Bu böLÜmde anlatilacak konular: konular
Yüklə 121,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- BU BÖLÜMDE ANLATILACAK BU BÖLÜMDE ANLATILACAK KONULAR: KONULAR
- KANDAK İ Ca M İ KTARININ KANDAK İ Ca M
- Bunun dı ş ında; Bunun dı ş ında;
- Depolanması: Depolanması
- KAYNAKLAR KAYNAKLAR
|
01.11.2008 1 V İ TAM
İ N B
İ YOK
İ MYASI
V İ TAM İ N B
İ YOK
İ MYASI
D V İ TAM İ N İ D V İ TAM İ N İ Hazırlayan: V. Murat BOSTANCI Hazırlayan: V. Murat BOSTANCI 1 1
BU BÖLÜMDE ANLATILACAK KONULAR: KONULAR: Tarihsel Bakı ş Tarihsel Bakı ş D vitamininin kimyasal ve biyolojik D vitamininin kimyasal ve biyolojik fonksiyonları fonksiyonları Besin kaynakları Besin kaynakları Toksisite Toksisite 2 2 TAR İ HSEL BAKI TAR İ HSEL BAKI 1990’lı yılların ortasına kadar aktif D 1990’lı yılların ortasına kadar aktif D vitamini ihtiyacımızın tamamının böbrekler vitamini ihtiyacımızın tamamının böbrekler tarafından sa ğ landı
ğ ı dü
ş ünülüyordu. tarafından sa ğ landı ğ ı dü
ş ünülüyordu. Böbrekler bu miktarı kanda bulunan 25 Böbrekler bu miktarı kanda bulunan 25-- D vitamininden üretir (25 D vitamininden üretir (25-- Hidroksi vitamin Hidroksi vitamin D, ya da 25 [OH]D3 ). D, ya da 25 [OH]D3 ). Bu daha sonra Bu daha sonra karaci ğ
ş te kaldıktan sonra ciltte karaci ğ
ş te kaldıktan sonra ciltte olu ş
olu ş an ve D vitamini bulunan besinlerden elde etti ğ imiz az miktarda D vitamininden elde etti ğ imiz az miktarda D vitamininden sentezlenir. sentezlenir. 3 3
Böbrekler sadece çok az miktarda aktif D vitamini üretir. Bu miktar kanda bulunan vitamini üretir. Bu miktar kanda bulunan 25 25--D vitamini miktarına göre de ğ i ş ir. D vitamini miktarına göre de ğ i
ir. Ba ş ka bir deyi ş le; Bütün yaz boyunca Ba ş ka bir deyi ş le; Bütün yaz boyunca güne ş
güne ş te yatsak da, litrelerce süt içip her ö ğ ünde uskumru yesek de, böbrekler her ö ğ ünde uskumru yesek de, böbrekler her zaman aynı aktif D vitamini miktarını zaman aynı aktif D vitamini miktarını üretir. üretir.
4 4 Amerikalı uzman Doktor Michael F. Holick ve Amerikalı uzman Doktor Michael F. Holick ve meslekta
ş ları çok önemli bir ş ey ke
ş fettiler: meslekta ş ları çok önemli bir ş ey ke
ş fettiler: Boston Üniversitesi Tıp Merkezi’nde D vitamini, Boston Üniversitesi Tıp Merkezi’nde D vitamini, cilt ve kemik ara ş tırma laboratuarında yaptıkları cilt ve kemik ara ş tırma laboratuarında yaptıkları ara ş tırmalar sonucunda, insanın tüm vücutta ara ş tırmalar sonucunda, insanın tüm vücutta aktif D vitamini üretti ğ ini buldular. aktif D vitamini üretti ğ ini buldular. Eskiden sadece böbreklerimizin aktif D vitamini Eskiden sadece böbreklerimizin aktif D vitamini üretti ğ
ş tırmalardan üretti ğ
ş tırmalardan sonra gö ğ üs, prostat, ba ğ ırsak, beyin ve deri sonra gö ğ üs, prostat, ba ğ ırsak, beyin ve deri hücrelerinin yanı sıra birçok farklı doku ve hücrelerinin yanı sıra birçok farklı doku ve hücrenin bu özelli ğ e sahip oldu ğ u anla
ş ıldı.
hücrenin bu özelli ğ e sahip oldu ğ u anla
ş ıldı.
5 5 D vitamini, bilindi ğ i gibi
D vitamini, bilindi ğ i gibi ya ğ da eriyen, kemik ya ğ da eriyen, kemik olu ş ması ve büyümesi için olu ş ması ve büyümesi için gerekli olan bir vitamindir. gerekli olan bir vitamindir. Ra ş
Ra ş itizm adı verilen kemik hastalı ğ ına kar ş ı koruyucu hastalı ğ
ş ı koruyucu oldu ğ
oldu ğ undan bu vitamine “antira ş itik vitamin” de “antira ş itik vitamin” de denir. denir.
