Bugungi kunda ta'limda ta'limning turli shakllari qo'llaniladi. Bu usullardan foydalangan holda ta’limni zamon talablari asosida tashkil etish muhim ahamiyatga EGA

Bugungi kunda ta'limda ta'limning turli shakllari qo'llaniladi. Bu usullardan foydalangan holda ta’limni zamon talablari asosida tashkil etish muhim ahamiyatga ega.

Ta'limning eng faol shakllaridan biri bu individual ta'limdir. Individual ta’lim jarayoni o‘qituvchiga o‘quvchilar bilan individual muloqot qilish imkonini beradi. O‘quvchilar darslik, kompyuter, ko‘rgazmali qurollar va tarqatma materiallardan mustaqil ravishda o‘qishni davom ettiradilar.

Individual ta'lim bilan o'qituvchi o'quvchiga pedagogik ta'sir ko'rsatadigan o'quv mashg'ulotlarini tashkil qiladi. Ushbu turdagi mashg'ulotlarda o'qituvchi o'quv jarayonini talabalar guruhidan tashqarida boshqaradi.

Individual ta'lim ta'limning eng qadimgi shakllaridan biri bo'lib, antik va o'rta asrlarda keng qo'llanilgan. Ta’limning bu qadimiy shaklining mohiyati shundan iboratki, o‘quvchilar topshiriqlarni yakka tartibda bajaradilar. Ta'limning individual shakli o'rta asrlarda o'ziga xos bo'lib, ba'zi mamlakatlarda 18-asrgacha keng qo'llanilgan. Bu jamiyat taraqqiyotining keyingi bosqichlarida aristokratik, badavlat oilalarda va jamiyatning boshqa qatlamlarida oilaviy tarbiya jarayonida o‘z ifodasini topdi.

Individual ta’limning asosiy afzalligi shundaki, u o‘quvchiga o‘quv faoliyati mazmuni, usullari va sur’atini to‘liq individuallashtirishga, aniq muammolarni hal qilishda o‘zining har bir harakat va harakatining natijalarini kuzatish imkonini beradi. Individual mashg'ulotlarda yuqori pedagogik malakaga ega o'qituvchi ishtirok etadi.

19-asr oxiri — 20-asr boshlarida oʻquvchilarning aqliy rivojlanishida farqlarga ega boʻlgan taʼlimni individuallashtirish masalasi dolzarb hisoblangan. AQShda ta'limning ushbu shakli ikki qismga bo'lingan.

umume'tirof etilgan me'yorlarga rioya qilishni yoki o'z bilimlarini chuqurlashtirishni xohlaydiganlar bilan individual darslarni o'tkazish, ya'ni qobiliyati nisbatan rivojlanganlar bilan o'tkaziladi. .

O‘zbekistonda ko‘p yillardan buyon yakka tartibda o‘qitish keng qo‘llanilmoqda. Uning, ayniqsa, amaliy san’at va hunarmandchilikdagi ta’siri o‘qituvchi va o‘quvchilar tarbiyasida o‘z ifodasini topdi. Taniqli xalq ustalari Toshpo‘lat Arslonqulov, Usta Shirin Murodov, Qodirjon Haydarov, Mahmud Usmonov, Hamro Rahimovlar yakka tartibda tahsil oldilar. Individual tayyorgarlik bola psixikasining individual xususiyatlarini, fan va kasblarga bo'lgan tabiiy mayllarini to'liq hisobga olish imkonini beradi.

20-asr oxirida mamlakatimizda individual taʼlimga eʼtibor kuchaymoqda. Xususan, kollej va oliy o‘quv yurtlariga o‘qishga kirishda test sinovi tizimining joriy etilgani individual ta’lim bo‘yicha repetitorlikning rivojlanishiga olib keldi.

Individuallashtirilgan o'quv jarayonining usullari va sur'ati turli xil pedagogik, psixologik-pedagogik va tashkiliy-boshqaruv faoliyati bilan tanlanadi va ta'minlanadi. Ta'limning bu turi ta'lim maqsadlariga erishishning asosiy vositasidir. Individual ta'limning asosi o'quvchining individual pedagogik xususiyatlarini o'rnatishdir. Natijalar asosida ta'lim usuli tanlanadi. O'quv jarayoni qabul qilingan texnologiyalar, qoidalar va tamoyillarga muvofiq amalga oshiriladi.

Ta'lim tizimida o'qitishning eng samarali usuli individual yondashuvni o'z ichiga oladi. Individual yondashuv - har qanday pedagogik ta'sir shaxsning shaxsiy imkoniyatlari orqali amalga oshiriladigan yondashuv.

Individual yondashuv jarayonida quyidagi xususiyatlarni hisobga olish kerak:

Yosh xususiyatlari;
Bir kishi;
Imkoniyatlar;
Asab tizimi;
Temperament;
Fikrlash turi;
Jismoniy salomatlik.
Individual ta'limning afzalligi pedagogik jarayonning o'quvchining qobiliyatiga moslash qobiliyatidir. Bunda talabaning bilim darajasini doimiy nazorat qilib borish va kerakli tuzatishlar kiritish natijasida eng qulay pedagogik jarayon yaratiladi.

