Budjet nazorati

 
093 
Yuqori mahalliy byudjetlarga quyi mahaliy byudjetlarining 
byudjet ssudalari bo’yicha qarzdorligi 
 
 
094 
Quyi byudjetning(ga) yuqori byudjetga(ning) o’zaro hisob-
kitoblar bo’yicha qarzdorligi 
 
 
095 
Davlatning tashqi qarzi bo’yicha mablag’lar tushumi va 
ishlatilishi natijasi 
 
 
096 
Davlat maqsadli jamg’armalari va boshqa byudjetdan 
tashqari jamg’armalar byudjeti ijrosining natijalari 
 
 
097 
Bojxona organlari depozit schyotiga mablag’lar tushumi 
va sarflanishi ijrosi natijalari 
098 
Byudjetdan tashqari Pensiya jamg’armasi mablag’lari tushumi 
va sarflanishi ijrosi natijalari 
099 
Byudjetdan mablag’ oluvchilarning byudjetdan tashqari va 
boshqa mablag’lar tushumi va sarflanishi ijrosi natijalari 
Muomalalar
"
Bosh
jurnal
"
ga
, 
analitik
(
tahliliy
) 
hisob
daftarlariga
memorial
orderlar
va
ularga
ilova
qilingan
hujjatlarga
hujjatlar
asosida
yoziladi
. 
Moliya
organlari
shuningdek
G’aznachilik
va
uning
hududiy
bo’linmalari
buxgalteriya
bo’limida
byudjet
ijrosiga
oid
dastlabki
hujjatlar
asosida
yig’ma
hujjatlar
tuziladi
va
buxgalteriya
yozuvlarida
aks
ettirilib
memorial
order
va
tegishli
buxgalteriya
kitoblari
rasmiylashtiriladi
, 
shuningdek
memorial
orderlardagi
yozuvlar
Bosh
daftarga
o’tkaziladi
. 
Oyning
ohirida
buxgalteriya
yozuvlarining
to’g’riligi
ustidan
nazorat
qilish
uchun
tahliliy
hisob
daftarida
ko’rsatilgan
debet
va
kredit
bo’yicha
aylanmalar
yig’indilari
va
qoldiqlar
“
Bosh
jurnal
” 
daftarining
sintetik
hisobvaraqlaridagi
aylanmalar
yig’indilari
va
qoldiqlar
bilan
solishtiriladi
.

---

Buxgalteriya
balansini
tuzish
uchun
asos
bo’lib
, 
Bosh
jurnal
daftaridagi
chiqarilgan
qoldiq
summalari
olinadi
. 
Joriy
yil
bo’yicha
byudjet
ijrosining
buxgalteriya
hisobi
yozuvlarida
topilgan
hatolar
quyidagi
tartibda
to’g’rilanadi
:
a
) 
mazkur
hisobot
davrida
buxgalteriya
balansi
taqdim
qilingunga
qadar
aniqlangan
, 
memorial
order
ma’lumotlarini
o’zgartirishni
talab
qilinmaydigan
hato
noto’g’ri
summalar
va
matnni
ustidan
, 
o’qib
bo’ladigan
darajada
ingichka
chiziq
tortish
, 
kerak
bo’lgan
paytda
chizilganlar
ustiga
to’g’ri
summalarni
va
yangi
matnni
yozish
orqali
to’g’rilanadi
. 
Har
bir
tuzatish
bosh
buxgalterning
imzosi
bilan
tasdiqlanadi
; 
b
) 
buxgalteriya
balansini
taqdim
qilingunga
qadar
, 
memorial
orderdagi
hato
natijasida
topilgan
hato
yozuv
, 
uning
xarakteriga
muvofiq
qo’shimcha
memorial
order
tuzish
orqali
yoki
"
Qizil
storno
" 
usuli
bilan
tuzatiladi
. 
Balans
taqdim
qilingandan
so’ng
hisobot
davri
buxgalteriya
hisobi
yozuvlaridagi
topilgan
hatolar
ham
huddi
shu
tarzda
tuzatiladi
. 
Hatolar
"
Qizil
storno
" 
usuli
bilan
tuzatilganda
quyidagi
buxgalteriya
yozuvlari
amalga
oshiriladi
: 
hato
yozuv
qilib
qizil
siyohda
qaytadan
yozilib
, 
to’g’risi
esa
- 
qora
(
ko’k
, 
siyoh
rang
) 
siyohda
yoziladi
. 
Jami
summalarni
hisoblashda
qizil
siyohda
yozilgan
summalar
qora
(
ko’k
, 
siyoh
rang
) 
siyohda
yozilgan
summalar
yig’indisidan
ayiriladi
. 
Hatolarni
tuzatish
bo’yicha
qo’shimcha
buxgalteriya
yozuvlari
, 
shuningdek
"
Qizil
storno
" 
usuli
bilan
xato
tuzatishlar
, 
odatdagi
rekvizitlar
bilan
bir
qatorda
memorial
orderlar
bilan
rasmiylashtirilib
, 
tuzatish
kiritilgan
memorial
orderning
tuzilgan
sanasi
va
raqamiga
asosan
tuzilganligi
ta’kidlab
o’tiladi
. 
Hisobot
yili
tugashi
bilan
va
yakuniy
balans
tuzilishidan
oldin
buxgalteriya
hisobi
daftarlarida
har
bir
sintetik
va
analitik
(
tahliliy
) 
hisobvaraqlar
bo’yicha
aylanmalar
yig’indisi
hisoblanib
, 
ushbu
hisobvaraqlar
bo’yicha
qoldiqlar
chiqariladi
. 
Yangi
hisobot
yilida
sintetik
va
analitik
hisobvaraqlar
bo’yicha
buxgalteriya
registrlarida
yilning
boshiga
mavjud
bo’lgan
qoldiqlar
yakuniy
balans
va
o’tgan
yilning
hisob
registrlaridagi
yozuvlarga
to’liq
mos
kelgan
holda
yoziladi
. 
Moliya organlarining Davlat byudjeti ijrosi bo’yicha buxgalteriya balansi quyidagi 
bo’limlardan iboratdir, buni tekshrish yuqori bo’g’indan boshlangan jarayonda sintetik hisobning 
analitik hisobga mosligini aniqlashdan iborat (2-jadval). 
2 - jadval
Davlat byudjeti ijrosi bo’yicha buxgalteriya balansi 
AKTIV 
 
PASSIV 
Bo’lim 
Bo’lim 
I 
Pul mablag’lari 
I 
Daromadlar 
II 
Xarajatlar 
II 
Olingan ssudalar 
III 
Berilgan ssudalar 
III 
Hisoblashuvlar 
IV 
Hisoblashuvlar 
IV 
Olingan mablag’lar 
V 
Berilgan mablag’lar 
V 
Natijalar 

---

BALANS 
BALANS 
Buxgalteriya balansi Davlat byudjeti ijrosi jarayonida byudjet mablag’lari va ularni 
manbaalari holatini aks ettirib beradi. 
3. Moliya organi, G’aznachilik va uning hududiy bo’linmalarida bosh hisobchining 
vaziflarini bajarilishi ustidan nazorat 
Bosh
hisobchi
boshchilik
qiladigan
moliya
organi
, 
G’aznachilik
va
uning
hududiy
bo’linmalari
buxgalteriyasi
mustaqil
tarkibiy
bo’linma
hisoblanadi
. 
Moliya
organlari
, 
G’aznachilik
va
uning
hududiy
bo’linmalarining
bosh
buxgalterlari
o’z
ishlarida
(
faoliyatlarida
) 
O’zbekiston
Respublikasi
Davlat
byudjetini
ijro
etish
qoidalarini
tartibga
soluvchi
amaldagi
me’yoriy
-
huquqiy
hujjatlarga
tayanadilar
. 
Bosh
hisobchi
buxgalteriya
hodimlari
uchun
xizmat
vazifalarini
har
bir
hodim
uchun
alohida
belgilaydi
. 
Buxgalteriyada
hizmat
vazifalari
funktsional
belgilarga
qarab
taqsimlanadi
, 
ya’ni
hodimlarning
har
bir
guruhiga
yoki
alohida
bir
xodimga
ishning
hajmiga
qarab
, 
ma’lum
bir
soha
biriktiriladi
. 
Moliya
organi
, 
G’aznachilik
va
uning
hududiy
bo’linmalari
bosh
hisobchisi
lavozimga
tayinlanishida
va
undan
ozod
etilishida
belgilangan
tartibda
moliya
organi
rahbarining
buyrug’iga
muvofiq
tuzilgan
komissiya
tomonidan
qabul
qilish
– 
topshirish
kunida
hisob
, 
hisobot
va
arxiv
hujjatlarining
holatini
ko’rsatgan
holda
buxgalteriya
ishlarini
qabul
qilish
–
topshirish
to’g’risidagi
dalolatnoma
tuziladi
.
Hududiy
moliya
organlari
, 
G’aznachilik
bo’linmalarida
ishlarni
topshirish
va
qabul
qilish
yuqori
moliya
organi
, 
G’aznachilikning
bosh
buxgalteri
ishtirokida
amalga
oshiriladi
.
Quyida
misol
tariqasida
buxgalteriya
ishlarini
qabul
qilish
–
topshirish
to’g’risidagi
dalolatnomani
namunaviy
ko’rinishini
keltiramiz
: 
Toshkent
 
