Bolalarni tabiat bilan tanishtirish metodikasi fani

2.4.Maktabgacha tayyorlov guruhining tabiat burchagi. Tayyorlov guruhida bolalarni 
tabiat bilan tanishtirishning asosiy vazifasi ularda tabiat olamidagi muhim bog'liqliklar — 
o'simliklarning kompleks sharoitlarga (namlik, issiqlik, yorugiik va shu kabilar), hayvonlarning 
tashqi tuzilishi va hayot tarzi, yashash muhitiga bog'liqligi haqida elementar bilimlarni 
shakllantirishdir. Bolalar turli mavsumlarda o'simlik va hayvonlar hayotida sodir bo'layotgan 

---

doimiy takrorlanuvchi o'zgarishlar, ularning o'sish va rivojlanishining asosiy davrlari bilan 
tanishadilar. 
O'simliklar dunyosi haqidagi bilimlar mazmuniga ularni ko'paytirishning ba'zi usullari 
haqidagi bilimlar kiritiladi. Bolalar narsalarning muhim, umumiy belgilarini ularning 
o'zgaruvchanligiga ko'ra bilishlari kerak. Shunga ko'ra o'simlik va hayvonlarni tanlashda faqatgina 
tuzilishlarining xilmaxilligiga emas, balki muhitning ma'lum sharoitlarga moslashganligiga ham 
e'tibor beriladi. Bolalar o'simliklarni sug'orish (suvning miqdori va sug'orishning takrorlanishi) 
o'simlikning tabiatdagi yashash muhitiga (tropik botqoqliklar va soy, changalzorlar, quruq cho'l 
va dashtlar), shuningdek, yil fasllariga bog'liqligini anglab olishlari uchun jonli tabiat burchagiga, 
yilning 10 oyi davomida juda nam tuproqda o'sadigan papirusni, suvni kam talab qiladigan va 
ondasonda sug'oriladigan kaktusni (1
—
2 turini), namga ehtiyoji katta bo'lgan pirimula, 
tradiskantsiyani hamda o'rtacha sug'orishni talab qiladigan uzambarg gunafshasini qo'yish zarur. 
Qishda ko'pgina subtropik o'simliklar sug'orishni uncha ko'p talab qilmaydi. 
Tabiat burchagidagi o'simliklarning o'sishi va rivojlanishini tabiiy sharoitdagi o'sish 
sharoitlari bilan aloqasi haqida boshqa o'simliklar ham, ayniqsa liliya va amarillis oilasiga taalluqli 
bo'lgan — amarillis, kliviya, krinum, dratsena, gemantus va shu kabilar dalolat beradi. Mazkur 
o'simliklar uchun qishning birinchi davri — tinchlik davri bo'lib, bu vaqtda sug'orish deyarli 
to'xtatiladi. 
Xona o'simliklarini ko'paytirish usullari xilmaxildir: yorongul, begoniyareks, sansevyera 
va boshqalar novdalaridan, aspidistra, asparagus va shu kabilar butoqchalaridan ko'paytiriladi. 
«Tirik tug'iluvchi» o'simliklardan — toshyorar, xlorofitum, briofillyum bolalarda katta 
qiziqish uyg'otadi. 
Akvariumdagi baliqlar ham (ularning 23 turi bo'lishi kerak) mahalliy suv havzalaridagi 
issiqsevar baliqlardir. Bu guruhlarning har biri, garchi unchalik murakkab bo'lmasada, boqishda 
alohida sharoit talab qiladi. 
Maktabgacha tayyorlov guruhining tabiat burchagida tutqunlikda bola ochadigan 
qushlarni, yozda esa maydonchada tovuq, o'rdaklarni (mahalliy sharoitga ko'ra) boqish maqsadga 
muvofiqdir. Sutemizuvchilardan tabiat burchagida istalgan jonivor, ayniqsa hayot tarzi mavsumga 
muvofiq o'zgaradiganlarini (tipratikan, olmaxon), bog'cha hovlilarida esa katta bolalar 
quyonlarni parvarishlab boqishlari mumkin.