Individual yondashuv pedagogik printsip bo'lib, pedagogik jarayonda o'qituvchining talabalar bilan o'zaro munosabati ularning individual xususiyatlarini hisobga olgan holda quriladi va butun guruh va har bir o'quvchining rivojlanishi uchun psixologik-pedagogik muhit yaratadi.

Individual yondashuv pedagogik jarayonning asosiy qismi bo‘lib, unda barcha o‘quvchilar o‘quv jarayonida faol ishtirok etadilar. Rossiya va xorijiy olimlar individual yondashuv va asab tizimi o'rtasidagi bog'liqlikning ilmiy asoslariga e'tibor qaratdilar. Masalan, rus tili o‘qituvchisi Ya.A.Komenskiy bolalarni o‘qitish va tarbiyalash jarayonini, ularning yosh va individual xususiyatlarini hisobga olgan holda individual yondashuvni amalga oshirish kerakligini va bu xususiyatlarni tizimli kuzatishlar orqali aniqlash kerakligini aniq ta’kidlaydi [8]. . Qo‘shimcha o‘qituvchilarimizdan biri K.D.Ushinskiy bolalarga individual yondashish metodini, ularni yaxshi odatlarga tarbiyalash asosini ishlab chiqmoqda. Shu bilan birga, u bolaga individual yondashishning murakkab jarayonida biron bir aniq tartib-qoidalar asosida tashkil etilishi mumkin bo'lmagan muammolarni hal qilishning ijodiy xususiyatini ta'kidlaydi. Taniqli rus olimi E.N.Vodovozova pedagog va ota-onalarning harakatlarini har tomonlama tahlil qilish uchun uning psixologiyasi va fiziologiyasining ilmiy asoslarini bilish zarurligini ta’kidlaydi. U barcha bolalar uchun yagona qoidalarni ishlab chiqish mumkin emasligi haqida ogohlantirdi, chunki bolalar o'zlarining individual xususiyatlarida farqlanadi.

A.S.Makarenko bir qator pedagogik muammolarni hal qilishda, masalan, bolalar guruhlarini tashkil etish va tarbiyalashda, mehnat tarbiyasi va bolalar o'yinida bolalarga individual yondashish tamoyilini juda muhim deb hisobladi. Olim shaxsni rivojlantirishning umumiy dasturini amalga oshirganda, o'qituvchi bolaning individual xususiyatlariga muvofiq unga "Tuzatish" ni kiritishi kerak. U inson tabiatidagi umumiylik va xususiylik bir-biri bilan chambarchas bog‘liqligini, bular “chizilgan tugunlar” ekanligini va bolalarga individual yondashuv murakkab ekanligini ta’kidladi. Uning fikricha, ta'lim va tarbiya jarayonida bolaning ijobiy fazilatlariga e'tibor berish kerak, bu umumiy ta'lim tizimida va bolalarga individual yondashishda asosiy boshlang'ich nuqtadir. Shuning uchun har bir bolada, avvalo, xulq-atvor va munosabatlarning ijobiy tomonlarini aniqlash va shu asosda uning o'z kuch va imkoniyatlariga ishonchini mustahkamlash kerak. Yoshlikdan tarbiya shunday bo'lishi kerakki, unda ijodiy faollik, tashabbuskorlik rivojlantiriladi [7].

V.A.Suxomlinskiy individual ta’limda bola shaxsining individualligini rivojlantirish muhimligini ta’kidladi. Bolaning individual xususiyatlari uning asab tizimi bilan bog'liq [6]. I.P.Pavlov o'zining oliy nerv faoliyati haqidagi ta'limotida nerv jarayonlarining asosiy xususiyatlarini ochib berdi. Ushbu jarayonlarning borishini o'rganish asosida biz hozir temperament turlaridan yuqori nerv sistemasining 4 turini ajratib ko'rsatishini bilamiz. Temperament va xarakter kabi muhim psixologik xususiyatlarga ega bo'lgan bolalarda shakllanish jarayonini tushunish muhimdir. Ma'lum bo'lishicha, asab tizimining tipi fiziologik asos bo'lib, unda bolaning temperamenti va xulq-atvori xususiyatlari keyinchalik shakllanadi.

Shunday qilib, individuallashtirilgan ta'limning asosiy afzalligi shundaki, u bolaning o'quv faoliyatining mazmuni, usullari va sur'atlarini to'liq individuallashtiradi. U talaba faoliyatining borishi va natijalarini tizimli va tezkor nazorat qilish imkoniyatiga ega bo‘lib, o‘quvchiga ham, o‘qituvchiga ham o‘quv jarayoniga o‘z vaqtida kerakli tuzatishlar kiritish imkonini beradi. Bu ta’lim jarayonining yuqori samaradorligini ta’minlaydi.

Iltimos, taklifni to'g'ri formatlashni unutmang:
Maydonova A. A. Individual ta'lim va uning xususiyatlari // Haqiqiy tadqiqotlar. 2022 yil. 12-son (91). 90-92-betlar. URL: https://apni.ru/article/3883-individualnoe-obrazovanie-i-ego-kharakteristi