Psixologiya nimadan bahs etadi? :O`zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishganidan keyingi siyosiy, iqtisodiy islohotlar bilan bir
qatorda ma`naviyat sohasida ham o`zgarishlarni amalga oshirish ehtiyoji vujudga keldi. YAngi jamiyat
odamlardan yangicha fikrlashni, o`z - o`zini milliy jihatdan anglab etishni, istiqlol tafakkuriga ega
bo`lishni taqozo etadi. Prezidentimiz I. A. Karimov ta`kidlab o`tganlaridek, “Islohotlar hayotni, hayot esa
insonlar tafakkurini o`zgartiradi.” Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi va O`zbekiston Respublikasining
“Ta`lim to`g`risida”gi qonunini amalga oshirish, undan kelib chiqadigan vazifalarni hal qilish ko`p
jihatdan turli darajadagi psixologik muammolarning echilishi bilan bog`liq. Zamon talabiga mos
keladigan, raqobatbardosh, yuksak e`tiqodli, ma`naviy jihatdan yuksak, mustaqil fikrlay oladigan,
professional faoliyatlarga oid muammolarni hal etish uchun zarur ko`nikma va malakalarga ega
mutaxassislarni tayyorlashda psixologiya fanining o`rni va ahamiyati beqiyosdir. Psixologiya grekcha
“psyuxe”- “jon, rux”, “logos” - “ta`limot”, “fan” degan so`zdan kelib chiqkan bo`lib, psixik faktlar,
ularning qonuniyatlari va mexanizmlari haqidagi fandir. Psixologiya psixikani o`rganadi. Psixik faktlarga
quyidagilar kiradi: - bilish faoliyatlari: diqqat, nutq, faoliyat; - bilish jarayonlari : sezgi, idrok, xotira,
tafakkur va xayol; - ruxiy holatlar yoki shaxsning hissiy-irodaviy sohasi - hissiyot, iroda; - ruxiy
xususiyatlar yoki shaxsning individual-psixologik xususiyatlari: temperament, xarakter, qobiliyatlar.
Shaxsning faolligi :Shaxs o`zining faoliyati tufayli tevarak atrofdagi olam bilan faol munosabatda
bo`ladi. Shaxsning faolligi deganda odamning atrofdagi tashqi muhitga
ko`rsatadigan ta`siri tushuniladi
Sezgilarning tasnifi va turlari : Sezilarning eng katta va eng muhim guruhlarini ajratib ko'rsatib, ularni uchta asosiy turga bo'lish mumkin; interoetseptiv, proprioseptiv va ekzotsentiv hislar
Psixologiya tarixi. : Antik davrdan boshlab psixologik bilimlar falsafa va tibbiyot fanlari negizida rivojlanib kelgan. Yunon shifokorlari Gippokrat, Erasistrat psixikaning organi miya ekanligini bilganlar va inson jonini koinotning ashyoviy boʻlagi sifatida talqin qilganlar. Ularning gʻoyalari Platonning jon abadiyligi toʻgʻrisidagi taʼlimotiga qarama-qarshi qoʻyilgan. Aristotel „Jon toʻgʻrisida“gi asarida psixologik tushunchalar tizimini ishlab chiqdi
Muloqot turlari va vazifalari. : Muloqot ikki yoki undan ortiq odamlar o‘rtasidagi bilish yoki affektiv-baholash xususiyatiga ega bo‘lgan axborot almashinuvida ularning o‘zaro ta’sirlashuvi sifatida ta’riflanadi. Mazmun-maqsadlari va vositalariga ko‘ra muloqotni bir nechta turlarga bo‘lish mumkin. Mazmuniga ko‘ra, u moddiy (faoliyat jismlari va mahsulotlari almashinuvi), kognitiv (bilimlar almashinuvi), konditsiv (ruhiy va jismoniy holatlar almashinuvi), motivatsion (xohishlar, maqsadlar, qiziqishlar, motivlar, ehtiyojlar almashinuvi), faoliyatli (harakatlar, muolajalar, malakalar, ko‘nikmalar almashinuvi) bo‘lishi mumkin.
