Bolalarni tabiat bilan tanishtirish metodikasi fani

6-7 yosh 
Jonli va jonsiz tabiat to’g’risida tasavvurga ega bo’lish 
Jonsiz tabiat. Bolalarda jonsiz tabiat hodisalari haqidagi tasavvurlarini shakllaitirish. 
Havo, magnitning xususiyatlari bilan tanishtirish. Bolalar uchun tushunarli vositalar 
yordamida havo hamma joyda: suvda, g’ishtda, yerda va shu kabilarda mavjudligini tajribalar 
orkali ko’rsatish. Havoning qayishqok bo’lishi, ma’lum hajmni egallashi (sovun ko’iiklarini 
nuflash, sharlarni puflash) mumkinligini ko’rsatish. Havo harakatlanadi(shamol) va u harakat 
qilib, predmetlarni joydan-joyga ko’chirishi va shuningdek, harakatga karshilik ko’rsatishi 
mumkin(parashyut). 
Bolalarni magnitning xususiyatlari bilan tanishtirish. Magnit o’ziga metall buyumlarni 
tortishi, magnitning xususiyatlari to’siklar orqali ham namoyon bo’lishi(magnitta predmetlar suv, 

---

qog’oz, plastmassa, yogoch, karton orqali ham tortilishi). Magnit o’ziga tortinsh va o’zidan 
itarishi bilan tanishtirish. 
O’simliklar dunyosi. Bolalarni yangi hona o’simliklari bilan tanishtirish. Ularning 
xususiyatlari: shakli, hajmi, poyasi, barglar, gulining’ rangini ajratish va xarakterlashga 
o’rgatish. O’simliklariing yorug’likka, issiqlikka, namga, oziklantiruvchi tuprokka ehtiyojlari 
haqidagi tasavvurni shakllantirish. Bolalarni yerug’likni sevuvchi va salqinga chidamli, suvni 
sevuvchi va suvsizlikka bardosh beruvchi o’simliklarning tashqi tuzilishiga qarab farqlashga 
o’rgatish. 
Sabzavotlarning (8-9 xili), meva (5 xili)larning va sitrus o’simlik (3-4 xili)larning shakli, 
rangi, hajmi, ta’mi, ozik-ovkat sifatida qo’llanilishi, belgilarg’a qarab qiyoslash va xarakterlay 
olish ko’nikmasini shakllantirish, umumlashtirilgan (sabzavotlar, mevalar, gullar) so’zlarni 
ko’llashga o’rgatish 
Bolalarda tabiatdagi go’zallikdan zavq olishni tarbiyalashni davom ettirish. Ular ongiga 
tabiatga zarar yetkazmaslik, ekologiyani zararlamaslik (tevarak-atrofni iflos qilmaslik, o’t-
o’lanlarni bosmaslik, daraxt shoxlarini sindirmaslik, hayvon va kushlarga ozor bermaslik. 
uyalarini buzmaslik, gullarni yulmaslik, bu ning oqibatida gullar, kapalaklar yo’q bo’lib ketishi, 
chumolilarning inini buzmaslik va h.k.)ni bolalar ongig a singdirish. 
Bolalarning hovlidag’i barcha o’simliklar va xonaki(kishda vaktincha utkazilgan) 
o’simliklarning yorug’likka, issiqlikka, suvga, (ozuqa) tuproqqa oo’lgan ehtiyejlari hak,idagi 
tasavvurlarini aniqlash. O’simliklarning o’sish va usmasligi shart-sharoitlarining’ mavjudligi va 
ularning turlicha talablarga bog’liqligini belgilashga o’rgatish. 
Usimliklarning’ o’sishi uchun havo, suv, quyosh, ozuqali tuproq zarurligini amaliy1iy 
ishlar orkali tanishtirish. 
Bolalarning o’simliklarni turli yo’l bilan ko’paytirish haqidagi bilimlarini kengaytirish. 
O’simliklar qalamchasidan, piyozidan, butasini ajratib ekishdan . nishi mumkinligini xonaki 
o’simliklar misolida ko’rsatish. O’simlikning U ishi uchun yorug’lik, suv, issiqlik, ozuqali 
tuproq zarur ekanligi to’g’risidagi 
vd
imlarini tajriba, amaliy mashg’ulotlar orqali 
takomillashtirish. Bahor Uldari haqidagi tasavvurlarini aniqlash, bolalarni ularning rangi, shakli. 
gullari, yaproqlariniig xajmi. belgilarigaqarab kiyoslash asosidaxarakterlashga o’rgatish. 
Erta gullaydigan o’teimon, butasimon o’simliklar va daraxtlar bilan I 
tanishtirishni davom ettirish. Ba’zi daraxtlar(o’rik, bodom) avval gullab, so’ng barg 
chikarishi, ba’zilari esa barg chiqarib(olma, behi) so’ng gullashini tushuntirish. 
Bolalar bilan birgaliqda maktabgacha ta’lim muassasasi hovlisida daraxt ] va gul 
ko’chatlarini ekish, tagini yumshatish va sug’orishga o’rgatish. Qurigan shox-shabbalarni 
qirqish, ko’milgan gul, tok va anor ko’chatlarini ochish va ularii parvarish qilish ko’nikmasini 
hosil qilish. 
Bog’, poliz va gulxonada sabzavot va gul ekinlari yetishtirish xaqidagi bolalar 
tasavvurlarini boyitish. O’simliklarning ayrim turlari misolida bolalar ularning urugdan ko’karib, 
to urug bergunigacha bo’lgan o’sish va rivojlanish davrining izchilligini. unib chiqishi uchun 
zarur bo’lgan shart-sharoitlarni, I ularni parvarishlash usullarini bolalar ongiga singdirish, 
amalda kuzatish I ishlarini olib borish. 
Yovvoyi o’simliklar urug’ini to’kib ko’payishi va madaniy o’simliklarni inson tomonidan 
yetishtirilishi, madaniy va yovvoyi o’simliklarning inson hayotidagi | ahamiyati, barcha 
o’simliklarni extiyet qilish va ularni qo’riqlash asosida madaniy va yovvoyi o’simliklar xaqida 
umumiy tasavvurni shakllantirish. Usimliklar qanday belgilari asosida (xonaki, dala. poliz 
ekinlari)madaniy o’simliklar] (o’rmon, o’tloq ekinlarini), yovvoyi o’simliklarga bo’linishi
to’g’risidagi z tushunchalarini shakllantirish, guruxdagi gullar nomini bilish.