Buxgalteriya hisobi — korxona yoki tashkilotda sodir bo'layotgan barcha xo'jalik operatsiyalari to'g'risidahi ma'lumotlarni, yoppasiga, uzluksiz ravishda, xujjatalarga asoslangan holda, pulda baholab, ikkiyoqlama yozuv asosida hisob registrlarida qayd etib borish va jamlangan ma'lumotlarni qayta ishlab moliyaviy hisobotlar taqdim etish tizimini anglatadi.
*Xoʻjalik hisobi
Bu xoʻjalik faktlarni kuzatiw, oʻlchaw,roʻyxatga oliw,ularni guruhlash va umumlashtirish tizimi
*Xoʻjalik hisobi funksiyalari
1)axbarotlarni toʻplaw
2. Roʻyxatga olish
3tizimlawtirish
4. Tahlil qiliw va bowqaruv qarorlarini qabul qiliw
* Xisobning turlari
1. Operativ x
2. Buhgalteriya x
3. Statistik x
2. хўжалик маблағларининг туркумланиши.
Таянч сўзлар: асосий маблағлар, айланма маблағлар, пул маблағлари, ҳисоб китобдаги маблағлар.
3.хўжалик маблағларининг ташкил топиш манбалариниг туркумланиши.
Таянч сўзлар: ўзлик маблағларининг манбалари, мажбуриятлар, кредиторлар, ижтимоий суғурта мажбуриятлари, корхонанинг юридик ва ижтимоий шахслардан қарзи.
4. Бухгалтерия ҳисобининг функциялари ва усуллари.
Bugalteriya xisobi funksiyalari
1. Axbarot funksiyasi
2. Uzviy aloqa
3. Nazorat
4. Tahliliy
5. Mulkning saqlanishini taʼminlash
6. Tarbiyaviy
*Buhgalteriya balansi xoʻjalik mablagʻlarini tarkibi, joylashuvi, harakati va ularni manbalaridagi hamda mahsadli tayinlaniwidagi oʻzgarishlarni bir biriga solishtirib, maʼlum bir sanaga qiymat ifodasiga umumlashtirilgan holda ask ettirishdir
*Ikki yoqlama yozuv Hoʻjalik muomilalarini Bugalteriya xisobi schotlarida registratsiya qiliw. Bu usul shundan iboratki har bir xoʻjalik muomilasi ikta schotga yozilardi,bir schyotning debiti va ikkinchi schotning kreditiga
*Kalkulatsiya Kalkulyasiya (lot. calculatio, calculo — hisoblayman, hisob-kitob) — mahsulot birligi yoki bajarilgan ish tannarxini hisoblab chiqarish. K. tannarx boʻyicha reja yoki hisobotning asosiy koʻrsatkichlaridan biri hisoblanadi. Korxonada aniq bir turdagi mahsulot birligini i.ch. va sotish boʻyicha, shuningdek, xalq xoʻjaligining sanoat, transport va b. tarmoqlarida ish birligini (tashish, taʼmirlash va b.) bajarish uchun qilingan harajatlarni pul shaklida ifoda etadi
*Baholash xo‘jalik mablag‘lari, majburiyatlar va xo‘jalik jarayonlarini pul o‘lchov birligida aks ettirish usulidir.
*Invеntarizatsiya bu korxona aktivlari (mablag’lari) va majburiyatlarining haqiqiy qoldiqlarini aniqlab, hisob ma’lumotlari bilan taqqoslash orqali nazoratni ta’minlash hamda boshqarish usuli
5.Бухгалтерия ҳисобининг усуллари ва энг муҳим элементлари.
Таянч сўзлар: ҳужжатлаштириш, инвентаризация, баҳолаш ва калкуляция, баланс ҳисобот, счётлар тизими, иккиёқлама ёзув.
6.Бухгалтерия баланси унинг тузилиши ва мазмуни .
