Bosh muharrir: Sharipov Qo‘ng‘irotboy Avezimbetovich Bosh muharrir o‘rinbosari: Karimov Norboy G‘aniyevich
Yüklə 16,35 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Jontemirova Iroda Ikrom qizi
Toshkent davlat agrar universiteti Samarqand filiali, Turizm (agroturizm) ta‘lim yo‘nalishi 2-bosqich talabasi Annotatsiya: Agroturizm soʻnggi yillarda butun dunyo boʻylab qishloq xoʻjaligi mutaxassislari va tadqiqotchilarining eʼti- borini tortmoqda. Qishloq hududlarini agroturizm noqishloq xo‘jaligi faoliyatidan keladigan daromad va bandlik manbai sifatida rivojlantirishga va natijada aholining daromadlarini oshishiga xizmat qilmoqda [1] . Keyingi yillarda bir qancha tad- qiqotchilar tomonidan agroturizmga bag‘ishlangan ko‘plab ilmiy maqolalari chop etilmoqda. Agroturizm turizmning yangi turi emas. U Yevropada qo‘llanila boshlanganiga taxminan 100 yillar bo‘ldi. Qishloq xo‘jaligi hududlari tabiiy va madaniy diqqatga sazovor joylari bilan shahar aholisining ehtiyojlarini qondiradi. Bu istak bilan shakllanadigan turizmning bir turi agroturizmdir. Ushbu tadqiqotda agroturizm nima, u qayerda kerak, mamlakatda yashovchi odamlarning agroturizmni shakllantirish uchun zarur shart-sharoitlai, mavjud imkoniyatlari, shuningdek, agroturizmning afzalliklari, buning O‘zbekis- tonning agroturizm sohasida muvaffaqiyatga erishish mavzusi muhokama qilinmoqda. Kalit so‘zlar: Agroturizm, qishloq hududlari, fermer, noqishloq xo‘jaligi faoliyati, aholi daromadlari. Аннотация: В последние годы агротуризм привлек внимание сельскохозяйственных экспертов и исследователей всего мира. Агротуризм служит для развития сельской местности как источника дохода и занятости от несель- скохозяйственной деятельности и, как следствие, увеличения доходов населения [1] . В последние годы рядом исследователей опубликовано множество научных статей по агротуризму. Агротуризм – не новый вид туризма. Он используется в Европе около 100 лет. Сельскохозяйственные районы своими природными и культурными до- стопримечательностями удовлетворяют потребности населения города. Одним из видов туризма, формируемым этим стремлением, является агротуризм. В данном исследовании, что такое агротуризм, где он нужен, необхо- димые условия для формирования агротуризма, имеющиеся возможности, а также преимущества агротуризма, обсуждается тема успеха в сфере агротуризма Узбекистана. Ключевые слова: Агротуризм, сельская местность, фермер, несельскохозяйственная деятельность, доходы на- селения. Abstract: Agrotourism has attracted the attention of agricultural experts and researchers around the world in recent years. Agrotourism serves to develop rural areas as a source of income and employment from non-agricultural activities and, as a result, to increase the income of the population [1] . In recent years, a number of researchers have published many sci- entific articles on agrotourism. Agrotourism is not a new type of tourism. It has been used in Europe for about 100 years. Agricultural areas meet the needs of urban residens with their natural and cultural attractions. A type of tourism formed by this desire is agrotourism. In this study, what is agrotourism, where is it needed, the necessary conditions for the formation of agrotourism in the country, the available opportunities, as well as the advantages of agrotourism, the topic of success in the field of agrotourism of Uzbekistan is discussed. Key words: Agritourism, rural areas, farmer, non-agricultural activity, population income. K I R I S H Agroturizm dehqonchilik,-mayda oziq-ovqat ishlab chiqarish yoki hayvonlar atrofida chorvachilik tashkil etilgan sayohatni anglatadi [2] . Agroturizm – bu shahar aholisini