Bolalar nutqining rivojlanishida ko‘rish va eshitishning ahamiyati

Tishlar – ular ikki yoyga (yuqori va pastki) yaxshab, yuqori va pastki jag‘larni yacheykalarida joylashgan.

Har tishda uchta (3) qism tavofut etiladi:
1. Koronkasi.
2.Byayni.
3.Ildizi.
Shakli va faoliyatiga qarab quyidagilarga bo’linadi:
a. oldingi tishlar (o‘suvchi; klik)
b. mayda jag‘ tishlar
v. Kata jag‘ tishlar
Birinchi tishlar 6 – 8 oyida paydo bo‘lib, 2 – 3 yoshida hama sut tishlari chiqib byaladi (20 = 10 ta tepada, 10 pastda). Sut tishlarini xaqiqiy tishlarga almashinishi 7 yoshdan boshlanib 13 – 14 yoshda tugaydi. Faqat aql tishlar 18 – 30 yoshda chiqadi. Doimiy tishlar 32 ta 16 tepada 16 pastda. Tishlar koronkasini shakli va ildizni soniga qarab farqlanadi. Koronkani shakliga qarab tishlarni: ovqatni kesuvchi; o‘sib oluvchi; burdalovchi qoziq tishlar; maydalovchi kichik jag‘ tishlar; ezuvchi kata jag‘ tishlar deyiladi. Tish ichida byashliq byalib, buni tishni eti yoki pulpa deyiladi. Tishni asosiy massasi dentin moddadan tashkil topgan. Dentin tish koronkasi sohasida emal bilan, ildizlari sohasida – sement bilan qoplangan.
Qattiq tanglay – suyak plastinkasidan iborat byalib, og‘iz byashlig‘idan ajratib turadi. Shakli jixatdan byartib chiqgan gumbazni yuqori qismini eslatadi. Orqada yumshoq tanglayga yatadi.
Yumshoq tanglay - muskul qavatidan tuzilgan byalib u yarta qismida uzayadi va tilchani hosil qiladi. Yumshoq tanglay tilchasi bilan normada osilib turadi; muskullar qisqarganda tepaga va orqaga kyatariladi.
Til – bu massiv muskulli a’zo. Til ovqatni mexanik jihatdan ishlashda, syazlash protsessida qatnashadi. Til shilliq parda bilan qoplangan. Tilni yarta qismini – tanasi deyiladi; oldingi qismini – uchi; va orqa qismini ildiz deyiladi.

Til 2- guruh muskullardan tashkil topgan.

1. 
   Guruh tilni xususiy mushaklari; suyakdan boshlanib tilni shilliq pardasini har-xil qismlariga yopishadi.
   
2. 
   Guruhdagi mushaklar ikala tomonidan ham tilni shilliq qavatiga birikgan byaladi
   

1- Guruh muskullar qisqarganda butun til harakatlanadi. 2- guruh muskullar qisqarganda tilni ayrim qismlarini joylashisha va shakli yazgaradi. Tilni pastki qismidagi shilliq parda og‘iz byashlig‘ini tagiga yatib yartada yog‘ilib tilni yuganini hosil qiladi. U ayrim xollarda yaxshi rivojlanmay tilni harakatini cheklaydi.
Xalqum - Ovqat xazm qilish va nafas yyallarining bir qismidir. U ichi byash qavar a’zo byalib muskullar, fibroz pardalardan tashkil topgan byalib, ichki tomonidan shilliq parda bilan qoplangan. Xalqum – og‘iz va burun byashlig‘ini – yuqoridan xiqildoq va pastdan qizil yangach bilan bog‘lab turadi.