D vitamini etkinli ğ i D vitamini etkinli ğ i gösteren on kadar bile ş ik gösteren on kadar bile ş ik varsa da bunlardan en varsa da bunlardan en önemlileri D2 ve D3 önemlileri D2 ve D3 vitaminleridir. Bunların vitaminleridir. Bunların ikisinin de provitaminleri ikisinin de provitaminleri ültraviyole ı ş ınlarının ültraviyole ı ş ınlarının etkisiyle etkin D etkisiyle etkin D vitaminlerine çevrilirler. vitaminlerine çevrilirler. 6 6
01.11.2008 2 1. D2 Vitamini 1. D2 Vitamini (Ergokalsiferol = (Ergokalsiferol = Kalsiferol): Kalsiferol): D2 vitamini, D2 vitamini, bazı maya ve bazı maya ve mantarlarda da bulunan mantarlarda da bulunan ergosterol’e ültraviyole ergosterol’e ültraviyole ı ş ınlarının etkisiyle ı ş ınlarının etkisiyle olu
ş ur. Ergosterol yalnız olu ş
ültraviyole ı ş ınlarıyla ültraviyole ı ş ınlarıyla etkin duruma gelebilir. etkin duruma gelebilir. D2 vitamini, elde edildi ğ i D2 vitamini, elde edildi ğ i kaynaklarda ve bazı kaynaklarda ve bazı balıkların karaci ğ er balıkların karaci ğ er ya ğ ında bulunur. ya ğ ında bulunur. 7 7 2. D3 Vitamini 2. D3 Vitamini (Kolekalsiferol): (Kolekalsiferol): D3
D3 vitamini yalnız vitamini yalnız hayvansal hayvansal kaynaklarda bulunur. kaynaklarda bulunur. İ nsan ve memeli İ nsan ve memeli hayvanların hayvanların derialtında 7 derialtında 7-- dehidrokolesterol adı dehidrokolesterol adı verilen provitamin, verilen provitamin, ültraviyole ı ş ınlarının ültraviyole ı ş ınlarının do ğ rudan etkisiyle do ğ rudan etkisiyle D3 vitaminine D3 vitaminine dönü ş
dönü ş ür. 8 8
İ TAM İ N İ N İ N METABOL İ ZMADA D V İ TAM İ N İ N İ N METABOL İ ZMADA KULLANILMASI KULLANILMASI Emilimi ve Fonksiyonları: Emilimi ve Fonksiyonları: Vitamin D Vitamin D
’nin
’nin organizmadaki miktarı mevsime veya güne ş organizmadaki miktarı mevsime veya güne ş ı ş ı ğ ına ba ğ lı olarak de ğ i ş ebilmektedir. ı ş ı ğ ına ba ğ lı olarak de ğ i ş ebilmektedir. Vitamin D, e ğ er ya ğ emiliminde yani safra Vitamin D, e ğ er ya ğ emiliminde yani safra asitleri, pankreatik salgılar ve intestinal asitleri, pankreatik salgılar ve intestinal mukozada bir aksaklık yoksa gastrointestinal mukozada bir aksaklık yoksa gastrointestinal kanaldan emilir. Vitamin emildikten sonra kanaldan emilir. Vitamin emildikten sonra direkt olarak ş ilomikronlara ba ğ lanır ve lenf direkt olarak ş ilomikronlara ba ğ lanır ve lenf yoluyla ta ş ınır. yoluyla ta ş ınır. 9 9 Deride te ş ekkül eden Deride te ş ekkül eden yada besinlerle yada besinlerle vücuda alınan vitamin vücuda alınan vitamin D3 karaci ğ ere D3 karaci ğ ere ta ş ınarak enzimatik ta ş ınarak enzimatik etki ile 25 etki ile 25-- hidroksikolekalsiferole hidroksikolekalsiferole dönü ş
dönü ş ür. Vitamin D ilk olarak karaci ğ erde olarak karaci ğ erde hidroksile edilerek 25 hidroksile edilerek 25 hidroksi D haline gelir hidroksi D haline gelir ve a ve a--globuline globuline ba ğ lanarak plazmada ba ğ lanarak plazmada dola
ş ır.