Diqqatning xarakterli xususiyatlari. :. a) diqqatning kuchi va barqarorligi b) bo`linishi v) ko`lami g) taqsimlanishi
Psixologiyaning ilmiy tadqiqot metodlari. . : 1.Kuzatish metodi. 2. Eksperiment metodi. 3. Suhbat va anketa. 4. Biografik metod
Nutq turlari. :. o'qish, tinglash (tinglash), gapirish, yozish
Diqqatning rivojlanishi.
Xotira turlari
Sezgilar haqida umumiy tushuncha.
Xarakter
Sezgining nerv - fiziologik asosi.
Hozirgi zamon psixologiyasining tamoyillari.
Shaxs.
Tafakkur shakllari
Xulq-atvorning psixofiziologik asosi ( Nerv tizimi. Neyronlar. Akson. Dendrit. Miya).
Temperament xaqidagi nazariyalar
Idrok haqida tushuncha.
Yuksak xislar: praksik xislar, axloqiy xislar, estetik xislar, intellektual xislar
Shaxsning shakllanishiga ta'sir etuvchi omillar.
Idrokning xossalari:
Psixologiyaning falsafa doirasidagi taraqqiyoti
Shaxsning malaka va odatlari.
Xarakter aksentuatsiyasi
Diqqatning xususiyatlari, diqqat kuchi va bo’linishi, diqqat ko’lami, diqqat taqsimlanishi, shaxsda diqqat rivojlanishi.
Xayol turlari
Instinktlarning klassifikatsiyasi
Ongning paydo bo’lishi va uning taraqqiyoti
Psixologiyaning asosiy sohalari
Muloqot
Vaqt, xarakat va fazoni idrok kilish
Xotira jarayonlari, esda olib qolish, esga tushirish, esda saqlash, unutish
Muloqot shakllari.
Psixologik bilimlarning rivojlanish bosqichlari
Xotiraning nerv - fiziologik asoslari
Faoliyat haqida tushuncha
Temperament tiplari ( I.P.Pavlov bo`yicha)
Idrokda ob’ekt va fon, appertseptsiya, idrokning konstantligi
Tafakkur operatsiyalari
Diqqat haqida tushuncha.
Xotira turlari: faoliyatga ko’ra, maqsadiga ko’ra, muddatiga ko’ra
Nutq haqida tushuncha
Hissiy ton, affekt, stress, stenik va astenik hislar
Temperament haqida tushuncha.
Tafakkur turlari
Muloqot haqida tushuncha.
Xayol jarayonlari.
Qobiliyatlar haqida tushuncha
Xotiraning individual farqlari yoki xotira tiplari.
Xarakter tipologiyasi
Filogenez va ontogenez haqida tushuncha
Tafakkur haqida umumiy tushuncha.
Sezgilarning tasnifi, sezgilarning turlari, sezgi sohasidagi qonuniyatlar.
Iroda haqida tushuncha.
Xarakter aksentuasiyasi.
Idrokda illyuziya va gallyutsinatsiya
Tafakkur shakllari
Iroda sifatlari.
Xarakterning shakllanishi.
Shaxs shakllanishiga ta’sir yetuvchi omillar.
Xissiyot haqida tushuncha
Qobiliyatlar - individual - psixologik xususiyatlar sifatida.
Sezgi turlari.
Shaxsning irodaviy sifatlari.
Qobiliyatlar tasnifi.
Muloqotning verbal va noverbal vositalari
Ong xossalari.
Xayol sifatlari.
Oliy nerv faoliyati tipi va temperament.
Qobiliyatlarning tabiiy asoslari.
Xayolning (fantaziya) ahamiyati va o'sishi.
Psixikaning sensor, pertseptiv va intellekt bosqichlari
Xulosa chiqarish usullari
Shartli va shartsiz reflekslar
Tropizm va uning turlari
Dostları ilə paylaş: |