Buxgalteriya hisobi schyotlaridagi ikki yoqlama yozuv va uning asoslanishi

Ikkiyoqlama yozuvning iqtisodiy mazmuni va mohiyati

Ikkiyoqlama yozuv buxgalteriya xisobining fan sifatida shakllanishiga sabab bulgan usuldir. Tarixiy manbalarda keltirilishicha, buxgalteriya juda kadim zamonlarda (eramizdan oldin) paydo bulgan. Lekin 1494 yilda italiyalik monax Luko Pacholli tamonidan ikkiyoqlama yozuvning kashf etilishi buxgalteriya xisobining anik fan bulib shakllanishiga katta ta`sir kursatdi.

Ikkiyoqlama yozuvning mohiyati shundan iboratki, bunda korxona xujalik faoliyatida sodir bulgan operatsiyalar summalari bir vaktning uzida ikkita schyotda, bir schyotning debet tomoniga, ikkinchi schyotning kredit tomoniga yoziladi.
Bunga sabab, xar bir xujalik operatsiyasi ta`sirida korxona mablaglari, ularning manalari va majburiyatlari tarkibida uzgarish sodir etiladi. Masalan, mol yetkazib beruvchilardan 120 000 sumlik asosiy vosita sotib olindi.
Д-т К-т Summasi
01 60 120 000
Demak, 01 "Asosiy vositalar" schyotining D-t tomonida asosiy vositalar tarkibidagi kupayish, 60 "Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilar bilan xisob-kitoblar" schyotining k-t tomonida esa ularga bulgan majburiyatning ortishi aks ettiriladi.
Chizma kurinishida bu operatsiya kuyidagi kurinishga ega:

Д-т 60К-т			Д-т01 К-т
	120 000		120 000

Korxona xujalik faoliyatini yuritishda ikkiyoqlama yozuvnig axamiyati bekiyosdir. Ikkiyoqlama yozuv bulmaganda edi, balkim buxgalteriya xisobi fani xam bulmas edi.

Ikkiyoqlama yozuvning axamiyatlik tomonlaridan yana biri shundan iboratki, u xujalik operatsiyalarini xujjatlarda aks ettirish uchun operatsiyaning tulik mazmunini yozishni talab qilmaydi, ya`ni ularni buxgalteriya yozuvlari orkali yozish bilan vaktni tejash mumkin.

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. 
   
   Ostonokulov M. Buxgalteriya xisobi nazariyasi. -T.: Ukituvchi, 1993.
   
2. 
   
   Kiryanova Z.V. Teoriya buxgalterskogo ucheta. -M.: Finanso` i statistika, 1996.
   
3. 
   
   Yuldashev S.SH. Osnlvo` buxgalterskogo ucheta. -Vashington, 1997.
   
4. 
   
   Kondrakov N.P. Buxgalterskiy uchet. -M.: INFRA M, 1998.
   
5. 
   
   Kamo`shanov I.P. Prakticheskoye posobiye po buxgalterskomu uchetu. -M.: AO "DIS", 1997.
   

6. www.ziyonet.uz

   
   

http://fayllar.org