Bu kitab abş-da Təhsil Almış Məzunlar Asosiasiyasının dəstəyi ilə 2104-cü ildə nəşr olunmuşdur
Yüklə 2,39 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Liberal korporativ hüquqa doğru 68
|
Partneship Act 1890 43 hələ də kifayət qədər geniş istifadə olunması maraq doğurur. Bu sualın cavabını həmin ölkələrin vergi hüquqlarında axtarmaq lazımdır. Belə ki, Azərbaycan və əksər MDB ölkələrindən fərqli olaraq, ABŞ və bir sıra Avropa ölkələrində tam ortaqlıqlar korporasiya (şirkət) kimi vergi tutmaya cəlb olunmur. Yəni ortaqlığın əldə etdiyi gəlirlər üzrə vergilər ortaqlıqdan tutulmur. Ortaqlıq vergi ödəyən şəxs hesab edilmir. Əvəzində bütün vergilər ortaqlıqda sahib olduğu paya proporsional olaraq ortaqlar (partnyorlar) tərəfindən ödənilir. Bu mexanizm imkan verir ki, əldə olunan gəlir iki dəfə vergiyə cəlb olunmasın. Azərbaycan vergi praktikasında isə ortaqlıq şirkət kimi (ASC, MMC) vergiyə cəlb olunur. Sadə misalı mənfəət vergisi üzərində göstərmək olar. Məsələn, "Əli və Vəli tam ortaqlığı" əldə etdiyi gəlirdən ortaqlıq adından mənfəət vergisi ödəyir. Vergi ödənişindən sonra qalan xalis mənfəət ortaqlar arasında bölüşdürüləndə əlavə "dividend" vergisi tutulur. 67 Tam ortaqlıqla yanaşı, kommandit (məhdud) ortaqlıq da mövcuddur. Kommandit ortaqlığın xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, burada ən azı bir nəfər tam ortaq olmaqla, bir neçə kommandit ortaq ola bilər. Bu biznes modelində tam ortaq tam məsuliyyət daşıyır (öz fərdi əmlakı ilə də), kommandit (məhdud) ortaqlar isə yatırdıqları sərmayələr həcmində məsuliyyət daşıyırlar. Həmçinin idarəetmədə tam ortağın hüquqları daha genişdir. Xarici ölkələrdə kommandit ortaqlıqlar (Limited Partnership) investisiya fondlarının yaradılmasında geniş istifadə olunur. Liberal korporativ hüquqa doğru 68 XIX əsrin əvvəllərinədək ABŞ-da korporasiya 69 ancaq qanunverici orqanın qərarına əsasən yaradıla bilərdi. Demək olar ki, korporasiya yaratmaq hüququ 67 VM-nin 122-ci maddəsi 68 Bu paraqrafın müəllifi hüquqşünas Rəşid Əliyevdir. 69 ABŞ-da "korporasiya" hüquqi şəxsin bir formasıdır. Korporasiyanın Azərbaycandakı analoqu SC-dir. 44 imtiyaz idi: qanunvericilik konkret şəxslərə konkret məqsədlər üçün və konkret müddətə korporasiya yaratmağa icazə verirdi. O zamanlar korporativ hüquq, sözün əsl mənasında, tənzimlənən sahə idi. Ancaq bu tendensiya sonradan dəyişdi: XIX əsrin əvvəllərindən başlayaraq ABŞ-ın ayrı-ayrı ştatları 70 (Nyu-York birinci olmaqla) korporasiyalar haqqında ümumi – yəni dairəsi məhdud olmayan şəxslərə tətbiq olunan – qanunlar qəbul etdi. Bu qanunlara əsasən istənilən şəxs korporasiya yarada bilərdi. Ancaq bu qanunların əksəriyyətində bir çox maddələr imperativ xarakter daşıyırdı və korporasiyaların sahiblərinin müqavilə azadlığı məhdud idi. XIX sonları və XX əsrin əvvəllərindən başlayaraq bir çox ştatlar korporativ qanunvericiliklərini liberallaşdırmaq istiqamətində dəyişdirməyə başladılar – yəni imperativ normaların sayı azaldı və bir çox məsələləri korporasiyaların nizamnaməsi və ya səhmdarlar arasında müqavilə ilə tənzimləmək mümkün oldu 71 . Biz "Delaver Ümumi Korporasiyalar" Qanununa baxsaq, görərik ki, burada nəzərdə tutulan bir çox maddələr dispozitiv və daha çox “icazə verən” xarakter daşıyır. Yüklə 2,39 Mb. Dostları ilə paylaş:
|