Reja Kirish 1. Nevroz nima? 2. Nevroz turlari va sabablari 3. Bolalarda nevroz kasalligi 4. Nevrozni davolash
"Nevroz" tushunchasi tibbiyotga 1776-yilda shotlandiyalik shifokor Uilyam Kallen tomonidan kiritilgan. Terminning mazmuni qayta-qayta boshqatdan ko’rib chiqilgan, lekin hozirgacha uning umume’tirof qilingan ta’rifi yo’q. Shuni ham ta’kidlab o’tish kerakki, tibbiyot va biologiyada oliy asab faoliyatining turli funktsional buzilishlari ham «nevroz» deb nomlanadi
Nevroz - bu nima?
Ushbu kasallik guruhini e'tiborsiz qoldirishning asosiy sababi ularning mohiyatini va jiddiyligini tushunishning etishmasligi. Ota-onalar nevrozni sinchkovlik bilan o'rganishlari muhimdir - tibbiyotda nima bor, qanday sabablar bor va u bilan qanday kurashish kerak. Mutaxassislar, bu patologiyani to'satdan, o'tkir yoki uzoq davom etgan psixologik jarohatlarda insonning reaktsiyasidan kelib chiqqan kasallik deb ataydi.
Nevrozlar - turlari va sabablari
Ushbu patologik guruh ruhiy kasalliklar shakliga bog'liq ravishda turli omillar bilan qo'zg'aladi. Bolalarda nevrozning turlari:
Obsesyonlar;
isteriya;
depressiv epizodlar;
nevrasteniya;
gipoxondriya;
logoneurosis;
somnambulizm;
anoreksiya.
Bolalik yoshida, nafas olish nevroziga o'xshab ketadi. Ta'sirli-nafas olish yo'llari. Ular jahl bilan, chaqaloqning istaklarining noroziligi sababli noroziliklari, to'g'ridan-to'g'ri rad qilishlari sababli yig'lash bilan bir vaqtda rivojlanadi. Nafas olishni kechiktirish bilan parallel ravishda, bola isteriya ta'sirini qasddan kuchaytiradi - yerga tushadi, qo'pol tarzda yozadi, ko'zlarini yumadi. Bunday xatti-harakatlar ko'p qirrali va tiyatral xususiyatga ega. Hujumlar "tomoshabinlar" bo'lsa, bir necha soatgacha davom etishi mumkin. O'smirlar epileptik tiqilish va nafas olishni taqlid qilishadi.
Depressiv nevroz.Kasallikning ta'riflangan shakli tashhis qo'yish jihatidan eng qiyin. Bolalardagi bunday nevrozni "kattalar" depressiyasining odatdagi rasmiga kamdan kam uchraydigan alomatlar ko'pligi tufayli tanib olish qiyin. Patologik sabablar har qanday psixologik travma hisoblanadi:yaqinlaringizdan ajralib chiqish;oila a'zolaridan birining o'limiga;ota-onaning ajralishi;qarindoshlar o'rtasidagi mojarolar;tengdoshlarning rivojlanishidagi aniq kechikishlar;tashqi ko'rinishdagi nuqsonlar;nogironlik;etimning yo'qligi;ota-onalarning ortiqcha talablari;javobsiz his-tuyg'ular;jinslarni identifikatsiya qilish muammolari;jinsiy orientatsiya va boshqalar.
Nevroz va nevrotik reaktsiyalarni davolashning asosiy usuli psixoterapiya hisoblanadi. Hozirgi vaqtda psixoterapevtik yordamning ko’plab yo’nalishlari va usullari mavjud. Ular patogenik (nevrozning sabablari va uni shaxsda ushlanib turishi jarayoniga ta’sir ko’rsatadigan) va simptomatik yoki yordamchi (ular faqat patogenik uslublar bilan birgalikdagina samarali bo’lib, o’zlari faqat alomatlarni yengillashtiruvchi vaqtinchalik ta’sir ko’rsatadi) turlarga bo’linadi.
Nevroz insonning tiklanadigan holati bo’lib, psixoterapevtik davolanishiga yaxshi bo’ysunadi. Dori-darmonli terapiya faqat psixoterapevtik jarayon uchun katalizator bo’lib, hech qanday holatda nevrozni davolashning asosiy shakli sifatida qaralmaydi. Kamdan-kam hollarda, inson shaxsiyatining o’sishi, nizoli vaziyat ahamiyatining yo’qolishi, avvalgi turmush tarziga qaytish va hokazolar tufayli nizoning hal bo’lishi natijasida nevrozdan mustaqil qutilish hollari ham qayd qilinadi.
NEVROZ KASALLIGINI OLDINI OLISH Birlamchi psixoprofilaktika: Ishda va uyda psixotravmatik ta’sirlarning oldini olish. Yatrogeniya va didaktogeniyalarning oldini olish (bolani to’g’ri tarbiyalash, masalan unga boshqalardan kam yoki ustun ekanligi tuyg’usini singdirmaslik,»jirkanch» qilmishlar qilganida unda chuqur qo’rquv va aybdorlik tuyg’usini tug’dirmaslik, ota-ona o’rtasida sog’lom munosabatlar).Oiladagi nizolarni oldini olish.
Ta’lim tashkilotlarining huquqiy maqomi O‘zbekiston Respublikasining ta’lim tashkilotlari va ularning filiallari, shuningdek xorijiy davlatlar ta’lim tashkilotlarining filiallari yuridik shaxs maqomi bilan tashkil etiladi. Oilaviy nodavlat maktabgacha ta’lim tashkiloti shaklidagi ta’lim xizmatlari yakka tartibdagi tadbirkorlar sifatida ro‘yxatga olingan jismoniy shaxslar tomonidan amalga oshiriladi. Nodavlat ta’lim tashkilotlari litsenziya olingan kundan e’tiboran ta’lim faoliyati bilan shug‘ullanishga haqli. Ta’lim tashkilotlari o‘z faoliyatini ustav va (yoki) boshqa ta’sis hujjatlari asosida yuritadi. Ta’lim tashkilotlari o‘quv-tarbiya va o‘quv-ilmiy-ishlab chiqarish majmualariga birlashishga haqli. Ta’lim tashkilotlarida siyosiy partiyalarning tashkiliy tuzilmalarini tashkil etishga yo‘l qo‘yilmaydi.