dola ş ır. 10 10 Daha sonra böbreklerde ikinci Daha sonra böbreklerde ikinci hidroksilasyon gerçekle ş ir ve 1,25 hidroksilasyon gerçekle ş ir ve 1,25-- dihidroksikolekalsiferol dihidroksikolekalsiferol
haline geçer. haline geçer. Böbrek hidroksilazı parathormon ve Böbrek hidroksilazı parathormon ve kalsitonin ile kontrol edilen kalsiyum/fosfor kalsitonin ile kontrol edilen kalsiyum/fosfor oranı vitamin D tarafından düzenlenir. oranı vitamin D tarafından düzenlenir. 11 11
İ Ca M İ KTARININ KANDAK İ Ca M İ KTARININ AYARLANMASI AYARLANMASI 12 12 01.11.2008 3
ş ında; Bunun dı ş ında; Vitamin D Vitamin D
’nin aktif formu kemik ’nin aktif formu kemik metobolizmasında, kemik yapısında, sellüler ve metobolizmasında, kemik yapısında, sellüler ve nöral fonksiyonlarda gerekeli olan kalsiyum nöral fonksiyonlarda gerekeli olan kalsiyum iyonlarının hücre membranından geçmesinde iyonlarının hücre membranından geçmesinde esas görev alır. esas görev alır. Vitamin D Ca44 Vitamin D Ca44
’un ba
ğ ırsaklardan emilmesinde
’un ba
ğ ırsaklardan emilmesinde ve kemiklerden mobilizasyonunda aracılık eder. ve kemiklerden mobilizasyonunda aracılık eder. Bunu; kalsiyumu ba ğ layarak ta ş ıyan bir proteinin Bunu; kalsiyumu ba ğ layarak ta ş ıyan bir proteinin sentezinde aracılık yapan bir enzimi uyararak sentezinde aracılık yapan bir enzimi uyararak yaptı ğ
yaptı ğ ı sanılmaktadır. 13 13 Ba ğ ırsak mukoza hücrelerinde, aktif olan Ba ğ
dihidroksivitamin D nükleusa girip kromatin dihidroksivitamin D nükleusa girip kromatin reseptör ile birle ş meden önce stozolik reseptör ile birle ş meden önce stozolik reseptör proteine ba ğ lanır reseptör proteine ba ğ lanır Bu vitaminin mide salgısını uyarıcı ve pH’ı Bu vitaminin mide salgısını uyarıcı ve pH’ı dü ş
ğ u ve bu yolla da dü ş
ğ u ve bu yolla da kalsiyumla fosforun emilimini kalsiyumla fosforun emilimini kolayla ş
ğ ı sanılmaktadır. kolayla ş
ğ ı sanılmaktadır. 14 14
D vitamininin böbreklerde böbreklerde fosfatların geri fosfatların geri emilimini emilimini kolayla
ş tırdı
ğ ı, kanda kolayla ş
ğ ı, kanda fosfor ve kalsiyum fosfor ve kalsiyum düzeyinin normal düzeyinin normal sınırlarda kalmasına sınırlarda kalmasına yardımcı ve tetaniyi yardımcı ve tetaniyi iyile ş
ğ u iyile ş tirici etkisi oldu ğ u
sanılmaktadır. 15 15 Depolanması: Depolanması: D vitamini; karaci ğ er,
D vitamini; karaci ğ er, akci ğ er ve böbrek gibi organlarda ve akci ğ er ve böbrek gibi organlarda ve önemli miktarda ya ğ dokusunda depolanır. önemli miktarda ya ğ dokusunda depolanır. Ayrıca, kan, beyin, deri ve kemiklerde de Ayrıca, kan, beyin, deri ve kemiklerde de az miktarda D vitamini bulunur. D3 az miktarda D vitamini bulunur. D3 vitamininin ön maddesi derialtında vitamininin ön maddesi derialtında depolanır. depolanır. Karaci ğ
Karaci ğ er ve kemiklerin vitamin D depolama kapasitesi sınırlıdır. Bir defada depolama kapasitesi sınırlıdır. Bir defada verilen 600 000 IU’ verilen 600 000 IU’
lik miktarın ancak %15’i depo edilir depo edilir 16 16
ş arı Atılması: Dı ş arı Atılması: Vücuttan normal atım Vücuttan normal atım yolu bilinmemektedir. Atımında ba ş lıca yol yolu bilinmemektedir. Atımında ba ş lıca yol safradır. Safrayla dı ş kı yoluyla dı ş arı atılır. safradır. Safrayla dı ş kı yoluyla dı ş arı atılır. Anne sütüne de D vitamini geçer. Anne sütüne de D vitamini geçer. Damardan verilen D vitamininin ancak %3 Damardan verilen D vitamininin ancak %3 kadarı 48 kadarı 48--72 saat sonra idrarda 72 saat sonra idrarda görülmü
ş tür.
