1500000 x 0,83 = 1245000 so’m 2. Mahsulotni zararsiz narxini belgilaymiz.
100 x 0,83 = 83 so’m 3. Mahsulot birligiga to‘g‘ri keladigan o‘zgaruvchan xarajatlarni aniqlaymiz.
60 x 0,83 = 49,8 so’m 4. Mahsulot birligiga to‘g‘ri keladigan marjinal daromad summasini aniqlaymiz.
40 x 0,83 = 33,2 so’m SVR - tahlil tizimi hisob-kitoblarni soddalashtiradi va ularning mehnat talabliligini kamaytiradi, shuningdek, qabul qilinadigan boshqaruv qarorlari samaradorligini oshirishga imkon beradi.
SVR - tahlili amaliyotda goho zararsizlik nuqtasi tahlili deb ham yuritiladi.
Zararsizlik nuqtasi (rentabellik chegarasi)deganda, korxona ishlab chiqarishining shunday hajmi va tushumi tushuniladiki, bunda barcha xarajatlar qoplanishi va dastlabki foyda olinishi ta’minlanadi ya’ni mahsulot (ishlar, xizmatlar)ni sotishdan olinadigan tushum uning barcha xarajatlari yig‘indisiga teng bo‘ladi. Bu sotishlarning shunday hajmiki, unda korxona foyda ham, zarar ham ko‘rmaydi.
Mazkur nuqta “Xatarli”, “O‘lik” yoki “Muvozanat” nuqtasi deyiladi. Iqtisodiy adabiyotlarda bu nuqtani VYeR (“Break-even point” - qisqartmasi) sifatida belgilanadi va u rentabellik nuqtasi yoki ostonasi deb ataladi.
Boshqaruv hisobida zararsizlik nuqtasini hisoblash usullari Zararsizlik nuqtasi (rentabellik ostonasi)ni hisoblash grafik, tenglamalar va marjinal daromad kabi usullar yordamida amalga oshiriladi.
Grafik usulda zararsizlik nuqtasi (rentabellik ostonasi)ni topish “Xarajatlar - mahsulot hajmi - foyda” yaxlit grafigini tuzish imkonini beradi (12.3-rasm).
.3-rasm. Zararsizlik nuqtasi (rentabellik ostonasi)ni aniqlash tartibi Keltirilgan rasmdagi zararsizlik nuqtasiga mos keluvchi tushum ostonaviy tushumdeb ataladi. Zararsizlik nuqtasidagi ishlab chiqarish (sotish) hajmi ishlab chiqarish (sotishlar)ning ostonaviy hajmi deb ataladi. Agar korxona sotishlarning ostonaviy hajmidan kam mahsulot sotsa, u zarar ko‘radi, ko‘p sotsa foyda oladi.
Shuni ta’kidlash zarurki, ishlab chiqarishning zararsizlik nuqtasi va yalpi foyda rasmsini tasvirlashda turli darajadagi ishlab chiqarishlar o‘rtasidagi bog‘liqlikni aniqlash muammosi paydo bo‘ladi. Zararsizlik nuqtasi rasmsi bo‘yicha foyda va zararlar o‘rtasidagi oqilona nisbatni aniqlash uchun jami xarajatlar va daromadlar chiziqlari orasidagi masofa aniqlanadi. Bunda foydaning oshishiga mahsulot hajmini o‘zgarishi ta’sirini aniqlashda qulay usullardan biri foyda va mahsulot hajmi rasmsi hisoblanadi (12.4-rasm.).