Узоқ муддатли активлар:асосий воситалар (01), номоддий активлар (04), капитал қўйилмалар (08), молиявий қўйилмалар (06), ўрнатиладиган асбоб-ускуналарI.
Бўлим. Уз маблағларининг манбалари: устав капитали, заҳира капитали, тақсимланмаган фойда, келгуси давр даромадлари ва х.к.
II. Бўлим. Мажбуриятлар: банкдан олинган кредитлар, банкдан ташқари корхоналардан олинган қарзлар, олинган бунаклар ва кредиторлик мажбуриятлари
7.Бухгалтерия балансининг турлари.
Buxgalteriya balansi turlari
1. Dastlabki balans- korxonaning tawkil topayotganda tuziladi
2. Xisobot balansi- korxona faoliyati davomida tuziladi
3. Tugallangan balansi- korxonaning tugatilayotgan muddatidagi hoʻjalik mablagʻlari va ularning manbalari qay xolatda ekanligi toʻgʻrisidagi axbarot
8.Узоқ муддатли активларнинг таркиби.
«Uzoq muddatli aktivlar» deb nomlanib, quyidagilar kiradi: asosiy vositalar, lizingga
olingan asosiy vositalar , nomoddiy aktivlar, moliyaviy qo'yilmalar,o‘rnatiladigan asbob-uskunalar, kapital qo'yilmalar, uzoq muddatli debitorlik summalari. Ko'rib o'tganimizdek, «Uzoq muddatli aktivlar»ga korxonada bir yildan ortiq xizmat qiladigan mablag1 lar kiradi. Qolgan mablag‘lar joriy aktivlar hisoblanadi
9.Айланма маблағлар таркиби.
Aylanma mablagʻlar bu aylanma mablagʻlar va aylanma fondlarini shakllantirishga ketadigan pul mablagʻlari 2ga boʻlinadi
1- tarkibi boʻyicha Korxonaning aylanma mablagʻlarini tashkil etuvchi elementlar toʻplami
2- tuzilmasi boʻyicha aylanma mablagʻlarning alohida elementlari oʻrtasidagi oʻzaro farq foiz hisobida
* Aylanma mablagʻlarning tarkibi va ularning tuzilishi.
Aylanma mablagʻlar 2ga boʻlinadi
1- ishlab chiqarish aylanma fondlari
2- muomila fondlari
1- fond 3ga boʻlinadi
1 ishlab chiqarish zahiralari
2 tugallangan ishlab chiqarish
3 kelgusi davr xarajatlari
2- fond 4ga boʻlinadi
1 ommordagi tayyor mahsulot
2 yoʻldagi tayyor mahsulot
3 pul mablagʻlari
4 debitor qarzdorlik
10.Хусусий капитал таркиби.
*Xususiy kapital — ustav kapitali, qo'shilgan va zaxira kapitalidan hamda
taqsimlanmagan foydadan tarkib topadi.
*Ustav kapitali - ta’sis hujjatlarida belgilangan hissalarning (pul ifodasida)
yig‘indisidir. Ustav kapitaliga hissa shaklida qo‘shiladigan moddiy va nomoddiy
aktivlar ta’sischilar kelishuviga yoki yuridik shaxs ijroiya organining qaroriga
ko‘ra baholanadi va hisobga olinadi.
*Qo'shilgan kapital aksiyalarni nominal qiymatidan baland narxlarda
dastlabki sotishdan olinadigan emissiya daromadini aks ettiradi.
*Zaxira kapitali mol-mulkni qayta baholash chog‘ida hosil bo‘ladigan
inflyasiya zaxiralarini, shuningdek, tekinga olingan mol-mulk qiymatini
aks ettiradi.
*Taqsimlanmagan foyda foydaning jamg‘arilayotganini ifodalaydi va
mulkdorlarning qaroriga binoan ustav kapitaliga qo'shilishi mumkin.
11. Корхона мажбуриятлари таркиби.