qishloq joylariga olib kelish, dam olish va xarajat qildirish g‘oyasidir [3] . Agroturizm konsepsiyasi ekoturizmning to‘g‘ridan to‘g‘ri kengayishi bo‘lib, u tashrif buyuruvchilarni qishloq xo‘jaligi hayoti bilan tanishtirib tabiat qo‘ynida dam olish imkonini yaratadi. Insonlarning tabiatga sayohati orqali qishloq aholisi jamoalari barqaror rivojlanishni qo‘llab-quvvatlaydi. Agroturizm, shuningdek, barqaror turistik rivojlanishning yengil shakli va ko‘p qirrali turi sifatida ham tanil- gan bo‘lib, qaysiki bu tashrif buyuruvchilarga qishloq xo‘jaligi hududlari, qishloq xo‘jaligi kasblari, mahalliy mah- sulotlar, an’anaviy oshxona va kundalik xalq hayoti, shuningdek, madaniy elementlar va hududning o‘ziga xos 59 YA S H I L I Q T I S O D I Y O T VA TA R A Q Q I Y O T https://yashil-iqtisodiyot-taraqqiyot.uz 2023-yil, iyul. № 7-son. IQ TISODIY O T ЭК ОНОМИКА EC ONOMY xususiyatlari, atrof-muhit an’analari bilan tanishish imkoniyati beradi [4] . Shuningdek, agroturizm sohasi qishloq aholisining noqishloq xo‘jaligi bilan shug‘ullanishiga ham imkon yaratadi [5] . Agroturizmning uchta elementi mavjud: bular fermer, qishloq va dehqonchilik. Fermer, qishloq xo‘jaligi va agroturizm muvaffaqiyatiga hissa qo‘shadigan muhim omildir.Aksariyat hollarda fermerlar kam ma’lumotli, kamroq ta’sir ko‘rsatadi va hech qanday tijorat maqsadlarisiz tashrif buyuruvchilarni mehmon qiladi, shu jarayonda xizmat ham qiladi [6] . Qishloq: Shahardan uzoqda joylashgan qishloqda shahar sharoitlari yo‘q, lekin tabiat resurslarga boy. Investitsiyalar – bu tabiiy resurslarning o‘zi. Investitsiyalar tabiatan suv havzalari, dalalar, o‘rmonlar, tog‘lar, cho‘llar va orollar shakli orqali kiritiladi [6] . Qishloq xo‘jaligi:Shahar aholisini o‘z jozibadorligi bilan jalb qiladigan sohadir. Bu qishloq aholisining rag‘batlantiruvchi boyligidir. Qishloq xo‘jaligidagi boy resurslar, ya’ni yer; suv va o‘simliklar har bir joyda o‘zi- ga xos bo‘lib, xilma-xillikni keltirib chiqaradi va qiziqish uyg‘otadi. Dehqon, qishloq va qishloq xo‘jaligi ajoyib kombinatsiya yaratadi, ayniqsa, shaharlardan kelgan sayyohlarga cheksiz qoniqish ta’minlovchi holatni yarata- di [6] . Ushbu uch omil agroturizmni amalga oshiradigan elementlardir. Ushbu omillarning mavjudligi mintaqani agroturizmga moslashtira oladi. Agar agroturizm rivojlantirilsa mintaqada ushbu elementlarni boshqarish va baholash kerak F O Y D A L A N I L G A N M A T E R I A L L A R VA U S L U B L A R Agroturizm to‘rtta muhim asosiy tamoyilga ega. Ushbu tamoyillar agroturizmni rivojlanishini ta’minlaydi. Bu tamoyillar turistlar uchun zarur bo‘lgan xususiyatlarni ham o‘z ichiga oladi. Sayyohlarni jalb qiladigan tadbirlar va turistlar uchun qilinadigan ishlar ushbu tamoyillarga kiritilgan. Mehmonlar uchun tomosha qilishga biror narsaning borligi: hayvonlar, qushlar, fermalar va tabiat, qaysiki- sayyohga ko‘rishni taklif qilishi mumkin bo‘lgan agroturizm maskanlari . Bulardan tashqari madaniyat, kiyim-ke- chak, bayramlar va qishloq o‘yinlari agroturizmga yetarlicha qiziqish uyg‘otishi mumkin. Tashrif buyuruvchilar uchun nimadir qilish kerak: qishloq xo‘jaligi ishlarida qatnashish, suzish, ot-aravada yurish, ot minish, tuya minish, meva terish, asalari boqish, sigir sog‘ish, vino tayyorlash, pishloq tayyorlash, ovqat pishirish va qishloq o‘yinlarida qatnashish [6] . Mehmonlar uchun biror narsa sotib olish imkoniyati: qishloq hunarmandchiligi, kiyim-kechak materiallari, mahalliy kiyimlar, qishloq xo‘jaligi mahsulotlari (organik tuxum, tabiiy asal, sut va sut mahsulotlari, tabiiy meva va sabzavotlar), qayta ishlangan oziq-ovqatlar turistlar esdalik sifatida sotib olishlari mumkin bo‘lgan bir nechta mahsulotlardir [8] . Mehmonlarni ovqatlanishi uchun biror narsani bo‘lishi: Sayyohlar tabiiy mevalarni, fermada yetishtirilgan sabzavotlar, sut mahsulotlari, tuxumlar va asaldan olib yeyishlari mumkin [10] . Mahalliy taom sayyohlar uchun eng muhim va eng yaxshi taomdir.Bunday amaliyotlar sayyohlarning e’ti- borini tortadi, shu bilan birga mahalliy aholiga daromad keltiradi.Bu agroturizmning afzalligi. Boshqa tomondan, bu amaliyotlar tijoratga aylanmasligi kerak, aks holda turist va mahalliy aholi o‘rtasidagi munosabatlar dush- manlikka aylanishi mumkin. O L I N G A N N A T I J A L A R VA U L A R N I N G TA H L I L I Agroturizm ochiq havoda sayr qilish, ta’lim tajribasi, to‘g‘ridan to‘g‘ri qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini sotish, turar joy va o‘yin-kulgi imkoniyatlarini beradigan turizm turidir. Bu imkoniyatlar ham sayyohlar, ham fermerlar uchun juda muhimdir. Bu imkoniyatlarga sayyohlar tomonidan amalga oshiriladigan tadbirlar kiradi. Shunisi ahamiyatliki, agroturizm qishloq hududlarida rivojlanishi matijasida qishloq hududlarida transport, infratuzilma, sanoat, xizmat ko‘rsatish sohalari, savdo-sotiq tarmoqlari ham rivojlanib boradi [13] . Agroturizmning afzalliklari: Agroturizm o‘zi faoliyat yuritayotgan hudud uchun juda ko‘p afzalliklarga ega. Bu imtiyozlar quyidagilarni o‘z ichiga oladi [8] : ■ Agroturizm mahalliy iqtisodiyotni mustahkamlaydi va mamlakat iqtisodiyotiga hissa qo‘shadi. ■ Mahalliy hududning rivojlanishini ta’minlaydi. ■ Agroturizm qishloq xo‘jaligida bandlikni ta’minlaydi. ■ Mahalliy iqtisodiyotni diversifikatsiya qilish va qishloq hayotini saqlashga yordam beradi. ■ Tabiiy, tarixiy va madaniy resurslardan foydalaniladi. ■ Fermer xo‘jaligida qo‘shimcha daromad olish uchun mahsulotlar va marketingni diversifikatsiya qilish imkoniyatlari o‘rnatiladi [12] . ■ Oila a’zolarini ish bilan ta’minlash imkoni yaratiladi. ■ Fermer xo‘jaligida dam olish va ko‘ngilochar tadbirlarni qo‘shish orqali mavjud fermer xo‘jaliklari savdo nuqtalariga mijozlar oqimini oshiriladi. 60 YA S H I L I Q T I S O D I Y O T VA TA R A Q Q I Y O T https://yashil-iqtisodiyot-taraqqiyot.uz 2023-yil, iyul. № 7-son. IQ TISODIY O T ЭК ОНОМИКА EC ONOMY ■ Qishloq-madaniy turizm tajribasi mehmonlarga fermada yetishtirilgan oziq-ovqat mahsulotlarini sotib olish imkonini beradi. ■ Shahar va qishloq aholisi o‘rtasidagi madaniy o‘zgarishlar, shu jumladan ijtimoiy axloqiy qadriyatlar. ■ Fermerlar shahar aholisi bilan aloqalar tufayli turmush darajasini oshirishlari mumkin. Yuqorida sanab o‘tilgan imtiyozlar mahalliy aholiga ijtimoiy, iqtisodiy, madaniy va ekologik sharoitlarni be- radi. Shunday qilib, bu afzalliklar agroturizmning ahamiyati ochib beradi. X U L O S A L A R Agroturizm qishloqda yashovchi aholiga daromad olish hamda qishloq hududini rivojlantirish imkonini beradi. Agroturizmda turistlar juda ko‘p turli xil obyektlarga tashrif buyurib ushbu hududda yashovchi odam- larga qo‘shimcha daromad keltirish, hududni rivojlantirishga va mamlakat iqtisodiyotiga yordam beradi. Agar O‘zbekis ton agroturizmni rivojlantirmoqchi bo‘lsa, uni o‘qitishi kerak Qishloq joylarda yashovchi aholiga turizm haqida ma’lumot berib, ularning xabardorligini oshirish kerak. Agroturizm qishloq joylarni boyitadi,shuningdek,qishloq joylaridagi rekreatsiya resurslarini yo‘q bo‘lib ketishdan himoya qiladi. Shu nuqtayi nazardan, mamlakat tabiiy madaniy, tarixiy, haqiqiy va ekzotik joylarga boy hisoblanadi. Bu joylar agroturizm uchun juda mos keladi. Agar bu joylar boshqa odamlarga ko‘rsatilishi kerak bo‘lsa, reklama qilinishi kerak va ommaviy axborot vositalari diqqat markazida bo‘lishi kerak. Yüklə 16,35 Mb. Dostları ilə paylaş:
|