Boshlang`ich sinfda kishilik olmoshlarini o`rganish uslubiyati

4.So‘roq olmoshlari
So‘roq olmoshlari biror narsa-buyum, belgi yoki miqdor haqidagi so‘roqni bildirgan olmoshlardir. So‘roq olmoshlarining nimaga nisbatan so‘roq bildirishini quyidagi jadvaldan bilsa bo‘ladi:
_______________________
³Sharipov Sh. Talabalar ixtirochilik ijodkorligini shakllantirishning pedagogik sharoitlari. Ped. fan. nom. .. diss. avtoref.-T.2000. 20-b.
⁴ Qosimov F.M. Boshlang’ich sinf ona tili darslarida ijodiy topshiriqlar ustida ishlash. Buxoro. 2005. 138 b.

№	So‘roq turi	Olmoshlar
1.	Shaxsga so‘roq	Kim?
2.	Narsaga so‘roq	Nima?
3.	Belgi-xususiyatga so‘roq	Qanday? Qanaqa? Qaysi?
4.	Miqdorga so‘roq	Qancha? Necha? Nechta?
5.	Tartibga so‘roq	Nechanchi?
6.	Sabab-maqsadga so‘roq	Nega? Nimaga ?
7.	O‘rin-joyga so‘roq	Qayerda? Qayda? Qayoqqa?
8.	Paytga so‘roq	Qachon?
9.	Mavjudlikka so‘roq	Qani?

5.Belgilash olmoshlari
Belgilash olmoshlari predmet va shaxslarning yig‘indisini bildiradi yoki ularni ayirib ko‘rsatadi, shuning uchun ularni ikkiga bo‘lish mumkin:
1) jamlovchi belgilash olmoshlariga hamma, barcha, bari, jami, jamiyki, butun, yalpi so‘zlari kiradi. 2) ayiruvchi belgilash olmoshlariga har so‘zining o‘zi (Har qovunlarki...) va har kim, har nima, har bir, har qaysi kabi so‘zlar kiradi va bu olmoshlar to‘pdan ajratilgan shaxs, narsa, belgilarni bildiradi. Har so‘zi ayrim yoziladi.
6. Bo‘lishsizlik olmoshlari
Bo‘lishsizlik olmoshlari inkor ma’nosini bildirgan olmoshlardir. Bular hech so‘zining o‘zi va shu so‘zning ba’zi so‘roq olmoshlari bilan birikishidan hosil qilinadi, hech so‘zi ayrim yoziladi. Bu olmoshlar egalik, kelishik qo‘shimchalari bilan qo‘llanadi: U hech kimni ko‘rmadi. Hech kimim yo‘q. Hech so‘zi yakka holda qo‘llanganda, ko‘pincha fe’llar oldida kelib, ravish vazifasini bajaradi (lekin butunlay ravish turkumiga o‘tmaydi): U hech qiynalmadi.
7. Gumon olmoshlari
Gumon olmoshlari narsa, belgi yoki voqea haqidagi noaniq tasavvurni bildirib keladigan olmosh turidir. Ular alla- yordamida yoki -dir qo‘shimchasi bilan hosil qilinadi: allakim, allanima, allanarsa (narsadir emas), allaqaysi, allaqaer, allaqayoq, allanechuk, allaqancha, allanechanchi, kimdir, nimadir, qachondir, qandaydir, qaerdadir, qaergadir, negadir. Gumon olmoshlari so‘roq olmoshlariga bir, ham so‘zlarini qo‘shish orqali yasalishi ham mumkin: Uni kim ham chaqirayotgan edi-ya. Akasi unga bir nima deganday bo‘ldi.