görülmü ş tür. 17 17
İ TAM İ N D KAYNAKLARI: V İ TAM İ N D KAYNAKLARI: Vitamin D tabii Vitamin D tabii yiyeceklerde az ve yiyeceklerde az ve de ğ i ş ik miktarlarda de ğ i ş ik miktarlarda bulunur. En çok bulunur. En çok bulundugu bulundugu yiyecekler yiyecekler hayvansal hayvansal gıdalardır. gıdalardır. 18 18
01.11.2008 4 Balıklarda özellikle tuzlu su balıklarında, Balıklarda özellikle tuzlu su balıklarında, balık karaci ğ er ya
ğ ında, biftek, yumurta, balık karaci ğ er ya ğ ında, biftek, yumurta, süt, krema ve tereya ğ ında de ğ i ş ik süt, krema ve tereya ğ ında de
ğ i ş ik oranlarda vitamin D bulunmaktadır. oranlarda vitamin D bulunmaktadır. Gençlerde günlük olarak 2,5 mcg vitamin Gençlerde günlük olarak 2,5 mcg vitamin D’ye ihtiyaç vardır. Ancak kalsiyumun D’ye ihtiyaç vardır. Ancak kalsiyumun daha iyi emilebilmesi ve optimal daha iyi emilebilmesi ve optimal büyümenin saglanabilmesi için günlük büyümenin saglanabilmesi için günlük olarak 10 mcg kadar alınabilir. olarak 10 mcg kadar alınabilir. 19 19 V İ TAM İ N D H İ PERV İ TAM İ NOZU V İ TAM İ N D H İ PERV İ TAM İ NOZU D vitamininin bir kez D vitamininin bir kez çok miktarda çok miktarda alınmasıyla yada alınmasıyla yada uzun süre ihtiyacın 2 uzun süre ihtiyacın 2-- 3 katı alınması 3 katı alınması sonucu olu ş abilir.
sonucu olu ş abilir. Fazla vitaminin zararlı Fazla vitaminin zararlı etkisi yava ş
etkisi yava ş
ilerledi ğ inden kolayca ilerledi ğ inden kolayca anla ş ılmaz anla ş ılmaz 20 20 Zehirli etki gösterecek miktarda D vitamini Zehirli etki gösterecek miktarda D vitamini yanlı
ş lıkla, bilmeden balıkya ğ ının veya yanlı ş lıkla, bilmeden balıkya ğ ının veya vitaminli ilacın fazla miktarda vitaminli ilacın fazla miktarda kullanılmasıyla olur. D vitamininin kullanılmasıyla olur. D vitamininin fazlasının yararı yoktur. Yalnız ra ş itizm fazlasının yararı yoktur. Yalnız ra ş itizm belirtileri olan çocuklara doktor önerisine belirtileri olan çocuklara doktor önerisine göre gereksinim üzerinde D vitamini göre gereksinim üzerinde D vitamini verilebilir. verilebilir. 21 21
İ S İ TE TOKS İ S İ TE A ş ırı derecede alınan vitamin de A ş ırı derecede alınan vitamin de hiperkalsemi ve fosfatemi gibi tipik hiperkalsemi ve fosfatemi gibi tipik bozukluklar olu ş turur. Yumu ş ak dokularda bozukluklar olu ş turur. Yumu ş ak dokularda görülen mineralizasyon en önemli görülen mineralizasyon en önemli bozukluktur. Bu bozukluklar bilhassa bozukluktur. Bu bozukluklar bilhassa kalp,deri altı ve de akci ğ erlerde kalp,deri altı ve de akci ğ erlerde görülmektedir. görülmektedir. 22 22
ş an
Böbreklerde olu ş an kireçlenmeden dolayı kireçlenmeden dolayı böbrek fonksiyonlarını böbrek fonksiyonlarını tam olarak yapamaz. tam olarak yapamaz. Bunun dı ş ında kalp Bunun dı ş ında kalp damarlarında da damarlarında da kireçlenmeler kireçlenmeler görülebilr. Ayrıca kilo görülebilr. Ayrıca kilo kaybı, i ş tahsızlık, kaybı, i ş tahsızlık, verim dü ş üklü ğ ü gibi
verim dü ş üklü ğ ü gibi
klinik belirtiler ortaya klinik belirtiler ortaya çıkar. çıkar.
23 23 http://tr.wikipedia.org/wiki/Vitamin_D http://tr.wikipedia.org/wiki/Vitamin_D http://www.goktepe.net/etiket/d http://www.goktepe.net/etiket/d--vitamini vitamini
Vitaminler Vitaminler – – Ramazan Mammadov Ramazan Mammadov www.steve.gb.com www.steve.gb.com KAYNAKLAR KAYNAKLAR 24 24 01.11.2008 5
GRATIAS 25
Yüklə 121,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|