış və ya kifayət qədər yaxşı həllini tapmamış problemləri, baxışları, yaxud da ümumi ictimai maraq doğuran məsələləri qaldırmaq. Məqsəd yaratmaq Variantların hazırlanması və təhlili Siyasəti müayyən etmək Həyata keçirmək Monitorinq və təhlil İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi 64 • İnformasiya ilə təmin etmək və maarifləndirmək: araşdırmalar nəticəsində tapılan çatışmazlıqları, üzvlərin və xidmət istifadəçilərinin baxışlarını səlahiyyətli orqanlarla paylaşmaq. • Üzvləri, xidmət istifadəçilərini və əsas vətəndaş qruplarını cəlb və təmsil etmək: vətəndaşlara əıçatımlılıq, dinləmək, reaksiya və məlumat verilməsi üçün kanal rolunda çıxış etmək. • Ekspertiza və məsləhətlə təmin etmək: müəyyən mövzuda bilgili ekspertlər siyasi gündəliyin tutulmasında əsas rol oynayırlar; onların təhlilləri, araşdırmaları cəmiyyətin həm indiki, həm də gələcək ehtiyaclarını müəyyən edir və onu həlledici perspektivlərlə təmin edir. • Xidmətlərlə təmin etmək: innovasiya ilə bağlı vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları siyasət formalaşdırılmasında, müəyyən istifadəçi qrupu üçün alternativ və ya yeni xidmətlərin yaradılmasında əsas iştirakçılardır. Hökumət qurumları aşağıdakıları edə bilər: • Məlumatı paylaşmaq: bütün maraqlı tərəflər üçün son, dəqiq və vaxtında verilmiş məlumatı əlçatan formatda təmin etmək. • İnklüziv prosedurlar həyata keçirmək: şəffaf qərar qəbuletmə prosesini inkişaf etdirmək və ona riayət etmək; iştirak üçün aydın, açıq və əlçatımlı prosedurlar təmin etmək. • Resursları yaxşılaşdırmaq: vətəndaş cəmiyyətinin fəal iştirakını, məsələn, büdcə təminatı, maddi dəstək və ya inzibati xidmətlər vasitəsilə təmin etmək. • Məsuliyyətli olmaq, cavab reaksiyası vermək: müvafiq siyasət formalaşdıranların fəal iştirakını təmin etmək, dinləmək, reaksiya vermək və fikir bildirmək. Faydalı vasitə və mexanizmlər: Məlumat • Siyasi prosesə, sənədlərə və siyasət formalaşdıranlara dair dəqiq məlumata asan və açıq əlçatımlılıq (məsələn, onlayn məlumat bazası). • Narahatlıq doğuran məsələni anlamaq üçün araşdırma aparın və onun həlli üçün təkliflər işləyib hazırlayın. • Siyasi bülletenlər, plakat və vərəqələr, vebsaytlar, press-relizlər və ictimai nümayişlər vasitəsilə vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları tərəfindən təşviqat və lobbiçilik. • Əsas sənədlərə və ictimai tədbirlərlə bağlı elanlara hərtərəfli çıxış üçün vebsayt. Məsləhətləşmə • Elektron ərizə və ya veb-forum kimi onlayn alətlər vasitəsilə müraciət ərizələri. • Məsləhətləşmə, onlayn və ya digər metodlarla maraqlı tərəflərin təkliflərini toplamaq . Dialoq • Müxtəlif qrupların fikir və təcrübələrini müəyyən və şərh etmək üçün maraqlı tərəflərlə birgə dinləmələr və ictimai forumlar. • Vətəndaş forumları, m ünsiflər və gələcək şuralar. • Cari siyasi təşəbbüslər barədə məlumatdan vətəndaş cəmiyyətinin istifadəsi üçün hökumətdə əlaqə saxlanacaq əsas şəxs. |