olganda shaxs va bizneslarning mulklarini boshqarishdan iborat.Javobgarlik riski sizning
harakatingiz tufayli boshqa insonlarga yoki ularning mulklariga zarar yetkazishga oloqadordir.
Noiqtisodiy risklar noqulay natija ko`rsatishi mumkin, lekin moliyaviy zarar yetmaydi.Yo`l-
transport hodisasi iqtisodiy riskdir.U xarajatlardan tibbiy yordam,avtomobil tuzatish va baland
sug`urta narxlari kabilarni keltirib chiqaradi.Do`stingiz bilan maktabda talent shousiga
qatnashishga qaror qilganingiz noiqtisodiy riskdir.Agar shou yaxshi o`tmasa, siz o`zingizni
noqulay yoki xijolatli ahvolda qolasiz,lekin siz moliyaviy zarar ko`rmaysiz. Sof va taxminiy
risklar.Sof risk yo`qotish imkoniyatini ko`rsatadi,lekin yutish uchun imkoniyat yo`q.Shavqatsiz
ob-havo sof riskka misol bo`ladi.To`fon bizneslarga zarar yetkazmay o`tishi mumkin.Qattiq
sovuq-to`fon bizneslarning yopilishi va narxlarni tushishiga olib keladi.Shamol va yomg`ir
binolarga zarar yetkazgani tamirlash narxlari tufayli qo`shimcha xarajatlarni keltirib chiqaradi.
Taxminiy risklar ham yutish ham yo`qotishga bo`lgan imkoniyatni ta`minlaydi.Yangi biznesga
pul tikishni taxmin qiling.Agar bu muvofiqiyatli bo`lsa,siz yaxshi foyda ko`rasiz.Boshqa
tomondan,agar bu biznes muvafaqiyatsizlikka uchrasa, siz kiritgan barcha pulni yutqazasiz.
Boshqariladigan va boshqarilmaydigan risklar.Boshqariladigan risk siz tomoningizdan qilingan
harakatni kamaytiradi yoki bartaraf etadi.O`g`irlikni oldini olish uchun bizneslar qo`riqlash
tizimlarini,qo`riqchilarni yollash va poyezd ishchilari ziyrakligini oshirish ehtimoliy
muammolarni kamaytiradi.Boshqarilmaydigan risk sizing ish-harakarlaringizni kamaytira
olmaydi.To`satdan boshlangan qattiq yomg`ir va uzoq davom etgan quruqchilik fermerlar hosiliga
ta`sir ko`rsatadi va zararni kamaytirish kamchilikni tashkil etadi. Ishonchli va ishonchsiz
risklar.Insonlar o`zini riskning yomon ta`sirlaridan himoya qilish yo`llarini qidiradi.Himoya
qilishning oddiy usuli sug`urtalash.Sug`urta katta ehtimoliy moliyaviy yo`qotishni aniq emasligi,
aniq kichik to`lovlarni almashtiradi.Agar ko`p sonli insonlar berilgan riskka duch kelsa va
ehtimoliy yo`qotish narxlari oldindan aytib beriladi,bu ishonchli risk deyiladi.Agar risk
odatdagidek bo`lmasa yoki zarar ko`rilayotgan qiymatni oldindan aytib berib bo`lmasa, bu
ishonchsiz risk deyiladi.
Riskni hal qilish. Faraz qiling siz va sizning 9 ta do`stingiz, har biringizni yangi golf komplekt
klubingiz bor.Har bir komplekt $600 dollar atrofida qiymatga ega.Siz “GolFriendsAssociation”
(GFA) shakllaridagi qarorlarni qabul qilasiz.GFA ning madsadi klublardan biri o`g`irlanganda
katta moliyaviy riskni kamaytirishdan iborat.Himoyani ta`minlash uchun har bir a`zo o`g`irlangan
klub qaytarish uchun pulni teng bo`lishishga rozi bo`lishi kerak.Siz va barcha qaytarish narxiga
$600ga rozi.Shuning uchun har bir guruh a`zosi $60 dan pulni klub sug`urta fondini qaytarish
uchun ajratishadi.Agar siz GFA ning a`zosi bo`lmasangiz va sizning klubingiz o`g`irlatilgan
bo`lsa,siz umumiy $600 ni yangi klub ochish uchun to`laysiz.A`zo bo`lganingizda klubni qaytarish
uchun $60 to`laysiz.14-1-jadval a`zo va a`zo emaslarning narxlarini ko`rsatib beradi. Sug`urta
fondini teng taqsimlash har bir a`zo uchun biroz iqtisodiy zarar yetkazadi.Bu yo`lda,guruh a`zolari
risk iqtisodiy yo`qotishni bo`lishib bir-biriga yordam beradi. Har bir kishi riskka duch
keladi.Ko`pgina risklar,agar yo`qotishlar qattiq bo`lsa moliyaviy zarar yoki ehtimoliy falokat
natijasida yuzaga keladi.Yakkar shaxslar va bizneslar ular duch keladigan risklarni va ehtimoliy
yo`qotishlarni qanday hal qilish kerakligini aniqlashi lozim. 2-jadval risklarni hal qilishni to`rtta
usulini ko`rsatadi:oldini olish,ko`cherish,sug`urta va taxmin qilish.
Dostları ilə paylaş: