Bugun butun jahonda texnologiyalar yuksalish cho’qqisida

Ishqoriy sellyulozalar. Sulfatli sellyuloza yog'ochni sulfatli pishirish orqali olinadi. 
Oqartirilmagan va oqartirilgan holda turli xil qog'oz, kartonlar ishlab chiqarishda, ularni 
kimyoviy qayta ishlashda ishlatiladi. 
Sulfatli sellyuloza yaxshi mexanik xossalarga ega, shuning uchun yuqori 
deformatsiyaga chidamlik qog‘oz va karton olishda muhim rol o‘ynaydi. Lekin ishqoriy 
sellyulozaning rangi xira, bosma qog‘ozlar olishga yaramaydi. Xira bo‘lishiga sabab, 
tarkibida lignin borligidir. Texnik sellyulozaning mexanik xossalarini, asosan, uning
pishirish parametrlari aniqlaydi. Texnik sellyuloza tarkibida lignin miqdori ko‘paysa, 
sellyulozaning mustahkamligi pasayadi. Xvoy daraxtidan olingan sulfat sellyuloza 
tarkibida lignin miqdori 9 % bo‘lganda mustahkamligi maksimal darajada bo‘ladi. 
Sellyuloza tolalarini ishqoriy sharoitda pishirilganda, kislotali muhitdagiga qaraganda,
tolalar kam shikastlanadi. Shuning uchun, ishqoriy sellyuloza mustahkamligi ko‘p vaqt 
saqlanib turadi, maydlash vaqtida esa ko‘p energiya talab qiladi. Sulfat sellyuloza tolalari 
namlaganda va quritganda kam deformatsiyalanadi. Shu tolalardan tayyorlangan 
qog‘ozlarning boshlang‘ich nam holidagi mustahkamligi, deformatsiyasi yuqori, buralishi 
kam bo‘ladi. 
Qog‘oz olish uchun, sulfat sellyulozaga xomashyo sifatida bir yillik o‘simlik 
poyalarini ishlatish mumkin: bug‘doy, sholi, qamish va g‘o‘za poyalari. Bulardan 
olingan sellyulozalarning kul va gemitsellyuloza miqdori yuqori, tolalarining fraksion 
tarkibi bir xil emas, tolalari kalta va yo’g‘on, tola bo‘lmagan qismlari ko‘p bo‘ladi. 
Qog‘oz olishda, qog‘oz massasiga ularni qo‘shilganda qog‘ozning mustahkamligi 
pasayadi, silliqligi va xiraligi ortadi, qog‘ozni changlanishi kamayadi, qo‘shimchalarni 
yaxshi ushlab qoladi. Odatda, bu turdagi sellyulozalar 15 dan 60 %gacha qo‘shiladi. 

---

34 
Quyidagi 
jadvalda 
bir 
yillik 
o‘simliklardan olingan oqartirilmagan sulfat 
sellyulozalarning xarakteristikalari keltirilgan.