shahar
 
moliya
 
boshqarmasi
 
bo’yicha
 
sobiq
 (
Nabiev
 
A
.
A
) 
va
 
yangi
 
tayinlangan
 (
Anvarov
 
B
.
K
) 
bosh
 
hisobchilar
 
o’rtasida
 
o’zaro
 
tuzilgan
 
buxgalteriya
 
ishlarini
 
qabul
 
qilish
–
topshirish
 
to’g’risidagi
 
 
DALOLATNOMA
 

Toshkent
 
shahar
 
2011 
yil
 1 
avgust
 
Men
 
Nabiev
 
A
.
A
. 
Toshkent
 
shahar
 
moliya
 
boshqarmasining
2011 
yil
25 
iyuldagi
745-
sonli
 
buyrug’iga
 
asosan
 
mazkur
 
boshqarmaning

yangi
 
tayinlangan

bosh
 
hisobchisi
(2011 
yil
25 
iyuldagi
746-
son
 
buyruq
 
asosida
) 
Anvarov
 
B
.
K
. 
ga
 
quyidagi
 
buxgalteriya
 
hujjatlari
 
va
 
moliyaviy
 
hisobotlarni
 
topshirdim
: 
1. 2010 
yil
 
va
2011 
yilning
25 
iyul
 
holati
 
uchun
 
buxgalteriya
 
hisob
 
registrlari
: 
- 3
kbs
-
shakl
, 3
kvpf
-
shakl
, 3- 
kdsto
 
shakl
, 3-
kvbs
 
shakl
, 4-
bsfs
 
shakl
, 5-
k
(
bs
) 
shakl
, 5-
k
(
sf
) 
shakl
 
kitoblari
 – 
to’liq
 
va
 
qoniqarli
 
darajada
; 

---

- 
Bosh
-
jurnal
 
kitobi
 – 
to’liq
 
va
 
qoniqarli
 
darajada
; 
2. 2010 
yil
 
va
 2011 
yilning
 25 
iyul
 
holatiga

moliyaviy
 
hisobotlar
: 
- 
oylik
 
hisobotlar
 – 
to’liq
 
va
 
qoniqarli
 
darajada
; 
- 
choraklik
 
hisobotlar
 - 
to’liq
 
va
 
qoniqarli
 
darajada
; 
- 
yillik
 
hisobotlar
 - 
to’liq
 
va
 
qoniqarli
 
darajada
; 
3. 
Buxgalteriya
 
boshlang’ich
 
xujjatlari
, 
va
 
boshqa
 
tegishli
 
xujjatlar
 
buxgalteriya
 
bo’limi
 
xodimlarida

to’liq
 
va
 
qoniqarli
 
darajada
 
ekanligi
 
aniqlandi
. 
 
Topshirdim
: 
Qabul
 
qildim
: 
Nabiev
 
A
. 
A
______________(
imzo
) 
Anvarov
 
B
.
K
. ____________(
imzo
) 
 
Tasdiqlaymiz
: 
Komissiya
 
raisi
-
moliya
 
boshqarmasi
 
rahbari
:
Raxmonov
 
O
.
K
. 
Komissiya
 
a’zolari
:
Raimov
 
B
.
R
. 

Shomurodova
 
V
.
A
. 

ZoxidovT
.
T
. 
M.O’. 
Moliya
organi
, 
G’aznachilik
va
uning
hududiy
bo’linmalari
bosh
buxgalterining
asosiy
vazifalari
quyidagilardan
iborat
: 
- 
buxgalteriya
hisobini
byudjet
hisobiga
oid
normativ
-
huquqiy
hujjatlarga
amal
qilgan
holda
yuritish
, 
shuningdek
, 
hisob
ishlarini
zamonaviy
texnik
vositalar
va
axborot
texnologiyalaridan
foydalangan
holda
tashkil
etish
; 
- 
buxgalteriya
hujjatlarini
o’z
vaqtida
va
to’g’ri
rasmiylashtirilishini
hamda
amalga
oshirilayotgan
operatsiyalarning
qonuniyligini
oldindan
nazorat
qilish
; 
Buxgalteriya
hisobi
va
hisobotlarni
tuzish
masalalari
yuzasidan
ko’rsatmalar
berish
hamda
ular
ustidan
nazoratni
amalga
oshirish
; 
- 
byudjet
mablag’larini
, 
shuningdek
, 
jamg’armalar
mablag’lari
, 
byudjetdan
tashqari
mablag’larni
xarajatlar
smetasida
ko’zda
tutilgan
muayyan
maqsadlarga
to’g’ri
sarflanishi
, 
shuningdek
, 
pul
mablag’lari
va
moddiy
qimmatliklarning
butligi
ustidan
muntazam
nazorat
qilish
; 
- 
byudjet
ijrosi
jarayonida
vujudga
keladigan
byudjetlar
o’rtasida
o’zaro
hisoblashuvlar
, 
byudjet
ssudalari
bo’yicha
hisob
-
kitoblarni
o’z
vaqtida
amalga
oshirish
; 
- 
byudjet
ijrosi
jarayoniga
oid
moliyaviy
hisobotlarni
belgilangan
muddatlarda
tuzish
va
topshirish
; 
- 
buxgalteriya
hujjatlarini
, 
hisob
registrlarini
, 
shuningdek
, 
xarajatlar
smetalarini
(
ilova
hisob
-
kitoblari
bilan
birga
) 
saqlanishini
ta’minlash
; 
-
qonunchilikda
nazarda
tutilgan
boshqa
vazifalarni
bajarilishini
ta’minlash
. 

---

Moliya
organi
bosh
hisobchisi
yuqoridagi
vazifa
va
majburiyatlardan
kelib
chiqqan
holda
quyidagi
huquqlarga
ega
:
- buxgalteriya hisobi va nazorat ishlari to’g’ri tashkil etilishini ta’minlash yuzasidan tegishli 
chora-tadbirlar ko’rishni rahbardan talab qilish; 
- barcha bo’linmalaridan buxgalteriya hisobini yuritish uchun talab qilinadigan hujjatlar va 
ma’lumotlarni rasmiylashtirishni hamda buxgalteriyaga taqdim qilishni talab qilish; 
- qonunchilikda belgilangan boshqa huquqlarni amalga oshirish. 
Bosh hisobchi quyidagilar uchun javobgar hisoblanadi: 
- buxgalteriya hisobi noto’g’ri yuritilib, natijada tartibsiz holatga kelgani va byudjet ijrosiga 
oid moliyaviy hisobotlar buzilganda (noto’g’ri tuzilganda); 
- byudjet ijrosi jarayoni yuzasidan qonunchilikda belgilangan tartibga zid operatsiyalar 
bo’yicha hujjatlar rasmiylashtirilgan va ijroga qabul qilingan hollarda; 
- buxgalteriya hisobini tashkil etishga doir boshqa normativ-huquqiy hujjatlar talablari 
buzilganda. 
Bosh
buxgalterga
uning
hisob
va
hisobot
bo’yicha
to’g’ridan
-
to’g’ri
vazifalarini
bajarish
bilan
bog’liq
bo’lmagan
(
taalluqli
bo’lmagan
) 
topshiriqlarni
berish
mumkin
emas
(
berilmaydi
). 
Bosh
buxgalterga
pul
mablag’lari
va
moddiy
qiymatliklar
uchun
bevosita
moddiy
javobgarlik
bilan
bog’liq
bo’lgan
vazifalarni
yuklash
mumkin
emas
. 
Agarda
buxgalteriya
hisobi
va
hisobotini
yuritishning
belgilangan
tartibiga
yoki
amaldagi
qonunchilikka
zid
bo’lgan
farmoyish
olgan
holatda
, 
bu
haqda
bosh
buxgalter
yuqori
moliya
organining
rahbariga
ma’lum
qilishi
shart
. 
Bosh
buxgalterga
yuklatilgan
vazifalarni
(
majburiyatlarni
) 
amalga
oshirish
uchun
unga
buxgalteriya
hisobi
va
nazoratini
amalga
oshirish
uchun
zarur
bo’lgan
barcha
hujjatlar
: 
byudjetning
daromadlari
va
xarajatlarining
choraklar
bo’yicha
taqsimlangan
yillik
yoyilmasi
yoki
undan
ko’chirma
, 
moliyalashtirish
rejalari
, 
buyruqlar
, 
farmoyishlar
, 
moliyalashtirish
hajmlarining
o’zgarganligi
to’g’risidagi
ma’lumotnoma
-
bildirishnomalar
va
ma’lumotnoma
-
xabarnomalar
, 
mahalliy
byudjet
va
Jamg’arma
byudjetining
ijro
etilishi
bilan
bog’liq
bo’lgan
boshqa
materiallar
va
hujjatlar
o’z
vaqtida
berib
turilishi
kerak
.
Bosh
buxgalterning
buxgalteriya
hujjatlarini
rasmiylashtirish
tartibi
bo’yicha
beradigan
farmoyishlari
moliya
organining
barcha
xodimlari
uchun
majburiy
hisoblanadi
.